Bu yazımızda Uluslararası Uzay İstasyonu'nu (UUİ) izlemek, bulunduğunuz yerden ne zaman geçeceğini bilmek için bazı ipuçları vereceğiz.
UUİ tam olarak nedir?
UUİ, içinde farklı uluslardan astronotların yaşadığı, çalıştığı ve deney yaptığı, yeryüzünden neredeyse 480 km uzakta, saatte yaklaşık 27.360 km hızla dünya etrafında dönen yüksek teknoloji ürünü bir laboratuvardır. İstasyon yıllar boyunca farklı ülkelerin ürettiği, eklenen parçalarla oluşturulmuş milyar dolarlık bir laboratuardır. Parçaları uzayda bir araya getirilmiş ve böylece İnsanoğlunun en iddialı, karmaşık ve riskli inşaat projesi olmuştur.
UUİ fotoğraflarına bakarsanız, filmlerdeki gibi havalı uzay araçlarına benzemediğini görebilirsiniz. Çünkü filmlerde görülen bazı şeyler gerçeğe uymayabilir. Gerçek hayatta uzay aracının güzel ve estetik olması gerekli değildir. Önemli olan düzgün çalışmasıdır. UUİ pek çok farklı parçadan oluşur. En belirgin kısımları, her iki taraftaki epeyce büyük güneş panelleridir. Bunlardan enerji toplanarak uzay istasyonuna gereken güç sağlanır. Bu panellerin arasında, hepsi bir araya getirilmiş, modüller olarak adlandırılan çok sayıda boru veya silindir vardır. Bunlar, astronotların yaşadığı ve çalıştıkları oda ve laboratuvarlardır. İç basınç dengelendiğinde, bir uçakta olduğu gibi, astronotların uzay giysileri giymeleri gerekmez, normal giysiler giyerler. Ancak dışarı çıkıp çalışmaları gerektiğinde bir uzay giysisi giymek zorunda kalırlar.
Peki yeryüzünden bu kadar uzakta bir şeyi nasıl görebiliyoruz?
UUİ çok yüksekte bulunduğu için, geçtiği yerlerde karanlık bastıktan çok sonra bile güneş ışığı tarafından aydınlatılır. Aslında Ay'ı da böyle görüyoruz. Güneş ışığı, UUİ'nun muazzam güneş panel kanatlarından yansır. Bu, gece gökyüzünde gördüğümüz diğer uydularda da böyledir.
Son yıllarda UUİ büyümüş ve daha da parlaklaşmıştır. Şu sıralar o kadar parlaktır ki, gece gökyüzünde onu görebilmek için pahalı ekipmanlar gerekmez. Ayrıca gökyüzü bilginizin de çok olması gerekmez. Bilmeniz gereken tek şey, aramaya başlama zamanıdır.
Hangi ekipmana gereksinim var?
Gerek Yok! UUİ'nu görmek için teleskop ya da dürbün gerekmez. Aslında teleskop, UUİ'nu görmek için yararlı da değildir, çünkü UUİ çok hızlı hareket eder. Teleskopla izlenmesi çok zordur. Belki çift mercekli bir dürbünle görebilirsiniz. Göze göre daha büyük ve daha parlak görülebilir.
Bu bilgilerden sonra artık UUİ'nu görmeye hazırsınız. Bunun için aşağıdakileri yapmanız gerekir:
1. UUİ'nun bulunduğunuz yerin ufku üzerine ne zaman yükselebileceğini öğrenin (aşağıda bilgi var).
2. Gözlerinizin karanlığa alışmasını sağlamak için, geçiş zamanından en az 5 dakika önce dışarıya çıkın.
3. Batı yönüne doğru dönün. Tam batıda görmeseniz bile yakınında olacaktır. Bekleyin. Sonunda batı ufkunun arkasından yükselmekte olan ya da hemen üstünde hareket eden yıldız gibi bir parlaklık görürsünüz. Bu UUİ olacak!
4. UUİ'nun gökyüzünde geçişini izleyin ve o anların tadını çıkarın!
Çok zor değil ama bilmeniz gereken bazı ek şeyler var. Öncelikle, UUİ her gece görülmez. Gökyüzünde bir hafta boyunca açıkça görülebildiği bazı dönemler oluyor. Yalnızca gece de görülmüyor. Bazen gün batımından sonra değil gün doğmadan önce görülebiliyor. Bu durumda sabah çok erken saatlerde bakmak gerekir.
Ayrıca, UUİ'nun her geçişi muhteşem olmaz. Bazen tam tepenizden geçebilirken kimi zaman ufkun biraz üzerinde görülür. Yüksekten geçiş sırasında UUİ şaşırtıcı derecede parlak görülebilmektedir. Ancak düşük geçiş sırasında gökyüzünde o sırada görülen parlak yıldızlardan biraz daha parlak görünür. Gözlemek için en iyi geçişler, UUİ'nun ufuktan yükseldiği zamanlardır. Çünkü o zaman güneş tarafından aydınlatılma en çok olur ve bir kaç dakika boyunca görülebilir.
Ne zaman bakılacağını nasıl bilebiliriz? İnternette bir kaç site var. Buralarda bulunduğunuz yerle ilgili bilgileri girdikten sonra UUİ'nu ne zaman ve nerede aramanız gerektiğini görebilirsiniz. Bu iş için hazırlanmış akıllı telefon ve tablet uygulamaları da var.
Bilgi alabilmek için, genellikle girdiğiniz sitede bulunduğunuz yeri listeden seçiyorsunuz. Bazı sitelerde ise bulunduğunuz enlem ve boylam değerlerini girebiliyorsunuz. Bu aşamadan sonra yapılan hesaplama ile bulunduğunuz yerde UUİ'nu ne zaman ve nereye bakarsanız görebileceğiniz bilgisini elde edebiliyorsunuz.
Bunu yapabilmeniz için en iyi sitelerden biri (Türkçesi Yukarıdaki Cennetler olan) Heavens Above'dur (adresi: http://www.heavens-above.com/). Bu site bu konuda en çok kullanılan sitedir ve hem en doğru öngörüleri verir ve hem de gökyüzünde UUİ'nun nerede olacağını grafik olarak görmenizi sağlar.
Siteye girdiğinizde, sağ üstte bulunan kutudan language yazılı yerden Türkçe dilini seçebilirsiniz. Bu aşamada sayfada pek çok bilgi Türkçe olarak verilir. "Gözlem yaptığınız konumu değiştirin" seçimi ile örneğin İzmir'i seçebilirsiniz.
Bu aşamada Uluslararsı Uzay İstasyonu (UUİ) yazılı bağlantıyı seçerseniz açılan sayfada bir kaç günlük bir çizelgeye ulaşırsınız. Burada dili Türkçe seçtiğiniz için bilgiler de Türkçe olacaktır. Buradan seçtiğiniz yerde UUİ'nun geçiş bilgilerini, parlaklık, zaman, ufuk yüksekliği, yön gibi bilgilere erişmiş olursunuz.
Örneğin çizelgede 8 Haz 22:48:17 bilgileri olan satırda mavi görünen tarihi seçerseniz, yeni açılan sayfada gök haritası üzerinde belirli zamanlarda UUİ nerede görünecekse görmeniz mümkündür. Gök haritasında Ay ve bazı gezegenlerin yerleri de takımyıldızlarla birlikte bulunur.
Bunun dışında benzer olarak UUİ'nun nerede görülebileceğini ya da UUİ üzerinden yeryüzünün o anda hangi bölgesinin Görüldüğü gibi görsel içerikli bilgiler veren siteler de var.
Bunlardan bazıları:
http://www.isstracker.com/ görsel olarak etkileşimli biçimde UUİ'nun yeryüzünde nerenin üzerinde olduğunu ve son üç geçiş yörüngesini gösterir.
http://iss.astroviewer.net/ görsel ve hareketli olarak UUİ'nun yeryüzü üzerinde o anda nerenin üzerinde bulunduğunu gösterir. Aynı zamanda harita üzerinde de yerini görebilir, bazı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Hangi siteyi kullanırsanız kullanın, sitenin verdiği zamandan kısa bir süre önce UUİ'nu aramaya başlayın. Bazen UUİ biraz erken ortaya çıkabilir, bu yüzden kaçırmak istemezsiniz.
Son olarak, birkaç gözlem ipucu:
* Her ne kadar UUİ'nu bahçenizden ya da evinizin önünden kolayca görebiliyor olsanız da, eğer yapabilirseniz, özellikle karanlık bir yerde bulunmanız durumunda geçişi daha iyi görebilirsiniz. Buradan, evinizin bulunduğu bir yerden daha iyi görünecektir.
* Eğer bir dürbününüz varsa, UUİ'na onunla bakabilirsiniz. Güneş panellerini veya modüllerini göremeseniz bile, hem daha parlak görürsünüz hem de renkleri çok daha iyi görebilirsiniz.
Son olarak, hem IOS hem de Android işletim sistemleri için uygulamalar bulunmaktadır. Bu uygulamaları kurmak için "ISS tracker" veya "Uydu izleyici/satellite tracker" veya sadece "Uzay istasyonu/Space Station" gibi bir adla arama yaparsanız bulduğunuz programları akıllı telefon ya da tabletinize kurabilirsiniz.
Kaynak: http://www.popastro.com
