Hayvanlar için koku duyusu hayati önem taşır. İnsanlarda  ise koku alma yeteneği hayvanlardaki kadar gelişmiş değil. Biz burunlarımızı avlanmak veya tehlikeden korunmak için kullanmıyoruz. Tabii fırından yeni çıkmış kurabiyelerin kokusunu alıp evde herkesten önce yemek avlanmak olarak sayılmazsa! Öte yandan koku duyumuz bizi tehlikelerden korur, gaz kaçağının kokusu, yanık kokusu, bozuk yemek kokusu gibi.

Koku ve tat duyusu birbirine eşlik eder. Grip olduğumuz zaman burun tıkanınca koku alamadığımız gibi ağımızın da tadının kaçması, yedeiklerimizden keyif alamamamız bu yüzden. Burunda hava akımı yetersizse koku alma yeteneği büyük ölçüde kaybolur. Burun mukozasının ödemli olması, nazal polipler, burundaki tümörler veya kemik eğrilikleri hava akımını engelleyerek koku almayı önler.
Burna alınan ciddi darbeler ve sinüslerdeki tıkanıklıklar da hava geçişini önler. Kafaya alınan darbe yani travma sonrası koku alma yeteneği kaybı, genellikle genç erişkinlerde yüzde 60 oranında erkeklerde görülür. Travmayı takip eden saatler ve günler içinde koku kaybı başlar.

Üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası koku duyusu kaybı da görülür. Genelde 40-60 yaşlarında ve bayanlarda enfeksiyon sonrası koku alma kaybı olur. Neden kadınlarda daha fazla kayıp oluyor nedeni net değil. Annem bundan bir kaç yıl önce ağır bir gribal enfeksiyon sonrası aylarca koku alamamıştı.
Doğuştan veya genetik olarak koku almamak ise oldukça nadirdir. Bazı ilaçlar ve zehirler de burun epiteline zarar verir. Sadece burun mukozasına değil, koku siniri olan olfaktor sinire de etki ederler. Sigara bunların başında gelir. Sigara bağımlılarında koku kayıpları sıkça görülür.

Yaşlandıkça her duyumuzda gerileme olur. Görme de bozulur, koku alma yeteneği de. Parkinson ve Alzheimer Hastalarında biraz daha hızlı koku kaybı olur.
Depresyon ve şizofreni gibi psikiyatrik hastalıklarda koku bozukluk görülür. Hatta ortada birşey yokken burnuna sürekli koku gelmesi tıptaki adıyla fantosmi de karşılaşılan bir durumdur.
Koku kaybınız varsa önce altta yatan sebep bulunmalı. Allerjiye bağlı burundaki ödemden dolayı hava yolu tıkanmasından depresyona kadar geniş bir yelpaze anosmiye neden olur. Neden bulununca da tedaviye başlanır bu doğrultuda. Öncelikle kulak burun boğaz (KBB) uzmanına başvurmanız ve detaylı muayene olmanız gerekir. Şikayetlerinizi net anlatırsanız hekimin alacağı iyi bir öykü tanı koymayı oldukça kolaylaştırır.

Belki avlanmıyoruz ama yine de koku bize lazım. Yağmur yağıncaki toprak kokusu, bebeğinizin teninin kokusu, annenizin pişirdiği kekin kokusu, sevgilinizin parfümünün kokusu... Hayata renk katar kokular. Koku körü olup da bu renklerden mahrum kalmayın.

Sağlık
la kalın.