"Yemeğini yemezsen doktor sana iğne yapar, aşı yapar" klasik Türk annelerinin çocuklarını beslerken kurduğu cümledir. Bu yüzden de aşı ve iğne korkusu çoğumuza yer etmiştir. Ama unutmayın ki, korkutucu ve ürkütücü görünse de aşı sağlık içindir.

Çocukken pek çok aşı oluruz. Aşı yapmanın amacı; ölmüş ya da zayıflatılmış mikropları vücuda vererek hastalıklara karşı bağışıklık kazanmamızı sağlamak. Kimi aşı tek dozla ömür boyu bağışıklık sağlarken, kimisini  belli aralıklarla tekrarlamak gerekir. Ülkemizde  Sağlık Bakanlığı'nın belirlediği aşı çizelgesine göre çocukluk çağı aşılarını yapıyoruz.

"Çocukken yaptırdım, oh artık rahatım denmiyor", aşılar bitmiyor. Kazalar, kesikler, demir-cam batması, gebelik gibi durumlarda tetanoz aşısı (5 yılda 1 kez), özellikle sağlık sektöründekiler için Hepatit B aşısı ( 2-3 doz halinde), son yıllarda rahim ağzı kanserinden korunmak için genç kadınlara HPV aşısı, yaşlı ve risk grubundakiler için her yıl yenilenen grip aşısı erişkinlere uygulanan aşılardan bazıları.

Tüm bunların dışında bir de ülkeden ülkeye değişen hastalıklar göz önüne alınırsa, yurt dışına giderken de yapılması gereken bazı aşılar olduğunu tahmin edersiniz. Genelde gelişmiş ülkelere giderken, aşı ile bağışıklık sistemini güçlendirmeye gerek yok. Lakin farklı yaşam koşullarındaki ülkelere giderken dikkatli olmak, önlem almak lazım. Hele hele yolculuk yapacak kişiler çocuk veya hamileyse doktorunuza mutlaka danışmalısınız. Size küçük bir tavsiye, yapılan aşıları mutlaka belgeleyin, mümkünse Uluslararası Sağlık Sertifikası edinin ve ona kaydedin. Özellikle gelişmekte olan ülkelere gidip kamp yapacaksanız, dağlara kırlara çıkacaksanız seyahat acentesine ve doktorunuza aşılar hakkında danışın.

Uluslararası yolculuklarda uygulanan aşılar 3 grupta toplanır: Kanunen zorunlu aşılar (sarıhumma aşısı), herkese önerilen aşılar (tetanoz, difteri, poliomyelit) ve risk halinde uygulanması gereken aşılar (tifo, kolera, hepatit A, hepatit B, meningokok, Japon ensefaliti). Şimdi sırayla bakalım bu aşılar ne? Nereye giderken yapılır?

Afrika'nın Ekvator bölgesi ve Güney Amerika'nın bazı bölgelerine seyahat edecek olanlar! Sarıhumma denen bir hastalık var. İnsanlarda ve maymunlarda görülen bu hastalık, sivrisineklerle taşınıyor. Bu sivrisinekler de çoğunlukla gündüzleri ısırıyor ve mikrobu bulaştırıyor. Hastalıktan korunmak için sinek ısırmalarına karşı önlem almak ve yolculuğa çıkmadan 3-4 hafta önce bir kere Sarıhumma aşısı yaptırmak gerekir. Yalnız bu aşı 1 yaşın altındaki bebeklere yapılmıyor ve gebelere de kısıtlama var. Sarıhummanın bulunduğu bölgelere gidenlerden veya bu bölgelerden diğer ülkelere geçenlerden aşı belgelesi istenir. Bu belgenin, aşıdan 10 gün sonra ve 10 yıl süre ile geçerliliği var.

Tetanoz ve difteri (kuşpalazı) öldürücü özelliğe sahip hastalık olduğundan herkese önerilir. Ama biz rutin aşılamamızda yani çocukken DBT denen karma aşı ile ilk 3 dozu oluyoruz. Tavsiye edilen her 10 yılda bir kontrol aşısı yapılması yönünde. Zaten ülkemizde askerlikte ve gebelikte tetanoz aşısı yapılıyor. O yüzden son 10 yıl içinde herhangi bir sebeple tetanoz aşısı olduysanız, yurt dışına çıkmadan tekrar yaptırmanıza hiç gerek yok.

Türkiye'de bebeklere 2, 3, 4'üncü aylarda, 16-24 ay arasında ve ilkokul 1. sınıfta (yani toplam 5 defa) oral polio aşısı yapılır. Ülkemizde artık çocuk felci vakası görülmüyor ama çocuk felci ciddi, kolay bulaşan ve hala gelişmekte olan ülkelerde yaygın görülen bir hastalık. Bu yüzden poliomyelit yani çocuk felci aşısını hacı adaylarının ve tropikal bölgelere gideceklerin yaptırması gerekir.

Devamı yarına... Merakla bekleyin!
Sağlıkla kalın.