1997 yılında Yüz Yüze (Face/Off) adlı John Travolta ve Nicholas Cage'in bilim kurgu, aksiyon filminde yüz nakli yapıldığını izlediğim zaman "daha neler, öyle şey mi olur" demiştim . O zaman tıp fakültesi öğrencisiydim ve bu gerçekten bana hayal gibi gelmişti. Ama bilim dünyası sınırları zorluyor. Özellikle Türk Doktorları hayalleri gerçeğe dönüştürüyor.
Hindistan'da 9 yaşında bir kız örgülü saçlarını çim biçme makinasına kaptırınca yüzü iki parça halinde soyuldu. Annesi yüzün parçalarını poşete koyup hastaneye koşturdu. Tarihteki ilk yüz yenileme operasyonu bu genç kıza uygulandı. Tekrar eski yüzüne kavuşan bu Hintli kız şuan hemşire! Pekçok filme ve kitaba konu olan yüz naklinin böylece gerçekleşebileceği bu operasyonla kanıtladı.

Tam yüz nakli dünyada ilk kez İspanya'da 2010 yılında yapıldı. Geçtiğimiz günlerde ise Türkiye'de bir ilk gerçekleşti. Ölen bir kişiden alınan yüz ve uzuvlar (kol,bacak) iki kişiyi hayatla barıştırdı, pekçok kişiye de umut oldu.

Yüzde ciddi yanık, travma ve kanser tedavisi sonrası meydana gelen kusurların yeniden yapılandırılmasında tam yüz nakli gelinen son nokta. Kalabalık bir uzman ekibinin dönüşümlü çalışmasıyla, hastanın yüz derisi, altındaki yağ dokusu, sinirler, kan damarları, kemik ve kaslarıyla birlikte kaldırılıp çıkartır. Yerine uygun kadavradan alınan yüz tüm bu elemanlarıyla birlikte dikilir. 8-15 saat süren operasyonun ardından ömür boyu kullanacağı bağışıklık sistemini baskılayacak (immunsupresif ) ilaçlara başlanır. Tabii diğer nakillerde olduğu gibi uzun süre immunsupresif ilaç kullanımı enfeksiyon, böbrek hasarı ve kanser riskini arttırır. Yüz nakli yapıldıktan sonraki günler çok önemli. 10-14 gün hastanede yatan hastanın yüzünde enfeksiyon gelişirse ikinci bir ameliyat gündeme gelir. Bu dönemde elbet psikolojik destek de gerekli.

18 kasım 2011'de Sağlık Bakanlığının yüz nakli konusunda uygunluk kriterlerini belirlemesiyle Türkiye'de de yüz naklinin önü açılmış oldu. Buna göre; yüz nakli yapılacak hastada 15-60 yaş aralığında olması , başka bir hastalığının bulunmaması, nakle neden olan olayın en az 6 ay önce meydana gelmesi, hastanın psikolojik ve mental durumunun uygun ve bağışıklık sistemini baskılayacak tedavi için elverişli olması koşulları aranacak. Son evre organ hastalığı, AIDS gibi kronik bağışıklık sistemi hastalığı, kötü huylu tümör öyküsü , ruhsal bozukluğu, iki gözünde tam görme kaybı, aktif enfeksiyonu, alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, şeker ve bağ dokusu hastalığı olanlara yüz nakli yapılamayacak.

Organ vericisinin (donör) ise; beyin ölümü saptanınca AIDS, hepatit B - C benzeri hastalığı olmaması, 16-60 yaş aralığında olması lazım. Bu vericilerde ayrıca, yüz mimikleri konusunda saptanmış ciddi anormallikler ile travmaya bağlı ya da edinsel asimetriler bulunmamalı.

Evet çeşitli sebeplerle yüzünde ciddi kusurlar olan kişilerde; mimiklerini kullanamama, ifade zorluğu, fonksiyon kayıpları ve sosyal hayattan dışlanma görülür. Yeni bir yüz günlük ihtiyaçlarını özgürce karşılamalarını , yaşamla barışmalarını ve özgüvenlerini geri kazandırır. Tam yüz naklinin avantajlarının yanında dezavantajlarını, böyle bir naklin doğurabileceği etik, sosyal ve psikolojik konuları da düşünmek gerekir.

Ben ve eşim kendi payımıza düşeni yaptık ve tüm organlarımızı bağışladık. Siz de elinizi taşın altına koyun. Belki sizin yokluğunuz başkalarının varlğı olur.
Tüm organ bağışlayanları, ailelerini ve meslektaşlarımı canı gönülden tebrik ediyorum.
Sağlıkla kalın