FATİH ÖZKILINÇ- Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği(EZZİB) Başkanı Davut Er, İzmir’de bir otelde basın mensuplarıyla bir araya gelerek sektörün geride kalan bir yılını değerlendirerek 2022 yılı hedeflerine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
5 yıllık hedef: 1 milyar dolar
Sektörün 2020/21 sofralık zeytin ihraç sezonunda, ihracat miktarının yüzde 5 artış ile 88 bin ton, tutarda ise yüzde 3 artışla 150 milyon ABD doları olarak gerçekleştiğini belirten Er, “Toplam sofralık zeytin ihracatımızın 114 milyon ABD dolarlık bölümünü siyah zeytin ihracatı oluşturdu. Yeşil zeytin ihracatımız ise; 36 milyon dolar oldu. 2020/2021 sezonunda sofralık zeytin ihracatımızda önde gelen ülkeler, Almanya, Irak, Romanya, ABD ve Bulgaristan olarak sıralanmakta” dedi. Zeytinyağı ihracatına ilişkin ise Er, “1 Kasım 2020 – 31 Ekim 2021 tarihleri arasında 44 bin ton zeytinyağı ihracatı karşılığı 134 milyon dolar döviz geliri elde ettiğimizi görüyoruz. Türkiye’nin zeytinyağı ihracatı 2019/20 sezonunda 45 bin 389 ton karşılığı 110 milyon 238 bin dolar olarak kayıtlara geçmişti. 2020/21 sezonu ihracatı miktar bazında yüzde 3’lük düşüşe karşın, değer bazında yüzde 22’lik artış gösterdi. 2020/21 sezonunda en çok zeytinyağı ihraç ettiğimiz ülkeler ise, ABD, İspanya, Japonya, İran ve Suudi Arabistan olarak sıralanmakta. Türkiye’nin 2020/21 sezonundaki 8,8 milyon dolarlık prina yağı ihracatı da eklendiğinde Türk zeytincilik sektörünün toplam ihracatı 294milyon dolara ulaştı ve toplam 159 ülkeye zeytin-zeytinyağı ihracatı gerçekleştirilmiş oldu. Elimizde ayrıca içinde bulunduğumuz 2021/22 sezonuna ait güncel zeytin ve zeytinyağı ihracat rakamları mevcut, bu bilgileri de kısaca paylaşmak istiyorum. Zeytinyağı ve sofralık zeytin ihracatında hedefimiz, ambalajlı ürün ihracatını artırmak ve ilk etapta 500 milyon dolar ve önümüzdeki beş yıl içerisinde 1 milyar dolar dövizi ülkemize kazandıracak konuma gelmek” diye konuştu.
Üreticilere destek yetersiz
Dünya genelinde ortalama 3,2 milyon ton civarındaki zeytinyağı üretimin yüzde 50’sinden fazlasını tek başına İspanya ürettiğini belirten Er, “İspanya, sofralık zeytin ve zeytinyağı sektöründe tek başına fiyat belirleyici olmakta ve piyasayı kontrol altında tutmaktadır. Bununla birlikte, rakip üretici ülkelerde zeytin ve zeytinyağı üreticileri önemli ölçüde destekleniyor. Zeytin ve zeytinyağı sektörüne yönelik pozitif ayrımcılığın devam ettirilerek önümüzdeki yıllarda ürünlerimize yönelik desteklemeler devam ettirilmelidir. İtalya, İspanya gibi AB üyesi rakiplerimizle rekabet edebilme ihtiyacına binaen, küresel iklim değişikliği elverdiği ölçüde önümüzdeki yıllarda üretimin daha da artacağından hareketle, ülkemizde üreticilere sağlanan prim desteğinin AB’ye nazaran düşüklüğü de dikkate alınarak tüm ürün grupları bazında ihracatta sağlanan DFİF desteklerinin devam ettirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ancak, dünya piyasalarında rekabet ettiğimiz İspanya, İtalya, Yunanistan gibi AB ülkelerindeki doğrudan-dolaylı desteklerle mukayese edildiğinde, ülkemizdeki desteğin düşük düzeyde kaldığını düşünmekteyiz” ifadelerini kullandı.
İhracatçı kotanın artmasını istiyor
AB'nin Türk zeytinyağına uyguladığı kotanın sektör ihracatının önünde engel teşkil ettiğini belirten Er, “Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde Avrupa Birliği Türk zeytinyağına gümrük vergisiz olarak yıllık 100 ton düzeyinde kota tanımıştır. Fas, Tunus gibi diğer üretici ülkelere çok büyük miktarlarda vergisiz ihracat avantajları tanınmakta. AB ve Türkiye arasındaki Gümrük Birliği anlaşmasının güncellenmesi görüşmeleri çerçevesinde AB’nin ülkemize uygulamakta olduğu zeytinyağı gümrük vergisinin sıfırlanması ya da Avrupa Birliği'nden zeytinyağı için en az 30.000 tonluk bir kota alınmasının Türk Zeytin ve zeytinyağı sektörünün geleceği için çok faydalı olacağı görüşündeyiz. Diğer yandan; AB ve Gümrük Birliğinden ayrılan İngiltere ile ülkemiz arasındaki STA kapsamında müzakerelerin devam ettiği bu günlerde, ülkemiz için stratejik bir öneme sahip olan zeytin-zeytinyağı sektörüne müzakerelerde öncelik tanınması gerektiği ve Türkiye’den İngiltere’ye zeytinyağı ihracatında gümrük vergisinin sıfırlanmasının hemen hemen bütün ihtiyacını İspanya, İtalya gibi AB ülkelerinden karşılayan ve yıllık ortalama 70 bin ton zeytinyağı ithal eden İngiltere pazarında ülkemizin önemli bir pay edinmesini sağlayacağını düşünüyoruz” şeklinde konuştu.
KDV indirimi zeytinyağı tüketimini arttırabilir
Türkiye, zeytinyağı üreticisi ülkeler arasında en az zeytinyağı tüketen ülke olduğunu belirten EZZİB Başkanı Davut Er, “Kişi başı tüketim Yunanistan’da 20 kg’ı geçerken bizde 2 kg’ın altında. Sağlıklı bir yağ olan zeytinyağının Türkiye’de tüketiminin 5 kg’a ulaşması gerektiğine inanıyoruz. 13 Şubat 2022 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile pek çok gıda ürünüyle birlikte Zeytin ve zeytinyağında da KDV yüzde 1’e indirildi. Bu çerçevede, söz konusu indirimin iç piyasada tüketiciler nezdinde olumlu karşılık bulacağına inanıyoruz” diye konuştu.
