Her yıl sevdiğiniz bir varlığın büyümesini, gelişmesini izlemek katkıda bulunmak Tanrının en büyük lütuflarından biri. Sevgili torunumdan Ege'den bahsediyorum. Geçen yıl bizi ziyaretlerinde, uyumadan önceki sohbetlerinde Türkiye'nin kuruluşunu, şanlı tarihimizi, kurtuluşumuzu ve ulu önder Atatürk'ü anlatmış dedesi ona. Bize veda ederlerken bana şöyle dedi: "Anneanne seneye Türkiye'ye geldiğimizde Çanakkale'ye gitmek, görmek istiyorum."

Aslında Sivas, Erzurum'u da, ancak herhalde hepsine vakit yetmez. Çanakkale ile başlayalım. Ben de bu yıl Çanakkale gezisini hazırladım, geçtiğimiz hafta başı İzmir'den çıktık yola büyük bir heyecanla. İlk durağımız Ayvalık oldu Cunda adasında bir moladan sonra tarih gezisine Cunda'da 1875 yılında yapılan adanın en önemli anıt yapısı olan ve Rahmi Koç tarafından restore edilerek müzeye dönüştürülen Taksiyarhis kilisesini ziyaret ettik. Akşamüstü Çanakkale Kepez'de, Kolin Otel'e yerleştiğimizde içi içine sığmıyordu.

***

Ertesi gün feribotla karşıya, Eceabat'a geçip Çanakkale destanın içine girdik. 1915'te dünya savaş tarihinin en önemli savaşlarına sahne olan bu toprakların her santimetre karesi bu destanın izlerini taşımakta idi. Dünya savaşının seyrini değiştiren ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yolunu açan. Mustafa Kemal Atatürk'ü tarih sahnesine çıkaran Çanakkale şehitleri anısına yapılan, fikir babası Atatürk'ün silah arkadaşı ve ilk askeri pilot Emin Nihat Sözeri olan anıt (19 Nisan 1954'te yapımına başlanmış 21 Ağustos 1960'ta açılmış) muhteşem Conkbayırında Atatürk heykelinde, savaşta bir şarapnel parçasının Atatürk göğsündeki saate isabet ederek onu mutlak bir ölümden kurtardığını anlattık. Bigali köyünde 1 Şubat 1915'te 19. tümene atanan Yarbay Mustafa Kemalin karargah olarak kullandığı günümüzde müze olarak kullanılan Atatürk evindeydik. 18 Mart 1915'te boğazı geçmeye çalışan itilaf donanmasının Mecidiye tabyasını bombalaması sırasında mermiyi kaldırarak topa süren vincin isabet almasıyla, Seyit Onbaşı'nın 215 kiloluk mermiyi tek başına sırtlayıp altı basamak çıkarak topa sürmesiyle, isabet alan Ocean gemisinin batışını anlattık. Kanlısırt yazıtında 6-7 ağustos 1915'te Arıburnu cephesindeki Türk kuvvetini yerinde tutmak için Anafartalar'da 9 İngiliz kolordusuna karşı çarpışan 1520 şehit 4750 yaralıya karşın Kanlısırt'ı savunan 16 tümen birliklerinin anısını okuduk.

***

25 Nisan 1915'te Ertuğrul koyuna çıkmak isteyen büyük bir kuvvetteki İngiliz askerlerini saf dışı bırakarak hayati önemdeki zamanı kazandıran 63 asker, Yahya çavuş ve silah arkadaşları adına "Yahya Çavuş Anıtı", Çanakkale savaşlarında 5.kolordu komutanı "Mareşal Fevzi Çakmak anıtı". Yaralı bir ANZAC subayını Türk siperlerinden beyaz bir mendil sallayarak çıkan ateş kesen Türk siperleri sayesinde, ANZAC subayını kendi siperlerine götüren Mehmetçiğe derin saygı anıtı. Kilitbahir kalesi, 57. piyade alayı şehitliği ve anıtı, İstanbul'un işgaline ve vatanın istilasına set çeken kahramanlar. Çanakkale savunmasında çok büyük rolü olan Namazgah tabyası, Conkbayırı Yeni Zelanda anıtı, Türk askerlerinin toprağa gömdüğü Yeni Zelandalı, Avusturalyalı ve İngiliz askerleri için. İsimleri belirlenemeyen 4233 Avusturalyalı, 709 yeni Zelandalı için dikilen anıt. 15 İngiliz 2 Zelandalı, 651 Avusturalyalı Lone Pine mezarlığı, Fransızların her biri 3000 ölüyü temsil eden 4 mezar bulunan Fransız anıtı ve mezarlığı. 26 Haziran 12 Temmuz 1915 Sığındere savaşlarında şehit edilen 10.000 askerimiz adına Gelibolu 2 kolordu komutanı Nuri Yamut tarafından 1943 yılında yapılan Nuri Yamut anıtı ve diğer şehitlikler. Hepimiz rahmetle, minnetle andık bir kez daha. Sağol torunum, sayende...

***

Çanakkale'de belki de en etkileyici yazıt Atatürk'ün, burada hayatını kaybeden yabancılar için söyledikleridir. "Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar! Gözyaşlarınızı dindiriniz. Evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve rahat uyuyacaklardır. Onlar bu toprakta canlarını verdikten sonra, artık bizim de evlatlarımız olmuşlardır." Bu bir insanlık dersidir. Bir yanda düşmanını bile ötekileştirmeyen Atatürk, öte yandan bugün bizi etnik temelde, mezhep temelinde bölmeye, ayrıştırmaya çalışan siyasetçiler.