Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSK-AR) Ekim-Kasım-Aralık aylarını kapsayan Kasım döneminde işsiz sayısının son 10 yılın en yüksek düzeyine yükseldiğine dikkat çekerek, "İşsizlik istikrarlı biçimde yükseliyor" uyarısı yaptı
DİSK-AR'ın Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı Kasım 2016 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına ilişkin değerlendirmesinde şu konuların altı çizildi:
- TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı (standart) işsizlik oranı bir önceki yılın Kasım ayına göre 1.6 puan artarak yüzde 12.1’e yükseldi. Böylece resmi işsizlik rakamları son beş yılın en yüksek düzeyine ulaştı.
- Kasım 2012’de yüzde 8.6 olan işsizlik oranı 5 yıl sonra 12.1’e yükselmiş oldu.
- İşsizlik göstergelerinde yükseliş, Türkiye ekonomisinin kriz günlerine dönüşü anlamına geliyor.
- Dar tanımlı işsiz sayısı bir önceki yılın Kasım ayına göre 590 bin kişi artarak 3 milyon 715 bine yükseldi.
- İşsiz sayısı 2012-2016 arasındaki son beş yılda 1 milyon 573 bin arttı. İşsiz sayısı son 10 yılın en yüksek düzeyinde.
- Genç kadın işsizlik oranı bir önceki yılın Kasım ayına göre 6.9 puan artarak yüzde 28.6’ya yükseldi.
- Kasım 2015’te 5 milyon 978 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı Kasım 2016’da 6 milyon 611 bine yükseldi. Geniş tanımlı işsiz sayısı 633 bin kişi artarak yüzde 20 olarak gerçekleşti.
- Tarım dışı kadın işsizliğindeki artış sürüyor. Tarım dışı kadın işsizliği 3.5 puan artarak 20.7’ye yükseldi.
- Kasım 2016 döneminde genç (15-24 yaş arası) işsizliği bir önceki yılın aynı dönemine göre 3.5 puan artarak yüzde 22.6’ya yükseldi.
- Tarım dışı genç işsizliği ise yüzde 25.4 düzeyine yükseldi.
TÜİK tarafından açıklanan dar tanımlı genel işsizlik oranının işgücü piyasalarındaki durumu bütün boyutlarıyla ortaya koyamadığı belirtilen DİSK-AR açıklamasında, "TÜİK tarafından kullanılan standart işsizlik tanımı referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son dört hafta içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve iki hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan 15 ve daha yukarı yaştaki kişiler işsiz kabul edilmektedir. Bu hesaplama yöntemi işsizliğin gerçek boyutlarının anlaşılmasını zorlaştırmaktadır" denildi ve şu değerlendirme yapıldı:
"Geniş tanımlı işsizlik hesaplaması klasik dar tanım kapsamında yer alan işsizler yanında, iş bulma ümidini kaybeden işsizleri, iş aramayan ancak çalışmaya hazır olan işsizleri, mevsimlik ve zamana bağlı eksik çalışanları kapsayan alternatif işsizlik tanımıdır. Çalışma ekonomisi literatüründe kullanımı giderek artan bir hesaplama yöntemidir.
- Kasım 2015’te 5 milyon 978 bin olan geniş tanımlı işsiz sayısı Kasım 2016’da 6 milyon 611 bine yükseldi.
- Geniş tanımlı işsiz sayısı 633 bin kişi artarak yüzde 20 olarak gerçekleşti.
- Gerçek işsizlik oranı yüzde 20 olarak gerçekleşti.
- Kasım 2016 döneminde tarım dışı işsizlik oranı bir önceki yılın aynı ayına göre 1.9 puan artarak yüzde 14.3 olarak gerçekleşti.
- Tarım dışı kadın işsizliği ise 3.5 puanlık bir artışla yüzde 20.7 olarak hesaplandı.
- Tarım dışı genç işsizliği ise 4.1 puanlık bir artışla yüzde 25.4’e yükselirken, tarım dışı genç kadın işsizliği 7.8 puan artarak yüzde 33.9 olarak gerçekleşti.
- En büyük yükseliş tarım dışı genç kadın işsizliğinde yaşandı. Yüksek öğrenimli işsiz sayısı ise 3.1 puan artarak yüzde 13.9 olarak gerçekleşti.
- 2014-2016 arasında dar tanımlı işsiz sayısı 619 bin artarak 3 milyon 96 binden 3 milyon 715 bine yükseldi.
- Geniş tanımlı işsiz sayısı ise 518 bin artışla 6 milyon 611 bine yükseldi.
- Kadın işsizliği son iki yılda yüzde 36 artarak 1 milyon 151 binden 1 milyon 566 bine yükseldi.
- Yüksek öğrenimli işsiz sayısı ise yüzde 24.5’lik artışla 982 bine yükseldi.
- Kasım 2012’de yüzde 8.6 olan işsizlik oran 3.5 puanlık artışla yüzde 12.1’e yükseldi.
- İşsiz sayısı da son beş yılda 1 milyon 411 bin kişi artarak 3 milyon 715 bine yükseldi.
"Sadece işsizlik oranları değil işsiz sayıları da düzenli bir biçimde artış gösteriyor" denilen DİSK-AR değerlendirmesinde, 2016 yılı işsiz sayılarının son on yılın zirvesine yükseldiğine dikkat çekildi ve şöyle denildi:
"2006 Kasım ayında 1 milyon 940 bin olan işsiz sayısı krizin etkisiyle 2009 Mart ayında 3 milyon 359 bine yükseldi. Daha sonra 2,2 milyon seviyesine kadar gerileyen işsiz sayısı 2016 Kasım ayında rekora kırarak 3 milyon 715 bine yükseldi. Son 10 yılda işsiz sayısı 1 milyon 775 bin arttı. Kasım 2016 işsiz sayıları kriz dönemi dahil en yüksek işsiz sayıdır."
Değerlendirme ve öneriler
DİSK-AR "işsizliğin azaltılması ve istihdamda kalıcı ve güvenceli artış" sağlanması için de şu önerileri yaptı:
- Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37.5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.
- Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.
- İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.
- Güvencesiz çalışma biçimlerine son verilmeli, tüm taşeron işçilere kadro verilmelidir. Kamu taşeron işçileri kamu işçisi olarak kadroya alınmalıdır.
- Uluslararası Çalışma Örgütü ILO’nun "insana yaraşır iş" yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.
- Kiralık işçilik yasası (6715) Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmelidir.
- Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
- Toplum yararına çalışma programları kapsamında çalıştırılanlar daimi işçi statüsüne geçirilmelidir.
- İş başında eğitim adı altında çırak ve stajyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.
- İşsizlik Sigortası Fonunun amaç dışı kullanımına son verilmelidir
- Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, ev içi bakım hizmetleri devletin gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlaması ile kadının üzerinden alınmalıdır.
