Gamze Geçer- Üretime başlamak için gün sayan STAR Rafineri 6.3 milyar dolarlık bir yatırımla hayata geçiriliyor. Dünyaca ünlü İspanyol Técnicas Reunidas, İtalyan Saipem, Güney Koreli GS Engineering ve Japon Itochu firmalarının bir araya geldiği uluslararası konsorsiyum tarafından inşa edilen Rafineri için Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansman kredisi anlaşması imzalandı. Üretime geçtiğinde Türkiye'nin en büyük petrokimya entegrasyonunun en önemli parçası olması planlanan Rafineri, çeşitli bölgelerden gelen farklı ham petrolleri işleyebilme esnekliği ile 2.860 dönümlük bir arazide faaliyete başlayacak.

STAR Rafineri Genel Müdürü Mesut İlter, özellikle üçüncü havalimanından sonra jet yakıtı tüketiminde daha büyük bir artış beklediklerini dile getirerek, "Türkiye'nin yüzde 7-8 oranında bir jet yakıt ithalatı var. STAR Rafineri devreye girdikten sonra jet yakıtı ithalatı da önemli ölçüde azalacak. Bu yüzden de ülkemizdeki hammadde arz güvenliğine ve akaryakıt ürünlerinde ve petrokimya sektöründe ithalatın azaltılmasına büyük katkı sağlayacak" ifadelerini kullandı.

1984 yılından bu yana kurulan ilk rafineri olma özelliğine sahip STAR Rafineri, üretime geçmesiyle birlikte Türkiye'nin işlenmiş petrol ürünü ihtiyacının % 25'inden fazlasını karşılayacak. Türkiye'nin ilk stratejik yatırım teşvik belgesini alan Rafineri, böylece ekonomiye de ciddi anlamda katkı sağlayacak. Aliağa Yarımadası'nda yaklaşık 2.860 dönümlük alana kurulan ve yıllık 10 milyon ton ham petrol işleme kapasitesine sahip olan STAR Rafineri, SOCAR Türkiye'nin entegre enerji çözümleri ve değer zincirinin en kritik yatırımı olarak yükseliyor.

*SOCAR-STAR Rafineri ne kadarlık bir yatırımla meydana geldi?

Türkiye'nin en büyük doğrudan yabancı yatırımcısı SOCAR'ın iştiraki olan STAR Rafineri tamamlandığında 6.3 milyar dolarlık bir yatırım değerine ulaşılacak. Şu ana kadar yüzde 99.2'si tamamlanan rafineri, Türkiye'de özel sektörün tek noktaya yaptığı en büyük yatırım olma özelliği taşıyor.

*Yıllık ham petrol işleme kapasitesi ne kadar? Artırıma gidilecek mi?

STAR Rafineri'nin yılda 10 milyon ton ham petrol işleme kapasitesi bulunuyor. Rafinerilerde verimliliği sağlamak için çok kısa bir süre içinde tam kapasite kullanımına geçiliyor. Biz de aynı şekilde üretime başladıktan sonra kısa bir zaman içinde tam kapasite çalışıyor olacağız. Rafineri henüz çok yeni; bu yılın üçüncü çeyreğinde faaliyete geçecek. Dolayısıyla şu anda bir kapasite artırımı öngörülmüyor.

*SOCAR'ın Türkiye'deki hedefleri nelerdir?

Dünyanın en köklü petrol üreticileri arasında yer alan Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR, 2008 yılında Özelleştirme İdaresi'nden Petkim'i satın alarak Türkiye'de faaliyetlerine başladı. Rafineri - Petrokimya - Enerji - Lojistik - Dağıtım - Depolama entegrasyonunu tamamlayarak tüm bu alanları kapsayan ilk ve Türkiye'nin en büyük üretim güçlerinden biri olma hedefiyle Petkim'in yanı sıra STAR Rafineri, Petkim Konteyner Terminali, TANAP ve Petkim RES projelerine yatırım yapan SOCAR'ın Türkiye'deki projeleri tamamlandığında, 19.5 milyar dolarlık bir yatırım değerine ulaşacak. Türkiye'nin cari açık kalemleri arasında petrokimya önemli bir yer tutuyor. Baktığımızda SOCAR'ın da yatırımlarını hep cari açığın azaltılmasına yönelik olarak yaptığını görüyoruz. Bu kapsamda SOCAR'ın hedefleri arasında önümüzdeki dönemde bir petrokimya yatırımı daha bulunuyor.

*STAR Rafineri'de Türkiye petro-kimya sektörünün dışa bağımlılığı azaltacak hangi petrol ürünleri üretilecek?

STAR Rafineri'den çıkacak tüm ürünler; cari açığın azaltılmasına yönelik ürünler olacak; yani ithalatı azaltıcı etki yapacak. STAR Rafineri'de 1.6 milyon tonluk nafta üretimimiz olacak. Rafinerinin faaliyete geçmesinin ardından Petkim'in hammaddesi olan naftanın tamamına yakını buradan sağlanacak. Bunun Türk ekonomisine olan katkısının yanında Petkim'e de çok önemli katkısı olacak. Zira artık Petkim naftayı, navlun ücreti ödemeden hemen yanındaki STAR Rafineri'den almaya başlayacak. Aynı standarttaki ürünü alması, Petkim'in verimliliğini de artıracak.
Bunun dışında yıllık 5 milyon ton dizel, 1.6 milyon ton jet yakıtı, 700 bin ton petrokok, 500 bin ton reformat, 400 bin ton karışık ksilen, 300 bin ton LPG ve 160 bin ton kükürt üretimimiz olacak. Türkiye'nin ağırlıklı olarak ithal ettiği ürünler için bizim öncelikli pazarımız iç piyasa olacak. 2019'da dizel tüketiminin 25 milyon ton seviyesine çıkacağı öngörülüyor. STAR Rafineri'deki 5 milyon tonluk dizel üretimiyle bu miktarın yüzde 20'sini biz karşılamış olacağız.
Öte yandan, turizmde de bu yıl oldukça iyi bir sezon yaşanıyor. Bu, jet yakıtı tüketimine de yansıyor. Özellikle üçüncü havalimanından sonra jet yakıtı tüketiminde daha büyük bir artış bekliyoruz. Türkiye'nin yüzde 7-8 oranında bir jet yakıt ithalatı var. STAR Rafineri devreye girdikten sonra jet yakıtı ithalatı da önemli ölçüde azalacak. STAR Rafineri tasarlanırken Türkiye'nin gelecekteki petrol ürünleri ihtiyacına ilişkin projeksiyonlar göz önüne alındı. Bu yüzden de ülkemizdeki hammadde arz güvenliğine ve akaryakıt ürünlerinde ve petrokimya sektöründe ithalatın azaltılmasına büyük katkı sağlayacak.

*Türk ekonomisine katkısı ne olacak?

SOCAR Türkiye'nin hedeflediği entegrasyonun rafineri- petrokimya ayağını oluşturan STAR Rafineri, -Türkiye tarihinde tek noktaya yapılan en büyük yatırım.- Yıllık 10 milyon ton üretim kapasitesi ile pazarda gittikçe artan dizel ve jet yakıtı talebini karşılamanın yanı sıra Petkim'in hammadde ihtiyacının da tamamına yakınını sağlayacak. Tam kapasite üretime geçmesiyle ekonominin önemli dinamiklerinden biri olarak önemli bir katma değer yaratacak olan STAR Rafineri, ürettiği ürünleri iç pazara sunarak ithalatı düşürücü bir etkisi olacak. Böylece Türkiye'nin cari açığının kapanmasına 1.5 milyar dolarlık bir katkı sunacağız.
Öte yandan STAR Rafineri hem proje aşamasında hem de sonrasında çok ciddi bir istihdam yarattı. Projenin en yoğun olduğu günlerde çalışan sayımız 19.500'e kadar çıktı. Projenin tamamlanmasından sonra ise 1.100 kişilik çalışan sayımızla üretime başlayacağız.

*Rafineride hangi yakıtı kullanacaksınız?

En güncel AB normlarına uygun çevre standartları esas alınarak inşa edilen STAR Rafineri'de ana yakıt olarak, emisyon salımı açısından daha çevreci olan doğalgaz kullanacağız.

*Kullanılan yakıtın geri dönüşümü olacak mı?  

STAR Rafineri'de ulusal mevzuatın gerekliliklerinin sağlanmasının yanı sıra Uluslararası Finans Kurumu (IFC) standartları ve Avrupa Birliği'nin ilgili mevzuatları da uygulanıyor. Bu kapsamda hava, atık su, gürültü başta olmak üzere çevresel emisyonların ünite bazında kontrolü, izlenmesi, doğal kaynakların ve enerjinin verimli kullanılarak emisyonların asgari düzeyde sınırlandırılması ve atıkların etkin yönetilmesi şirketimizin başlıca hedefleri arasındadır. Üretimde sürdürülebilirliğin önemine inanıyoruz. Çevrenin korunması için küresel bazda kabul edilen "Mevcut En İyi Teknikler"den 33'ünü rafineri için uyguluyoruz.

*STAR Rafineri yapımında kaç kişi çalıştı?

Rafineri, inşaat sürecinin en yoğun olduğu dönemlerde işveren, danışman, ana yüklenici ve alt yüklenici firma çalışanları da dahil olmak üzere 19 bin 500 kişiye istihdam sağladı.
İşletme döneminde kaç kişi çalışacak? İşsizliğe çözüm noktasında katkıları nasıl, gelecekte kapasite artırımına gidilecek mi?
Rafineri devreye alındığında yaklaşık 1.100 kişiye doğrudan istihdam yaratacak. Personel alımı tamamlanmak üzere. Yaratacağımız istihdamla İzmir Aliağa ve Ege Bölgesi başta olmak üzere ülke kalkınmasında önemli bir rol üstleneceğiz.

*STAR Rafineri'nin finansmanı nasıl sağlandı?

STAR Rafineri için Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansman kredisi anlaşması imzalandı. Toplam yatırım bedeli 6.3 milyar dolar olan proje için Aralık 2012'de Türkiye'nin ilk Stratejik Yatırım Teşvik Belgesi alındı. Yatırım bedelinin 3.3 milyar dolarlık kısmı proje finansmanı kredisiyle kalan kısmı ise özkaynaklardan karşılandı. Bu finansman, Global Financial Conferences'tan "Yılın En İyi Bono ve Kredi İşlemleri" ödülleri kapsamında "Yılın En İyi Proje Finansmanı", "En İyi İthalat Finansmanı", "En İyi Sendikasyon Kredisi" kategorilerinde ödül kazandı. Project Finance International'ın, dünya devi şirketlerin finans projelerini ödüllendirdiği yarışmada da 'Yılın En İyi Rafineri Anlaşması' ödülüne layık görüldü.

*Türk ekonomisi hakkında kendi sektörünüzden yola çıkarak öneri ve düşüncelerinizi belirtebilir misiniz?
Türkiye özellikle enerji sektöründe son yıllarda bir atılım yaşıyor. Hem hükümetin hem de Enerji Bakanımızın katkılarıyla ve düzenlenen mevzuatlarla enerji sektöründe önemli yol alındı. Zaten baktığımızda bu gelişmelerin, yatırımlara da yansıdığını görüyoruz. Bu politikanın önümüzdeki dönemde de devam edeceğini, hem yurt dışından hem de yurt içinden gelecek sermayelerle enerji sektöründeki yatırımların süreceğini düşünüyorum.


 

STAR Rafineri'nin öncelikli hedefleri

*Hammadde ihtiyacını ekonomik ve güvenilir bir şekilde karşılayarak Petkim Petrokimya Kompleksi'nin tedarik devamlılığını sağlamak
*Büyük oranda tedarik eksikliği yaşanan iç piyasa için yüksek katma değerli ürünler üretmek
*Rafineri-petrokimya entegrasyonunu oluşturarak sinerji yaratmak
*Üretim, ticaret ve istihdam alanlarında ulusal ekonomiye değer katmak
*Ülkenin cari açığının azaltılmasına katkıda bulunmak


 

Türkiye'nin en büyük dış yatırımcısı

Dünyanın en köklü petrol üreticileri arasında yer alan Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR, 2008 yılında Özelleştirme İdaresi'nden Petkim'i satın alarak başladığı Türkiye yatırımlarına aralıksız devam ediyor. 2020 yılına kadar Rafineri - Petrokimya - Enerji - Lojistik - Dağıtım - Depolama entegrasyonunu tamamlayarak tüm bu alanları kapsayan ilk ve Türkiye'nin en büyük üretim güçlerinden biri olmayı amaçlayan şirketin gerçekleştirdiği dev yatırımlar arasında STAR Rafineri'nin yanı sıra Petkim, Petlim Konteyner Terminali, TANAP ve Petkim RES bulunuyor. SOCAR'ın Türkiye'deki yatırımları tamamlandığında toplam değeri, 19.5 milyar dolara ulaşacak. Bugüne kadar Petlim, Petkim, STAR Rafineri ve TANAP dahil yapılan yatırım harcamaları 12.6 milyar doları geçti. Şu an Türkiye'de en büyük dış yatırımcı konumunda yer alan SOCAR, bölgede 30 bine yakın kişiye istihdam sağlıyor.
 
Türkiye'nin rekabet gücünü artıracak

Türkiye petrokimya sektörünün dışa bağımlılığını azaltacak olan STAR Rafineri, ülke ekonomisi ve sanayinin ihtiyaçları gözetilerek stratejik ürünlere odaklanıyor. Rafineri bu doğrultuda yılda 1.6 milyon ton nafta, cari açığın önemli bileşenlerinden olan dizel, jet yakıtı ve LPG gibi petrol ürünleri üretimini gerçekleştirecek.
Farklı ham petrol türlerini işleme teknolojisi ve 63 tank ile yaklaşık 1 milyon 640 bin metreküp depolama kapasitesiyle STAR Rafineri, Türkiye'nin rekabet gücünü artıracak. Böylece ülkenin gelişmesine, büyümesine, istihdama ve toplumun refah seviyesinin artmasına da katkı sağlayacak.
STAR Rafineri, üretimde çevresel sürdürülebilirliğin önemine inanıyor,çalışmalarının çevresel etkilerini düzenli olarak denetliyor ve dünya çapında örnek çalışmalara imza atıyor. Uluslararası Finans Kurumu (IFC), Türkiye çevre mevzuatı ve uluslararası kabul görmüş çevre standartları çerçevesinde çalışmalarını yürütüyor.
Türkiye reel sektör tarihinin en büyük ve en uzun vadeli proje finansmanı kredisi anlaşmasını imzalayan STAR Rafineri, Avrupa, Orta Doğu ve Afrika (EMEA) bölgesindeki en büyük petrol ve gaz operasyonlarından biri olarak ön plana çıkıyor.
Türkiye'nin en kapsamlı yerlileştirme projesi olarak başlatılan, yıllık 10 milyon ton ham petrol işleme kapasiteli, özel sektörün tek noktaya yaptığı en büyük yatırım olma özelliği taşıyan STAR Rafineri, aynı zamanda son otuz yıldan bu yana gerçekleştirilen en büyük reel sektör yatırımı.

Avrupa, Ortadoğu ve Afrika'nın en büyük rafineri projelerinden biri

En yoğun döneminde yaklaşık 19.500 kişinin çalıştığı STAR Rafineri'nin yılın üçüncü çeyreğinde üretime başlaması planlanıyor. Avrupa, Ortadoğu ve Afrika'nın en büyük rafineri projelerinden biri olan Rafineri'nin test üretimi aşamasında ünitelere gelecek ilk ham petrol de Azerbaycan'dan gelecek. En büyük hedeflerinin "STAR Rafineri'yi en kısa zamanda ve güvenli bir şekilde tamamlayarak faaliyete geçmesini sağlamak ve Türkiye ekonomisine değer katmak" olduğunu belirten İlter, şöyle devam etti: İlk enerjilendirmeyi yaptığımız Ağustos 2017'den bugüne büyük bir azim ve kararlılıkla çalışıyoruz. Artık üretimden önceki son aşamadayız. Türk ekonomisine ciddi katkı sağlayacak üretim operasyonlarına ilk ham petrolün akışıyla başlamış olacağız. İstihdama ve arz güvenliğine büyük katkı sağlayacak STAR Rafineri ile Türkiye'nin global enerji piyasasında rekabet gücü de artacak.