Burcu Özkan- Fuar İzmir, 44. Shoexpo kapsamında ayakkabı, çanta ve tekstil sektöründen birçok farklı firmayı yurt içi ve yurtdışı müşterilerle buluşturdu. 2019 ve 2020 koleksiyonlarını sergileyen Türk firma sahipleri, kur artışının iç piyasadaki olumsuzluklarının yurtdışı alıcılarda tam tersi seyrettiğini belirterek yabancı tüketicinin fuar sayesinde sektöre ve ülkeye ekonomik canlılık sağlayacağını söylediler. Yurtdışı satışlarını arttırarak sektörü canlandırmayı hedeflediklerini söyleyen ayakkabıcı Selim Baylan, "Hotiç, Beta, Yeşil Kundura gibi büyük firmaların batması, Türkiye'de sektörün ne kadar kötü olduğunu gösteriyor o yüzden yurtdışından müşterilerle ilişkilerimizi sıklaştırıp daha fazlası için çalışmalıyız. Yabancı firmaların rağbeti bu yıl daha artacak gibi duruyor çünkü dolar yükseldi bu da Türk ayakkabılarına ilgiyi arttırdı" dedi. Baylan, Türkiye'de ayakkabı fiyatlarının katlanmasını bir üretici olarak şu sözlerle değerlendirdi: İç piyasada fiyatlar çok yüksek. Bizim iç piyasada tutunmamız yavaşladı o yüzden yurdışına açılıyoruz. Fuara Türk müşterimiz gelince onlara vaad edecek bir şey bulamıyoruz. Şartlar ortada ve Türk müşter de bunun farkında. Ülkemize döviz girmesi lazım. Hammaddeler, dolar üzerinden satılınca dolar ile aldığım ürünü TL fiyatıyla nasıl satabilirim? O nedenle yurtdışından müşterilerle ilişkilerimizi sıklaştırıp daha fazlası için çalışmalıyız.
70 firma var
"Hotiç, Beta, Yeşilkumlu gibi firmaların batması, Türkiye'de sektörün ne kadar kötü olduğunu gösteriyor" diyen Baylan, "Eskiden 150 tane firmanın bulunduğu fuarda bu yıl toplasanız 70 firma ancak bulursunuz. Durum kötü. Fuarda bulunmak bile bir masrafken kar elde etmeye çalışıyoruz. Yabancı firmaların rağbeti bu yıl daha artacak gibi duruyor çünkü dolar yükseldi buda Türk ayakkabılarına ilgiyi arttırdı. Biz fuara 8. kez katılıyoruz. Bundan önceki fuarlarda yurtdışından ilgi azdı. Bunun nedeni de Türk üreticilerin yanlış politikaları. Zamanında Yurtdışıyla iş yapan ayakkabıcılar örneğin 10 ayakkabı gönderiyorum diyerek 5 ayakkabı göndermişler ya da X ürünü yerine az kalitedeki Y ürününü göndererek güven kırmışlar. Biz aynı zamanda bu fuar ile bunu kırmayı başarıyoruz" ifadelerini kullandı.
Dolar 5 ama etkisi 7 gibi
Çocuk ayakkabıları üreticisi Adil Bedir ise doların 7 lira olduğu zamanlarda hammaddelerde iki katı fiyatlara çıkıldığını belirtti. Bedir, "Mesela bir ayakkabı tabanını 5 liraya alırken 7,5 TL yaptı tedarikçiler. Bugün dolar 5 lira ama etkisi 7 lira gibi devam ediyor. Deri fiyatları 2 katına çıktı. Bu yaptığımız masraflara rağmen birde ürün elimizde kalıyor. Mecburen eski fiyatıyla toptancılara ya da tüketiciye satıyoruz. Karda zaten değiliz bari zarar etmeyelim diyoruz. Ayakkabıcılar sitesine gidip dolaştığınızda sıkıntının özünü anlayacaksınız. Rant sağlamaya çalışan tedarikçiler bizlerin elini boşa bıraktı. Para ve malzeme doğru orantılı gitmiyor vadelerde kısalınca 1 trilyon sermayem varsa 3 trilyona döndü. Bir zamanlar ayakkabıyı 30 liraya mal edip 35 liraya satıyordum ama şuan 50 liraya mal edip 60 liraya satamıyorum bu da piyasayı daralttı. Sermayemiz azaldı. Fuardan ümidim, yurdışındaki tüketicimi kaybetmemek ve olabildiğince ülke kazanmak" şeklinde konuştu.
İşçilerin % 90'ı çalışmıyor
29 yıldır ayakkabı işi ile uğraşan tasarımcısı Atilla Toker, "29 yıldır bu sektörün içindeyim. Mart ayında kendime yeni bir işyeri açtım. Ayakkabının tasarımından her türlü üretim malzemesine kadar tedarik ediyorum ve firmalara sipariş ediyorum. Dolar krizi bizi bulmadan önce sağlam stok ağımın olması ve peşin ödemeler yapmamdan dolayı büyük sıkıntıdan sıyrıldım ama kar elde edemedim. Elimdeki her şey geldiği gibi gitti. Kazanamadan ürettim ama en azından fazlasını kaybetmedim diyerek avunuyorum. Piyasanın durumu zaten içler acısı. Şuan Işıkkent'te işçilerin % 90'ı çalışmıyor yani üretim durgun. En büyük kârı yurt dışı satışlarında yaşıyoruz. Geçen sene 16 dolara sattığım bir ayakkabıyı şuan 14 dolara satıyorum. Bu durum yurt dışı alıcısını cezbettiği gibi bize de kar sağlıyor" diye konuştu.
Tekstilde de durumlar kötü
Yıllardır tekstil sektörünün içinde olan Zerrin Turan ise, "Biz genel olarak elyaf alım satımındayız. Türkiye'den alıyoruz ürünlerimizi. Dövizdeki değişimlerden sonra sektör ciddi sendeledi. Piyasanın oturması beklendi. Firmalar alımı, biz satımı azalttık. Bir çok malımızı bulamadık. Özellikle dokuma ve iplikte üretim ve satış durdu. Şuan piyasa eskiye oranla rayına oturmaya başlıyor ya da biz sanırım bu duruma göre denge politikasına gittik... Dolar yükselince, TL cinsinden aldık yine TL cinsinden sattık ama bu satışlarda büyük sıkıntılar yaşadık. Biz kumaş üretimi ya da ihracatı yapanlara kaputane, elyaf ve kumaşı satıyoruz ama öyle bir krize girdik ki istenen ürünü alamadık çünkü dolar yükselişiyle hammadde azaldı. Bu krize hazır olmayan yani stoğu elinde olmayan tüm firmalar hüsrana uğradı. Hal böyle olunca üreticilerimle beraber bizlerde çıkmaza girdik. Şimdi kalan ürünlerimizin satışını en ivedi şekilde gerçekleştirip elimize para geçmesini sağlayacağız." dedi.
