Burcu Özkan- Dünya genelinde şehrin merkezine AVM yapılmamasına rağmen Türkiye'de neredeyse tüm AVM'ler şehrin ortasına yapılıyor. İzmir'de de git gide geniş alan kaplayan AVM'ler, yerel esnafları zarara uğrattığı gibi yoğun çalışma saati nedeniyle AVM çalışanları ve işletmecilerini de rahatsız ediyor. OSÇA VİP Kuaförü İşletme Sahibi ve İzmir Ticaret Odası Üyesi Osman Çapa ve İESOB Başkanı Zekeriya Mutlu bu konu ile ilgili değerlendirmede bulundu.
Kararı kınıyorum
İzmir'in birçok bölgesinde AVM'ler akşam 10'da kapanırken Agora AVM'nin 11'de kapatılmasını eleştiren Çapa, 'AVM toplantısında yönetimle konuştuk. AVM yöneticileri bizlere 'Perakendeci derneğinin aldığı bir karar' olduğunu söyledi. perakendeciler derneği saat 23:00'a çekilmesini onaylamışsa bu daha çok satış yapmak amaçlı olabilir ama çalışan ve işveren sahiplerini görmezden gelmelerini esefle karşılıyorum. Biz ve birçok AVM işletmecisi elbette AVM şartlarını bilerek burada bulunuyoruz. Fakat bu, uygulamanın doğru olduğu anlamına gelmiyor. Çalışanlarla beraber işletme sahiplerinin yıpranması ve motivasyon düşüklüğünü görmezden gelinmesi oldukça yanlış. Verimli bir ticaret için AVM, 22:00'da kapatılsın istiyoruz. 12 saat çalışma standartının dışına çıkılmamalı' diye konuştu.
Yerel esnaf zora giriyor
'AVM'ler şehir merkezi dışına kurulmalı' diyen Osman Çapa, 'Dünya'nın çoğu bölgesinde AVM'ler şehir merkezi dışına kurulur. Türkiye'de ise bu durum tam tersi şekilde işliyor. Merkezin tam ortasına AVM yapılıyor ve bu da tabiki yerel esnafın kazancını azaltıyor. Ayrıca 365 gün açık olan AVM'ler ekonomik anlamda bir kalkınma sağlamaz. Bence haftada 1 gün (Mesela pazartesi günü) kapatılabilir. Biz AVM çalışanıyız, amacımız elbette AVM'leri baltalamak değil, biz sadece bunu biraz daha yaşam kalitesini iyileştirme olarak düşünüyoruz. Burada amacım ailece pikniğe giderek sosyal anlamda rahatlama alanı açmak ve yerel esnafın da bu süreçte kazanmasını sağlamak' şeklinde konuştu.
AVM yüzünden esnaf batıyor
İESOB Başkanı Zekeriya Mutlu, AVM'lerin şehir merkezlerine konumlanarak esnaf ile haksız rekabet oluşturduğunu hatırlatarak, konuya ilişkin şu açıklamalara yer verdi, 'Hipermarketler çok çeşitli malı bir arada bulundurmakta. Dolayısıyla açılan her yeni bir hipermarket onlarca esnafın kepenk kapatması anlamına gelmekte. Bu noktada AVM ve hipermarketler çalışma alanları bakımından sınırlamaya tabi tutulmalı ve Rekabet Kurumu tarafından etkin olarak denetlenmeli' dedi.
AVM'lerin geceyi bulan çalışma saatlerinin esnafı olumsuz etkilediğinin altını çizen Mutlu, 'Alışveriş merkezleri ve bu yapıların işleyişi ile ilgili açılış ve kapanış usulleri, çalışma saatleri ve günleri ile ilgili çıkarılan kanun, esnaf sanatkarların beklentilerini tam olarak karşılayamamış durumda. Esnafın tek başına 365 gün 24 saat çalışmasının imkansız olacağından burada saat ve satış anlamında haksızlık doğuyor. Bizler esnaflar için pozitif ayrımcılık bekliyoruz' ifadelerine yer verdi.
Yüzde 5'i destekliyoruz
Tüm bunların yanında AVM'lerde esnafa yüzde 5 yer ayrılması uygulamasının doğru olduğunu belirten Zekeriya Mutlu, 'Ama malesef metrekaresi dolar ile ölçülen ve oldukça yüksek kira bedeli olan bu mekanları üyelerimizin tutması ekonomik açıdan mümkün değildir. Önerimiz, kaybolmaya yüz tutmuş meslek dallarında faaliyet gösterenlere tanınan ¼'lük yer tahsisi imkanının, tüm meslek kollarında faaliyet gösteren üyelerimize de tanınması' dedi.
AVM'lerin, esnafa etkisi
Cari açık: Hipermarketlerin ve AVM'lerin çok büyük bir bölümü yabancı sermaye kaynaklı çalıştığı için ülke dışına sıcak para çıkışı yoğun olmaktadır. Ayrıca ucuz satmak adına ithal ürünler AVM raflarını doldurmaktadır. Bu durum da cari açığı kamçılamakta.
Yerli üretime zarar: Yine benzer şekilde, Hipermarketler raflarında ithal veya kendi markalarını taşıyan ürünler satmaya başlamışlardır. Bu doğrultuda karın yurt dışına transferinin yanında yerli üreticiyi de çok zor durumlarda bırakmaktadırlar. Çözüm önerisi olarak mağaza markalı ürünlere kota getirilmeli ve belirli oranlarda yerli üretim malların satışının yapılması sağlanmalır.
Tüketimi körüklüyorlar: AVM ve hipermarketlerde tüketicilerin ihtiyaç dışında da alışverişe yönlendirilmeleri aşırı tüketimin körüklenmesine, insanları daha fazla borçlandırmaya yöneltmektedir. Bu noktada mevcut çıkarılan yasa ile sürekli indirim ve kampanya gibi argümanların düzenlenmesi denetimi ve takibi sıkı bir şekilde yapılmalı.
Trafikte kaos: Hipermarketlerin şehir merkezlerinde çalışmalarına izin verilmesi, ciddi bir trafik sorununu da beraberinde getirmektedir. Sözkonusu yapılara izin verilmeden önce Belediyeler ilgili meslek odalarının da görüşünü alarak bölgede teknik analizler yapmalı ve bu doğrultuda çalışma ruhsatları düzenlemeli.
