Fethiye'nin yayla köylerinden getirtilen özel kumları suyla karıştırıp sopalarla dövdükten sonra harç haline getiren kadınlar, çarkın üzerinde dönen çamura elleriyle şekil veriyor. Testiler son şeklini aldıktan sonra ateşte pişirilerek, kullanıma hazır hale getiriliyor.
Buzdolabı evlere girmeden önce su soğutmak için testilerin kullanıldığını aktaran köy kadınları, bu yüzden testinin doğal buzdolabı olarak tanındığını anlattı. Günümüzde su taşımada testinin yerini plastik ve metal kapların aldığını belirten kadınlar, geçmişte köyün geçim kaynağı ve kültürü olan testi yapımına gençlerin ilgisizliğinden yakındı.
BUZDOLABI YERİNE TESTİ
Emekli öğretmen Nurten Esen, elektrik olmadığı dönemlerde her evde buzdolabı yerine testi kullanıldığını belirterek, Fethiye'de testilerin eski adıyla 'Dont', şimdiki adıyla Esenköy'de yapıldığını anlattı. Buzdolabının evlere girmesiyle testiye ilginin azaldığını belirten Esen, "Artık desti yapımıyla uğraşan çok az insan kaldı. Oysa desticilik bu köyün geçim kaynağıdır ve çok yaygın bir meslekti. Buzdolabıyla birlikte destide su soğutmaktan vazgeçildi. Durum böyle olunca destiye ilgi azaldı. Oysa desticilik yaşatılması, gençlere aktarılması gereken bir kültür" diye konuştu.
Testilerin farklı boylarda farklı isimler aldığını sözlerine ekleyen Esen, en büyüğüne 'güğüm' denildiğini belirterek, orta boylusunun 'ırbık', en küçüğünün ise 'boduç' olarak bilindiğini söyledi.
YAPIMI ZAHMETLİ
Testi yapımının zahmetli bir iş olduğunu söyleyen köy kadınlarından Fatma Köse, yapım aşamalarını anlattı. Belli bölgelerde bulunan özel bir toprak getirdiklerini belirten Köse, "Daha sonra bu toprağı döver, eleriz. Suyla karıştırdıktan sonra harç haline getirip bekletiriz. Şekil vermeden önce iyice yumuşatmak gerekir. Destiye şeklini verdikten sonra kor ateşte kuruturuz" dedi.
'SUYU ÇOK LEZZETLİDİR'
Köy muhtarı Mustafa Köse de testinin Esenköy için çok farklı anlamlar taşıdığını belirterek, "Analarımız dedelerimiz zamanında desti satmak için köylere gitmişler. Desti verip buğday, mısır, biber almışlar. Çocuklarının rızkını bununla sağlamışlar. Eskiden tüm köyün geçimi destiydi. Ancak şimdi yapan çok az insan var. Desti plastik ürünlere göre çok daha sağlıklıdır. Suyu ise çok lezzetlidir. Gençlerimizin bu kültürü yaşatması gerekir. Ancak ilgi göstermiyorlar" dedi.