Zeynep Kaya-Yaklaşık 11 milyon yıl önce ortaya çıkan zebra midye türü, baraj göllerindeki enerji üretimini ciddi şekilde tehdit ediyor. Bafa Gölü'nde çalışmalar yapan Prof. Dr. Murat Özbek, zebra midyelerin yalnızca Türkiye'de değil, tüm dünyada enerji üretimi açısından ciddi bir sorun olduğunu ve bu türle etkin mücadele edilmesi gerektiğini ifade ediyor.
Hidropolitik Akademi'de çalışmalar yürüten iki su uzmanı Dursun Yıldız ve Seyit Aksu, geçtiğimiz günlerde zebra midye türünün barajlardaki enerji üretimi ile su kaynaklarını olumsuz etkilediğine dikkat çeken bir rapor hazırladı. Rapora göre yaklaşık 11 milyon yıl önce ortaya çıkan bu canlı türü barajlardaki yapay ve doğal göllerin su alma, iletme yapıları, beton, demir, PVC, saçtan yapılmış yüzeyleri üzerine tutunup yerleşirken, enerji üretimi ile su akışına sekte vuruyor. Tatlı su ekosistemlerinde yaşayan en önemli tutunucu, kirletici canlılardan biri olan zebra midyesi akıntılı yerlerde çoğalma eğiliminde olduğu için baraj göllerindeki enerji üretimini tehdit ediyor. Ege Bölgesi'nin en büyük gölü olan Bafa Gölü'ndeki üretim de zebra midyelerin olumsuz etkisinden nasibini almış durumda. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimler Bölümü İç Sular Biyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Özbek, uzun süredir Bafa Gölü'nde yapılan çalışmalarda yer alan bir isim. Bu canlı türünün tüm dünyada sorunlara yol açtığını ifade eden Özbek, "İstilacı bir tür olan zebra midyesi enerji üretimi açısından ciddi sorunlara yol açan bir tür. Zor da olsa zebra midyeler ile etkin mücadelele yöntemlerinin geliştirilmesi gerek, aksi halde üretim önemli ölçüde sekteye uğrayabilir" diyor.
Etkin mücadele şart
Bafa Gölü'nde yaptığı incelemelerde, göldeki tuzluluk oranının son 50-60 yılda dalgalanmalar yaşadığının tespit edildiğini vurgulayan Özbek, zebra midyelerin gölde yayılmasının nedenini şöyle açıklıyor:
Göldeki tuzluluk oranında dalgalanmaların olmasının pek çok nedeni var. Bunların en önemlilerinden birinin gölün Büyük Menderes Nehri'nden beslenmesinin önüne geçilmesi olduğunu söyleyebiliriz. Nehirdeki su set çekilmesi sonucunda göle verilmeyince tuz oranında dalgalanma oldu. Bu dalgalanma, gölde yaşayan 'Mytilaster Marioni' adı verilen bir başka midye türünün yok olmasına yol açtı. Yok olan tür, 'süzerek beslenen canlılar' sınıfına giriyor ve bu özelliği sayesinde içinde yaşadığı suyun berraklaşmasını sağlıyor. Bu türün yerini ise akıntılı suyu seven ve bu tip sularda çabuk sürede kolonilerce üreme eğiliminde olan zebra midyesi aldı. Kısa sürede yayılan zebra midyelerinin doğaya zarar verdiğini söylemek doğru olmaz ama elektrik üretilen barajlardaki zararı da kesinlikle küçümsenemez.
Hangi ekosistemde olursa olsun fazla çoğalan canlıların sorun teşkil ettiğini ifade eden Murat Özbek, "Zebra midyeleri, hidroelektrik santrallerde suyun hızlandırıldığı büyük boruların içinde ürüyorlar. Tutunucu yapıları, kapakların açılıp kapanmasını önlüyor. Enerji üretiminin sağlıklı olarak devam edebilmesi için bu türle etkin mücadele etmekten vazgeçmemeliyiz" sözleriyle uyarıyor.
Çözüm önerileri
Zebra midyesiyle mücadele için şimdiye kadar üretilen çözüm önerileri şöyle:
*Yüksek basınçlı su püskürterek temizleme,
*Düşük frekanslı elektromanyetizm uygulaması,
*Isı uygulamaları,
*Yüksek akış hızı,
*Uzaklaştırıcı yapı malzemelerinin kullanılması,
*Biyolojik mücadele,
*Mekanik temizleme,
*Kimyasal maddelerin kullanımı,
*Boya sistemleri ile koruma.