Sabah ne tatlı gelir uyku. Yataktan kalmak istemez insan. Saatin alarmı beş dakika aralıkla çalar ve sanırız ki aradaki dakikalar bizi mutlu edecek, uykumuzu alacağız. Ama işin aslı böyle değil.
Yaşımız kaç olursa olsun yaşamamız için uykuya ihtiyacımız var. Tüm omurgalı hayvanlar ve biz insanlar uyuruz; hatta canlılar ne kadar küçükse o kadar çok uyur. Yeni doğan bebekler gün içinde çok defa uyur uyanır (polifazik uyku). Böyle olunca gece gündüz kavramı tam oluşmaz. Günde yaklaşık 16-18 saatleri uykuda geçer. Gelişme çağındaki çocuklarda öğlen ve gece uykusu diye günde iki sefer uyuma (difazik uyku) olur. 6-7 yaşına kadar çocuğun günde 12-13 saat uyuması gerekirken, 20'li yaşlarda bir gencin 8 saat sadece gece (monofazik) uyuması yeterli olur. 70'li yaşlara gelince 6 saatlik uykuya gün içindeki kısa şekerlemeler ilave olur. Yetişkinler için sürekli olarak 4 saatten az veya 9 saatten çok uyumak koroner kalp hastalıkları ve şeker hastalığı (diabet) riskini arttırır. Kısacası "ben hayatımı yaşıyorum o yüzden az uyuyorum" diyerek günü 3-4 saat uykuyla tamamlamak kadar "her gün 10 saat uyurum güzelliğimi ve sağlığımı böyle korurum" demek de yanlış!
Müzikte nasıl ritim olursa bedenimizde organlarımızda hormon salınımlarında ritmler var. Boşuna büyüklerimiz dememiş "Uyusun da büyüsün ninni" ; çünkü büyüme hormonu uykuda salınır. Gebe kadının sancısı genelde gece yarısı tutar; çünkü sancıyı sağlayan hormon o saatte salınır. Gece 11 gibi allerjik reaksiyonlar başgösterirken, sabaha karşı 4 civarı astımatik reaksiyonlar artar. Sabah 6 sularında stres hormonu denilen kortizol miktarı yükselir bu da kalp krizi ve inme geçirme olasılığını arttırır. Uyanıkken gündüz vakti de başka reaksiyonlar, başka hormonlar çalışır. Ama özetle şunu diyebiliriz ki uykuda büyüme hormonu, cinsiyet hormonlar (prolaktin) ve kortizol artarken; kan basıncı (tansiyon), vücut sıcaklığı ve kas tonusu azalır.
Uyumak sadece kaslarımızı dinlendirmek için değildir. Hücrelerin onarımı ve vücut sıcaklığı düşmesiyle enerji tasarrufu da yapar. Üniversitede hocam olan Prof. Dr. Abdullah Arslan'ın uyku fizyolojisi slaytlarından birinde şöyle yazar: "Beynimiz ile yine beynimiz için uyuruz". Öğrenmek için de uyumak gerekir, iyi belleğe sahip olmak için de.
Eğer insomnia (uykusuzluk) yani uykuya dalamama veya uykuyu sürdürememe probleminiz varsa gündüz yorgun, huysuz, verimsiz olursunuz.Trafik kazalarının ölümle sonuçlananlarının dörtte biri uykusuzluk yüzünden olur. Yeterli miktarda doğru zamanda uyunmalı. Kendiniz ve çocuklarınızın hem beden hem ruh sağlığı için bu şart.
Sağlıkla kalın.
