Burcu Özkan- EBSO Geri Kazanım Sanayi Meslek Komitesi Meclis Üyesi Ergin Erdinç, geri kazanım OSB'nin ekonomik ve toplumsal faydalarına dikkat çekerek, kurulacak OSB'de atık olarak bilinenleri hammaddeye çevireceklerini söyledi. Erdinç, "İzmir'de geri dönüşüm sanayi Türkiye ortalamasının üzerinde. İzmir vatandaşının diğer illere oranla çevre bilincinin ve duyarlılığının daha yüksek. Biz de Kemalpaşa'da tesisi kurma aşamasına geldik" dedi.

Türkiye'de artan nüfusla beraber oluşan çevresel kirlilikler ve atıklar ülkenin hem refahında kısıtlamalara hem de sağlığı tetikleyen faktörlere neden oluyor. Kentlerin atıkları, sanayi malzemeleri gibi tonlarca atığın verdiği zararın önüne geçmek ve bunu iyileştirici yollarla çözmek için Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) harekete geçti. EBSO tarafından atıkların geri dönüşüm ile tekrar fayda sağlaması amacıyla Türkiye'de ilk kez kurulacak olan 'Geri Kazanım İhtisas Organize Sanayi Bölgesi' için çalışmalar hızlandı. Başta EBSO yetkilileri ve üyeleri olmak üzere, İzmir Valiliği, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve AK Parti İl Başkanlığı olmak üzere birçok farklı paydaşın birleştiği, İzmir'in ve Türkiye'nin kalkınması için Bakanlığın OSB yapımına onay vermesi bekleniiyor. İzmir'in Kemalpaşa ilçesinde kurulması planlanan OSB'nin tarım arazisi olmayan 1 milyon metrekarelik alana kurulacağı vurgulandı.

*Kemalpaşa'da kurulması planlanan 'Geri Kazanım İhtisas Organize Sanayi Bölgesi' hakkında bizleri bilgilendirir misiniz? Neden Geri dönüşüm OSB'ye ihtiyaç duyuluyor?

Geri dönüşüm sektörü sanayi dalları içinde bir miktar geç büyüyen ve gelişen sektördür. EBSO'da geri dönüşüm için alanı 2013 yılında oluşturuldu. Neden? Çünkü geri dönüşümün sanayileşmesi geç olan bir dal. Ayrıca bu sektör genelde hurdacılıkla karıştırıldığı için bir takım komplikasyonlarla da karşı karşıya kalınıyor. Örneğin, Organize Sanayi Bölgeleri uygulama yönetmeliği var. Bu yönetmeliğin 101. maddesine göre; Toplama ayırma tesisleri organizelerde hiçbir koşul altında kurulamaz. Sanayinin kurulacağı bölge konusunda da çok ciddi sorunlar var. Velev ki, sektör yer buldu... Bir yandan son mevzuatlarla koruma bantları isteniyor (Koruma bantları: 50 - 100 metre etrafında bina olmaması ile ilgili birtakım ön koşuldur). Bu sektörün yer arayışında bir süre sonra çok büyük sorunlar oluşturacak.

*Geri dönüşüme dair Türkiye'deki uygulanan yönetmelikler nelerdir? Kemalpaşa'da hangi alana kurulması planlanıyor?

Biz bir geri dönüşümcüyüz. Normalde de bizim şu an yaptığımız iş, bir geri dönüşüm işi. Yaptığımız iş Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) için olumlu ama biz yine de arıtma tesisleri, bacalara emisyon filtreleri koymak gibi bir takım bireysel işler de yapmak zorundayız. Ayrıca elektrik doğalgaz gibi ihtiyaçlarımızı da kendimiz çözmek zorunda kalıyoruz. Çevre Bakanlığı izinlerindeyse yer seçimi ciddi sorun teşkil eder. Ambalaj atıklarının kontrolü yönetmeliği 2004 yılından bu yana geri dönüşüm toplama ve ayırma tesislerini imar planlarına belediyeler tarafından işlenmesi isteniyor ama bugüne kadar bunu işleyen bir belediye yok. O yüzden geri dönüşüm için sanayi nerede kurulsun? diye sorulduğunda yerle gök arasında bir şeye dönüşülüyor. Genel anlamda geri dönüşüm sanayisinin durumu ülkemizde bu şekilde. 2013 yılında biz geri dönüşüm çalışmalarına komite olarak başladık. İzmir Büyükşehir Belediyesi Planlama Dairesi'ne gittik ve atık sanayi sorununu anlattık. Bizlere yer bulun dediler. Yer arayışı için de İzmir Orman Bölge Müdürlüğü ile iletişime geçtik. Tüm bunların ardından yer arayışımız Geri Dönüşüm OSB için netleşmeye başladı. Kemalpaşa'da şu anda lojistik köyün üzerinde bin dönümlük uygun bir bölge olduğu ortaya çıktı. Bu bölgede kurulacak OSB'nin çevresel zararı olmadığına dair ÇED görüşmelerinde de olumlu dönüşler alındı. Ayrıca tarım arazisi olmaması da uygunluğunu arttırdı. İhtisas Geri Dönüşüm Sanayisi'nin kurulup kurulmayacağına dair bu bölge ile ilgili konuda EBSO olarak Bakanlığa resmi yazı yazarak bildirdik. Sorun yoktur, kurulabilir görüşü geldi Bakanlıktan. Fakat fiili başlangıç için hali hazırda resmi yazı olmadığından beklemedeyiz. Çalışmalarımız devam ediyor. 2017 Ocak ayında İzmir Valisi, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile birlikte görüşü desteklediler. Bu görüşmeler sonunda mütevelli heyet teşvik edilmeli OSB için. Valilik, İzmir Büyükşehir Belediyesi, ilgili ilçe Belediyesi ve EBSO'nun birleşerek mütevelli heyet oluşturması bekleniyor.

* Şu anki atıklara yönelik sistem nasıl? Geri Dönüşüm İhtisas OSB'den sonra nasıl olacak?

Bir miktar palyetif ilkel çözümlerle götürülmeye çalışılıyor bu iş. Yani imar planlarında sanayi yeri olarak gözüken yerlerde atık tesisleri kuruluyor ve bu yerler göreceli olarak şehrin içinde olduğu için maliyeti çok yüksek. Elektrik, yol, doğalgaz gibi altyapılarında sorunlar oluşuyor. Gerek arıtma tesislerinin kurulması gerek bunla ilgili işletme maliyetleri sorunları olsun hep problem yaşanıyor. Bunu büyütüp genişletmek istediğinizde de yer sorunu yaşanıyor. Örneğin şu an 'sıfır atık' konusu Türkiye'nin gündemine geldi. Sıfır atık ile beraber ne olacağını düşünüyoruz? Atıklarımızın toplanması ile ilgili süreci ifade ediyor aslında. Peki bu toplananlar ne olacak? İşte bu toplananları işleyecek sanayi ülkemizde nerede kurulacak? Bugün biz bunları çözmeye yönelik çalışıyoruz. Amacımız, çalışalım ve atık vasfından hammadde vasfına getirelim malzemeleri. Toplayalım, ayrıştıralım atıkları ama daha sonra bunları hammadde vasfına getirecek sanayi tesisi yaratalım. Bugün Kemalpaşa'da kurulaması planlanan Geri Dönüşüm İhtisas OSB tam olarak bu inovasyonu sağlayacaktır ülkemize. Burada kurulacak tesis sayesinde Ar-Ge merkezindeki bir takım teknik sorunlar da çözülecek. İstihdamla ilgili sorunlar çözülecek. Bunların hepsi belirli sir şemsiyenin altında ülkenin ihtisas sahibi olmuş bir bölgesi sayesinde sorunlar çözülecek.

İzmir'de 5 bin ton evsel atık

Türkiye'deki atık oranı ve bunların çözümüne ilişkin bizleri bilgilendirir misiniz?

Bugün sanayiden çıkan atıklar aslında diğer sektörlere pek az. Ticari işletmeler ve evlerden çıkıyor yoğun atık. İzmir nezdinde bakarsak, İzmir günde yaklaşık 5 bin ton evsel atık üretiyor. Bunların ayrıştırılmasıyla binlerce ton atık çıkıyor. Bizlerin iş yerleri, konutların atıkları... Plastik, cam, kağıtlar, tekstil atıkları, harfiyat atıkları. Bu atıkların toplanmasında da Çevre Bakanlığı devreye giriyor.Toplama ayırma firmalarından sonra atıkların geri dönüşüm faslına geliş kısmı bizlerin alanını kapsıyor. Organize Sanayi Bölgeleri geri dönüşümün yer alacağı tesisler. Toplama ayırma ile ilgili firmalar değil, geri dönüşüm firmaları bu atıkların birebir hammadde olmasında etkili olacak. Bizler malzemeyi atık faslından çıkarıp hammadde haline getiriyoruz.

Ekonomik kalkınma sağlar

*Ekonomik anlamda İzmir ve Türkiye'ye katkısı nedir?

Geri dönüşüm ihtisas OSB, ciddi bir ekonomik kalkınma da sağlayacak. Önemli bir talep yaratacak. Atıkların işlenmesi konusunda üretim prosesleri ve hammadde ihtiyacı ortaya çıkacak ardından toplama firmaları toplayacaklar. Dolayısıyla bunlar artık gömülmek yerine hammadde olarak burada işlenecek. Atıkların hammadde halinden sonra bu hammaddeler sanayi tesislerine tekrar kullanılabilir hammadde olarak sunularak değerli bir malzeme halini alacak. Bu da ekonomiyi destekleyen bir devir daim yaratacak elbette. Aklınıza gelebilecek her sanayi bu hammaddeyi kullanacak. Bu OSB, domino taşı etkisi yaratarak firmalara ciddi talepkarlık da sağlayacak. Bizim yaptığımız iş üzerinden bu kalkınmayı sizlere özetleyeyim. Mesela plastik atıklar var, plastik kapaklar. Bu kapaklar toplanıyor ve kasa oluyor. Kasalar narenciye ürünü haline geliyor. Bu narenciye ürünü Antalya ya da Seferihisar'daki bir üreticinin tek yönlü Avrupa ya da Rusya'ya ihracat ettiği bir ambalajlı ürün haline geliyor. Diğer bir örnek; Bir cam şişe sanayisini kurduğunuzda cam fabrikalarında atık camlar cama, metal tesislerinde metaller tekrar işlenerek kullanılıyor.

*Çevre Bakanlığı'nın Geri Dönüşüm anlamında çalışmaları nelerdir? Bakanlığın planlanan OSB için yaklaşımları nasıl ?

Çevre Bakanlığı şu anda ambalaj atıklarının kontrolüne yönelik bir yönetmelik yayınladı. 2017 yılının sonunda yayınlandı bu yönetmelik. Bu yönetmeliğe göre ambalaj ürünlerinin içinde belirli oranlarda geri dönüştürülmüş ürünlerin kullanılması ile ilgili yükümlülükler getirildi ambalaj üreticileri ile ilgili. Bu sayede, ürünlerin içine belirli oranlarda (yasal mevzuatta belirtilen gıda ve sağlık koşullarına dikkat edilmek kaydıyla elbette) tekrar hammadde olarak kullanılması yönetmeliği geri dönüşümü son derece destekleyici olmuştur. Bu sayede sektör de inovasyon kazandı diyebilirim. Demirçelik sanayisine baktığınızda örneğin, Aliağa'daki bütün Demir Çelik Sanayisi nereden faaliyet gösteriyor? Geri dönüşümlü ürünlerden elbette. Tamamı yurt içi ya da yurtdışında elde edilen geri dönüşüm ürünleri bunların.
Kağıt fabrikalarına baktığımızda, Türkiye'deki kağıt fabrikalarında çok yoğun bir şekilde ve yoğun olarak tüm kağıtlar geri dönüşümden elde ediliyor neredeyse.

*İzmir dışında Türkiye'nin farklı illerinde de Geri Dönüşüm İhtisas OSB kurulma planları var mı?

Bildiğim kadarıyla Ankara'da bu konu üzerine çalışılıyor. Bizden bir miktar ilham alarak Ankara'da da bir Geri Kazanım İhtisas OSB yapılması yönünde çalışmalar yapıldığını biliyorum ama henüz detaylarına ilişkin bilgim yok.

Projemiz için herkes birlik oldu

*Proje ne zaman hayata geçecek? EBSO olarak yola çıktığınız bu projede destekçileriniz var mı?

Geri dönüşüm İhtisas OSB için bu yıl yapılacağı sözünü verebilirim. Fakat tam tarih vermekte zorlanıyorum çünkü Bakanlığın onayını bekliyoruz. Biz EBSO, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Valiliği'nin yanında AK Parti İl Başkanlığı ile de beraber hareket ediyoruz. Bu proje parti üstü bir projedir. Bunun altını çizmek istiyorum. Tamamen İzmir'in bekasına ve geleceğine yönelik ortak hareket edilen bir proje bu. Ak Parti İl Başkanı Aydın Şengül'ün Bakanlık ile yaptığı görüşmelerle beraber bizlerde onay bekleyişindeyiz. Hepimiz bir olduk ve hem İzmir hem Türkiye için önemli bir ilki gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Bakanlık onayının ardından bu yıl içinde Geri dönüşüm ihtisas OSB bitmiş olacaktır. Şubat ayı içerisinde de kuruluş süreci başlamış olur.

Maliyeti 5 milyar doları bulur

*Türkiye ve İzmir için ilk olacak bu projenin maliyeti ne olacak?

Öncelikle burada birkaç maliyet bulunuyor. Yerin kamulaştırılması, yerin imar edilmesi (yol kanalizasyon arıtma tesisleri gibi) 3'üncü bir maliyet olarak da tesisin kruularak faaliyete geçmesi. Bizlerin tahminlerine göre tüm bu maliyetler toplandığında 4 – 5 milyar doları bulacak. Bu maliyetin altında olmayacağını kesin söyleyebilirim. Maliyetin nasıl sağlanacağına ilişkin durum şu; Organize Sanayi Bölgesi'ne üye kaydedilecek. Bu üyelerin aidatları ve projeye ait masrafları karşılayarak maliyetler sağlanır. Organize sanay Bölgesi'nde faaliyet yürütecek sanayiciler de bu maliyeti yüklenecek. Kamunun Organize Sanayi Bölgeleri anayasanın 125. Maddesine göre kamu kurumu niteliğinde. Yani o bölgede belediyeye bağlı bölge müdürlüğü oluşacak. Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü oluştuğunda artık bu bölgedeki sunulan imkan ve kamunun sunmuş olduğu kredi imkanlarından elbetteki yararlanılır. Bir süre sonra bu bölgede olan elektrik doğalgaz gibi şeylerin satım hakları da Organize Sanayi Bölgeleri tarafından karşılanır ama bu uzun vadededir. Kısa vadede bakacak olursak; üyeler, kamu kredileri ile finansmanı sağlayacaklar.

*OSB'nin şehrin yakınına kurulacak olması vatandaşın tepkisine yol açar mı? Bu konuda bir şikayet var mı?

Şu ana kadar hiç bir şikayet almadık ve herhangi bir zararı da olmadığını defalarca teyit ettik. Bu OSB şehre zarar değil fayda sağlayacaktır. Biz bu alanı seçerken tüm uygunluk kriterlerini inceledik. Öncelikle burası kesinlikle tarıma uygun bir alan değil. Yerleşimin bulunduğu bir yer de değil. Zaten bizim yaptığımız işin de diğer organize sanayilerden bir farkı yok. Ayrıca çevre koruma bantı ile çıkabilecek her sorun da zaten kontrol altına alınıyor. Çevre koruma bantı dediğimiz kavram: Bir OSB'nin yapılaşma olmayan bir alana mesafelerle kurulmasını ifade ediyor. Bu anlamda güven zedeleyici değil güven verici bir tarafı da olduğunu söyleyebilirim proje için.

Üniversiteler ile işbirliği altyapısı

* Geri Dönüşüm İhtisas OSB'nin faydaları nelerdir?

Türkiye'de geri dönüşüm sektörünün yeni kurulduğunu söyledik. Geri dönüşüm sektörü faaliyete geçtiğinde artık firmalarımız daha modern makinelere sahip olacak ve daha entegre çözümlerimiz ortaya çıkacak. Bu bölge bize neden mi lazım? Bir malzemenin en ucuz fiyatı hurda fiyatıdır. Çıktığı kaynağa lojistik olarak yakın mı ve bu sanayi için maaliyetlerin kontrol altına alınması için çok önemlidir. 2'ncisi bir atık firmasında sanayi parsellerin olması demek bir takım ÇED izinleri, yasal sağlık koruma bantlarıdır bu süreçlerin önünü açar. Lisanslama ve yer seçimine ilişkin konuların önünü açar. Elektrik ve doğalgaz gibi altyapısal sorunlara set çeker. Arıtma tesislerinin müşterek kurulması ve işletilmesi hem çevreye daha duyarlı işletmelerin olması hem de sürdürülebilir sanayinin kurulması anlamında birtakım çözümlerin üretilmesini sağlar. Normalde geri dönüşüm sanayinin sanayi bölgeleri içine kurulup kurulmaması kurul takdirine bağlıdır. Bir önceki yönetim izin verip de yeni gelen yönetimin izin vermediği de olmuş vaktinde. O zamanlar firmaların kapandığı süreçler yaşanmış. Geri Dönüşüm İhtisas OSB ile konuya ilişkin çözümde üretilmiş olacak. Organize sanayilerde artık rahat ve sorunsuz üretimin yapılacağı bir sürecin yaşanmasını istiyoruz. Geri dönüşüm sanayi sayesinde, çevresel etki yaratılacak. Çevrede maliyetler azalacak. Ayrıca önemli bir Ar-Ge merkezinin de oluşulmasının önünü açacak. Burada üniversitelerle işbirliği de yapılıyor. Geri dönüşüm konusunda mümkün olmayan ürünlerin geri dönüşümde mümkünlük kılınması gibi konularda veya safsızlığının arttırılması yönünde projeler geliştirilerek Türkiye'nin geri dönüşüm sanayisinin geliştirilmesi açısından dünyada ileri seviyeye çıkılması sağlanacak. Üniversitelerde şu anda teorik anlamda destek bulunuyor ama biz üniversiteleri aslında kurulumdan sonra günlük hayatımızın ve çalışmalarımızın içine almayı düşünüyoruz. Zaten OSB'nin sağlayacağı temel avantajlardan bir tanesi üniversite sanayi işbirliğini sağlayacak bir altyapının oluşmasıdır.

İzmir'in duyarlılığı, geri dönüşümü besliyor

*OSB'nin Kemalpaşa'da kurulmak istenmesinin nedeni nedir? Geri Dönüşüm İhtisas OSB için Türkiye'de farklı bir ili tercih etmemenizin özel bir nedeni var mı?
 
Öncelikle böyle bir yerin çevreye yakın yerde bulunması çok zor aslında. Çünkü ihtisas OSB kurulması için yasal bir takım zorunlulukları var. Bunlar; Minimum 500 bin metrekarelik bir alanda ancak kurulması mesela. Daha küçük bir alanda İhtisas OSB kurulamıyor. Bunun kurulması için yer arayışı yaptığınızda İzmir etrafında tek parsel olarak 500 ve üzeri yer bulmak çok zordu ve bir sorunumuz daha vardı. Lojistik anlamda OSB'nin şehre yakın olması gerekiyordu çünkü geri dönüşüm beslemesini şehirden yapar. Bu anlamda bakıldığında Kemalpaşa yer bakımından şehre yakın olan ve büyüklük olarak en doğru alandı. Lojistik köyün üzerinde bulunan tek parsellik alana kurulması planlanıyor. İzmir göreceli olarak geri dönüşüm sanayinin Türkiye'de yoğun yaşandığı bir yerdir. Aslında İzmir insanı yine göreceli olarak çevresine daha fazla sahip çıkıyor. İzmir'de geri dönüşüm sanayi Türkiye ortalamasının üzerindedir ve bu uzun yıllardır değişmedi. Kişisel fikrimce söyleyebilirim ki, İzmir vatandaşının diğer illere oranla çevre bilincinin ve duyarlılığının daha yüksek olduğunu düşünüyorum. Hal böyle olunca geri dönüşüme yönelik sanayinin şehirde gelişmesi de kaçınılmaz oluyor elbette.