Sanatçıların, mevcut yaşama ve çalışma ortamlarının dışında bir yerde konuk olarak belirli bir süreliğine yaşayıp üretim yapmalarına olanak sağlayan "misafir sanatçı" veya "konuk sanatçı" programları, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de gittikçe yaygınlaşıyor.
Bu programlar günümüzde, birçok sanatçının kariyerinin parçası haline geldi. Sanat eğitimini henüz tamamlamış birçokları tarafından sanatçı olma yolunda önemli bir adım olarak görülürken, daha deneyimli sanatçılar için ise kariyerlerinin ortasındaki bir mola veya adım olarak değerlendirilebiliyor.
Sanatçıların rutin hayatlarından çıkarak bir süreliğine farklı bir coğrafya ve mekânın yanı sıra yeni tanışacakları insanlarla iletişim ve etkileşim içine girerek yaşamaları, üretim süreçlerine yansıyor. Konuk sanatçı programlarına katılan bir sanatçıyı; farklı kültürlerden bir şeyler öğrenme, hayal gücünün tetiklenmesi, yeni bakış açıları geliştirme, özel beceriler edinme, kendi ortamında hayata geçiremeyeceği bir projeyi gerçekleştirme, ilham alma, tutkusunu keşfetme gibi olasılıklar bekliyor.
Konuk sanatçı programları, son zamanlarda popülerlik kazanmış olmasına karşın, yeni bir olgu değil. Bu uygulamaların geçmişi, bir asır önceye kadar uzanıyor.
Bilindiği kadarıyla ilk konuk sanatçı programı dalgası, 1900'lerde Birleşik Krallık ve ABD'de sanatsever bağışçıların sanatçılara atölye sunmalarıyla başlamış. Aynı dönemde sanatçılar, kırsala yerleşip kolektif olarak sanatsal fikirlerini yaşama geçirmeye çalışmaktalarmış.
Yeni bir konuk sanatçı programı dalgası, 1960'larda ortaya çıkmış. Bu modelde, sanatçıların "burjuvazi" olarak görülen bir toplumdan geçici bir süre için ayrılıp inzivaya çekilerek kendi ütopyalarını yaratmalarına olanak verilmiş. Bir diğer yeni model ise, halkı dahil ederek sosyal değişime hizmet etmeyi hedefliyormuş.
Konuk sanatçı programları, 1990'larda sadece Batı ile sınırlı kalmayıp dünyanın her yerine yayılmaya başlamış. Yerel güncel sanat ortamını küresel sanat dünyasıyla bağlantıya geçirmek için giderek vazgeçilmez olmuş.
Seyahatin daha kolay ve ucuz hale gelmesi, internet ve sosyal medya aracılığıyla iletişimin hızlanması, 2000'lerde konuk sanatçı programlarının tüm dünyada gelişmesini sağlamış. Göçebelik temelli projeler, disiplinler arası çalıştaylar gibi modeller keşfedilmiş.
Son on yıldır ise, araştırma odaklı programların sayısı artıyor. Konuk sanatçı programlarının, bilgi ve anlayışın sadece sanatsal bağlamda değil toplumsal olarak da gelişmesi için yeni alanlar ve modeller sunabileceği görüşü yaygınlık kazanıyor.
Mesela, Antarktika'da düzenlenen bir program aracılığıyla, kıtadaki bilimsel araştırma ve eğitime ilişkin farkındalığı arttırmak amaçlanıyor. Bir başka program, sanatçıların Cape Town'daki (Güney Afrika) bir sokakta terk edilmiş üç bina yenilenerek oluşturulan sergi alanı ve atölyede, toplumla etkileşim içinde üretim yapmalarına imkân veriyor.  
Sosyal ağlar kurulmasına da aracı olan konuk sanatçı programlarının bir yenisi ülkemizde, K2 Çağdaş Sanat Derneği koordinatörlüğündeki bir projeyle gerçekleştiriliyor. Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilen projenin başlığı, "Konuk Sanatçı" Programı Aracılığıyla STK'lar ve Kamu Kurumları Arasında Ağ Oluşturmak.
"daire" kısa adlı proje, Türkiye'den Göçebe Akıl (NomadMind) Tasarım ve Sanat Uygulamaları Derneği (İzmir), Troya Kültür Derneği (Çanakkale) ile Hatay Büyükşehir Belediyesi'nin ve Slovenya'dan SCCA - Ljubljana Çağdaş Sanat Merkezi'nin ortaklığında hayata geçiriliyor.
Proje kapsamında, Çanakkale, Diyarbakır, Hatay, İstanbul, İzmir, Mardin, Mersin, Nevşehir ve Sinop olmak üzere ülkemizin 9 ilinde farklı tarihlerde 7'şer günlük konuk sanatçı programları düzenlenecek.
Her il için belirlenmiş program yürütücüsü konuk sanatçının rehberliğindeki programlara başka illerden katılacak 3'er konuk sanatçı, 8 Temmuz'da ilan edilen ulusal açık çağrı ile belirlenecek. Çalışmaların odağını, güncel sanat alanında araştırma ve üretim oluşturacak.
Programları yürütecek konuk sanatçılar, Ali M. Demirel, Aydın Teker, Ferhat Özgür, Gülçin Aksoy, İnci Eviner, Murat Germen, Nezaket Ekici, Tomislav Brajnovic ve Zeynep Günsür Yüceil olarak belirlendi.
Katılımcı konuk sanatçı olmak için eğitim ve yaş sınırlaması bulunmayan programa, güncel sanat alanında halen sürmekte olan araştırma ve üretim faaliyetleri bulunanlar, 19 Ağustos'a kadar başvurabilecek.
Ayrıntılı bilgi: www.daire.org.tr <http://www.daire.org.tr/>