Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in katılımıyla Çankaya Köşkü'nde düzenlenen 'Türkiye-Rusya Federasyonu-İran Üçlü Zirvesi'nde ortak vurgu, Suriye'nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü koruma olurken, zirveden onaylanmış Anasaya Komitesi listesi çıktı.
Üç garantör ülke lideri, beşinci kez bir araya geldikleri Suriye zirvesinde, Suriye'nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğü ile BM ilkelerine kuvvetli taahhüt vurgusu yaptı. Liderler, Suriye'de terörle mücadele adı altında sahada yeni gerçeklikler yaratılması yönündeki her türlü girişimi reddetti. Ortak bildiride, liderler tarafından Suriye'nin kuzeydoğusundaki güvenlik ve istikrarın egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı temelinde sağlanabileceği vurgulandı.
Ayrıca liderler, ABD'nin işgal altındaki Golan Tepeleri'ne ilişkin uluslararası hukuku ihlal eden ve bölgesel barış ile güvenliği tehdit niteliğindeki kararını da kınadı.
Yazılı açıklama yapıldı
Erdoğan, Ruhani ve Putin, Suriye ihtilafına askeri çözüm getirilemeyeceğine, yalnızca Suriyelilerin öncülüğünde ve ev sahipliğinde, BM'nin kolaylaştırıcılığında siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine ilişkin inançlarını teyit etti. Üç liderin ortak yazılı açıklamasında yer alan bu vurgular, zirvenin sonunda yaptıkları basın açıklamalarına da yansıdı.
Siyasi çözüm arayışı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Suriye'nin siyasi birliği ile toprak bütünlüğünün muhafazası, sahada sükunetin korunması, ihtilafa kalıcı bir siyasi çözüm bulunması noktasında tam bir mutabakat içindeyiz" ifadesini kullandı.
Suriye'de barışın sağlanması için daha fazla sorumluluk üstlenilmesi gerektiğini vurgulayan Erdoğan, "Elimizi taşın altına daha fazla koymamız gereken bir dönemdeyiz. Siyasi çözüm umutlarının diri tutulması bizlerin gayretlerine bağlı. Ankara zirvesinin Astana sürecine yeni bir soluk kazandıracağına inanıyorum" değerlendirmesinde bulundu. Ruhani, Suriye krizininin sadece siyasi yollarla çözülebileceğini ifade ederek, çözümün Suriye halkının katılımıyla gerçekleşeceğinin altını çizdi.
Putin de Rusya, Türkiye ve İran'ın garantör olduğu Astana sürecinin, Suriye'nin çözüm sürecine en etkin katkı sağlayan mekanizma olduğunu vurgulayarak, "Ortak çabalarımızla Suriye topraklarında istikrar sağlanmıştır ve şiddet seviyesi düşürülmüştür." diye konuştu.
Komite belirlendi
Zirvenin ardından liderler, Suriye'de anayasayı yazacak komiteye katılacak isimlerin listesinin oluşturulduğunu açıkladı. Suriye'de Anayasa Komitesine ilişkin Ruhani, "Bir an önce çalışmalarına başlamasını ve anayasayı revize etmesini umut ediyoruz" ifadesini kullanırken, Putin "Diplomatlarımız titiz çalışma sonucunda listeyi oluşturdular ve usül çalışmaları yaptılar. Liste onaylanmıştır." diye konuştu.
"Suriye'de siyasi çözüm umutlarını yeşertecek önemli kararlar alındığını" belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan da "Cenevre'de komite çalışmaları süratle başlayacaktır. Pürüz kalmadı diyebilirim" ifadesini kullandı.
Geri dönüş planı
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye'nin istikbali için en büyük tehdit kaynağının PKK ve onun uzantısı olan YPG/PYD olduğunu vurgulayarak, "Bu ülkedeki PKK/PYD varlığı devam ettikçe ne Suriye ne de bölgemiz huzura kavuşabilir" değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye'nin, Suriye sınırı boyunca bir terör oluşumuna rıza göstermeyeceğini vurgulayan Erdoğan, "Nihai hedefimiz Suriye'nin kuzeyinde bir barış koridoru tesis ederek, ülkenin bölünmesini engellemek" dedi.
Artık Suriyelilerin ülkelerine güvenli ve gönüllü şekilde geri dönüşlerine yoğunlaşmak gerektiğinin altını çizen Erdoğan, "Hem Rusya ve İran'la hem de uluslararası toplumun diğer üyeleriyle Suriyeli mültecilerin gönüllü geri dönüşü için çalışmak istiyoruz" mesajını verdi.
ABD varlığı
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, ABD'nin Suriye'de teröristleri desteklediğini ve Suriye'yi bölmeye çalıştığını belirterek, "ABD'nin Suriye'de asker bulundurması meşru değildir, ABD güçleri bir an önce bölgeyi terk etmeli" diye konuştu.
Ruhani, "Fırat'ın doğusu ABD'nin hakimiyetinde ve burada da teröristler bulunmaktadır." ifadesini de kullandı.