Geçen hafta sonuna doğru eşimin toplantısı nedeniyle Samsun'a uçtuk.
Uzun aralıklarla gördüğüm Samsun, bu sefer şehir olarak da hayran bıraktı kendine.
Mustafa Kemal Paşa ve on sekiz arkadaşının düşmanlar tarafından, işgal edilen vatanımızım kurtuluş harekatını başlattığı yer olarak tarihte yer alan, beyinlerimize kazınan kent.
Tarihçesine bakarsak burada yaşayan ilk insanlar Gaskalar. Amisos adı da Palaskçadan gelmekte. Sonraları Hitit egemenliği MÖ 2000'li yılarda da Friglerin istilası ve sırasıyla Kimmerler, Lidyalılar, Persler, Makedonyalılar (Büyük ıskender), Roma ve Bizans hakimiyetinden sonra Selçuklular devrinde Türklerin olmuş.

Evliye Çelebi'nin tanıtımı

Karadeniz kıyısında harika bir konum ve limana sahip bu güzel şehirden Evliya Çelebi de Seyahatnamesi'nde sıkça bahsetmiş. Özellikle şu sözleri ile şehri bütünüyle ele almış: "Amisos, Karadeniz kıyısında Kefe'nin tam karşısında ünlü bir kasabadır. Amasya suyu kasabanın doğusundan geçerek denize dökülür. Samsunun güneyindeki dağ yay çizerek batıda ve doğuda denizle birleşir. Samsun şehri bu dağ silsilelerinin oluşturduğu yarım çember ile Karadeniz arasında alçak bir düzlüktedir. Eski yapı olarak bir kale ve kalenin içinde camiler hamamlar, çarşı vardır. Birkaç ev bir araya getirilerek oluşturulan öbeklerle mahalleler teşkil edilmiştir"

Atatürk'ün şehri

Bugün ise Türkiye'nin büyükşehir statüsündeki 30 ilinden biri, Karadeniz'in yıldızı olarak anılıyor. Türkiye'de ve dünyada Atatürk'ün şehri, Karadeniz'in başkenti olarak biliniyor.
Tarih yönünden çok zengin ama turistler için mutlaka görülmesi gereken "Bandırma Vapuru Müzesi." Hepimizin üzülerek hatırladığı gibi gerçek Bandırma jilet oldu. Birebir aslına uygun yapılan şimdiki Bandırma Vapuru, 2003 yılında ziyarete açılan müze gemi. ılk adım anıtı (Atatürk Anıtı) Avusturyalı mimar Viter tarafından yapılmış. Konumunda dünyanın 2. büyük heykeli; Atatürk'ün doğumunun 100. Yılı için.
Gazi Müzesi, Atatürk'ün Samsun'a çıkışında yanındaki on sekiz arkadaşıyla birlikte Milli Mücadele planlarını yaptığı tarihi mekan. 1902 yılında yapılmış ve yıllarca Mantika Palas adıyla otel olarak kullanılmış.
1926 yılında Samsun Valisi Fahri Bey'in başkanlığında bir heyet tarafından otelin anahtarı Mustafa Kemal Paşa'ya teslim edilmiş. Atatürk şehre gelişlerinde bu binada kalmış. Tüm eşya ve anıları aynen muhafaza ediliyor.

Tarihi eserle dolu

Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, Samsun ve çevresindeki kalkolitik çağdan Helenistik Döneme, Roma ve Bizans dönemleri de dahil Amisos Hazinesi, mozaikler, mezar stelleri gibi tarihle dolu. Bahçesinde de Roma ve Osmanlı dönemlerine ait heykeller sergileniyor.
Samsun adı Selçuklular zamanında 1185 yılında Müslüman yerleşim merkezlerini kapsayan bölgeye Müslüman Samsun olarak verilmiş.
Haçlı seferleri sonrası Trabzon Rum ımparatorluğu egemenliğine giren şehir Cenevizlilerin de ticaret ele geçirmeleri sonucu 3 km mesafede yaşadıkları ticaret sitesine gavur Samsun denmiş.
1419 Osmanlı hakimiyetine geçmiş, yıkılışa kadar Osmanlı idaresinde kalmış. Birinci Dünya Savaşında Rus donanmasınca gerçekleştirilen bombardımandan büyük hasar almış. 9 Mart 1919'da ıngiliz işgal komutanlığı 200 kişilik bir birlikle şehri işgal etmiş. 1919 yılı başlarında Amerikalı iş adamları, ABD savaş gemileri desteğiyle şehirdeki Hıristiyanları himaye ve Pontusçulara destek vermek şirketlerinin ve temsilcilerinin güvenliğini sağlamak için gelmişler; şehirde kurulan 56 villaya yerleşmişler. Bugün mevcut olmayan bu villalar, o semte adını vermiş (56'lar). Bugün halkın birçoğu 56 adının nereden geldiğini bilmiyor!

Arap istilası

Günümüze dönersek, göçler, istilalar, değişen bir şey yok. Samsuna 200 bin Arap yerleştirilmiş. ışyerleri açmışlar, vergi ödemiyorlar, uyum sağlamak gibi bir niyetleri de yok. "Kendi kültürlerini dayatıyorlar" deniyor. Suriyeli, Katarlı, Suudi ve Pakistan'dan gelenler. Şehir içi en işlek caddesi olan Çiftlik Caddesinde Samsunlular özellikle kadınlar, hava kararınca yürüyemez olmuşlar.  
Şehrin kıyısı boydan boya Atakum plajı. Modern kafeler, restoranlar, aslında tüm şehir her yerde dolu dolu yaşıyor.
Kıyı merkezli Yaşar Doğu Spor Salonu başka yere taşınıp Panorama Müzesi'nde dönüştürülmüş. ıçine girdiğinizde tüm duvarlarda Çanakkale'den - Kurtuluşa görüntülerin içinde olduğunuz bu mekan bizi zaman tüneline aldı.
Bu arada Çanakkale kısmını seyrederken Atatürk'ü göremedik, duyamadık. Çıkışta ilgililerle konuştuk. Dediler ki "Bu konuda çok şikayet ve uyarı aldık, bildirdik yeniden hazırlanıyormuş." Samsun'da halk, özellikle gençler Atasına ve ülkesine çok duyarlı.
Bunca zengin tarihi tabii ki bitiremedik. Amisos tepesinden teleferikle indiğimizde karşımızda Amazon köyü duruyordu. Bu vesile ile de Amazonların Terme'ye yerleşip Anadolu'ya buradan indikleri bilgisini de ekledik. Keşke yerim olsaydı da kalan tüm güzellikleri yazabilseydim.
Her 19 Mayısta ışık saçan dolup taşan Samsun'a Atatürk ve silah arkadaşlarına selam olsun.