Ali Budak- Köy Enstitüsü mezunu dedesinin hırsı ve hayatta her işi kendisini yapmasından etkilendiğini belirten Stanford Üniversitesi'nde görevli Dr. Gözde Durmuş, kanserin erken teşhisi için ucuz, hızlı ve cep telefonuyla uyumlu bir test geliştirerek ve 2015 yılında MIT Technology Review Dergisi'nin her sene seçtiği '35 Yaş Altı Yenilikçiler Listesi'ne tıpta ve biyolojide çığır açan liderlerden biri seçilerek büyük bir başarıya imza attı. 'İlkokul 3'üncü sınıfta enfeksiyon hastalığına yakaladığımda antibiyotik direncinden etkilendim. 3 sene hastanede tedavime devam edildikten sonra, biyolojiye ilgi duymaya başladım. ODTÜ Genetik Bölümü'nü seçmemem yönünde telkinlerde bulunuldu ancak hayallerimin peşinden gittim' diyen Durmuş, tıpta çığır açan bir buluşa imza atmayı başardı.


Çalıştığı doktorları ikna etmesi 2 yıl sürdü


Durmuş, tıpta çığır açacak bu başarılı buluşunun hikayesini ise şöyle anlattı: Kurbağaları uçurma deneyinden etkilenerek bir araştırma yapmaya başladım. Üniversite ikinci sınıftayken de laboratuarda çalışmalara başladım. Milyarlarca kan hücresinden, kanser hücrelerini ayıklamak ise aslında puzzle yapmak gibiydi. Sürekli bu bulmacayı çözmeye çalıştım. Hücreleri uçurarak bazı veriler elde ettim. Tabi bunu bir cihaz yardımıyla yaptım. Bu hücreleri yer çekimine karşı uçurduğumuzda, kanser hücrelerinin diğerlerine göre çok hafif olduğunu ortaya çıkardık. Ve bu test için parmak ucundan alınan azıcık kan bile yetiyordu. 2014 yılında bu projeye daha çok odaklandım. O süreçte ise kimse kan örneği vermek istemedi. Çünkü başarılı olacağıma inanılmadı. Birlikte çalıştığım doktorları ikna etmek iki yılımı aldı. Bu testi laboratuar ortamında uyguluyoruz. Ama hastalara uygulanmadan önce bazı onayların alınması gerekiyor. Benim hayallerimden biri onay alındıktan sonra bu testi Türkiye'ye getirmek ve hastalara uygulamak. Bu onaylardan sonra kişiler kanını bu cihaza yerleştirip sonuçları da cep teflonlarından ulaşabilecek. Kolaylıkla hastalıklarına teşhis konulacak.
 

Dedesi de çok destek verdi


Kanserin erken teşhisi ile ilgili bu önemli buluşu gerçekleştiren kızlarının başarısının gururunu yaşadıklarını söyleyen anne Emekli Fen Bilgisi Öğretmeni Nefise Durmuş, 'Önceleri Gözde'nin yurt dışına çıkmasını sağlayacak bir maddi olanağımız yoktu. Ama kızım 3'üncü sınıfta kendi imkanıyla staj buldu.  Köy Enstitüsü mezunu olan dedesi rahmetli oldu, o da hep destekledi ve hep yanımızdaydı. Çok da istedi Gözde'nin başarılı olmasını. Bunun için de elinden geleni yapmaya çalıştı. Gözde ise fulbright bursundan sonra maddi olarak kendi imkanlarını kendi yarattı ve Stanford Üniversitesi'ne geçti. Biz 5 kardeşiz, 4 kız 1 oğlan. Dört kız kardeş olarak Afyon Başmakçı'da ilk okuyan kızlarız. Dördümüzde öğretmeniz. Köyde ilk yatılı okullara giden ve öğretmen olan kızlarız. Yatılı okullar sayesinde okuyabildik. Erkek kardeşimizi o zaman öğretmen yapmadık, o makine mühendisi' dedi.
 

'Kansere çözüm bulmasını çok istedik'


Dr. Gözde'nin çocukluğunda da hırslı ve meraklı bir çocuk olduğunu belirten anne Durmuş, sözlerini şöyle sürdürdü: Bir keresinde abisi ateşlendi. Gözde ise suyuna kolonya damlatıp, iyileştirmeye çalıştı. Eğitim hayatı boyunca düzenli çalıştı. Bu özelliği de dedesinden kaldı. Tabi ilkokul öğretmeninin de çok önemi oldu. Ödev yapmadan okula gitmezdi. Üniversiteye de hazırlanırken, çok düzenli ve planlı çalıştı. Şimdiki çocuklara bakıyorum da hiç kitap açmadan okula gidip geliyorlar. Kanser şu an sağlık anındaki en önemli sorunlardan biri. Onunla ilgili çözüm bulmasını istemiştik. İnşallah daha başka buluşları da olur. Bu buluşu ilk yaptım dediğinde, bir anne olarak çok mutlu oldum. Bu aleti geliştirmesi, izinleri, onayları alınırsa yararlı olacağını düşünüyorum. Aletin tanıtımında, vatandaşların bu aletin hemen hastalığı iyileştireceği düşüncesini oluşturması nedeniyle bir onkolog karşı çıkmıştı. İnşallah onaylar çıkar ve insanlığa yararlı bir şey olur. Kızımın dönmesini istiyorum bir gün Türkiye'ye. Ama oradaki imkânlar burada yok. Geçen sene ODTÜ'de tören oldu, oradan da ödül aldı. Rektör bey Gözde'nin gelmesini istedi. Şimdilik bu çalışmalarımı yarım bırakıp gelemeyeceğini söyledi.

 

'Çocukluğunda çok hırslıydı'


Torununun başarılarıyla gurur duyduğunu belirten babaanne Naşide Durmuş, 'Gözde'nin daha da yükselmesini, Türkiye'de başarılı olmasını ve bir gün ülkemize geri dönmesini istiyorum. Kanser ile ilgili bir buluş gerçekleştirdiği için çok mutluyum. İnşallah çalışmalarında daha da başarılı olur. Çocukluğunda çok hırslıydı, dersini çalışmadan yatmazdı. İnatçı bir kızdı, her şeyi başarmak isterdi. İstediğinde muvaffak olacak inşallah, dedesi sağ olsaydı o da çok sevinirdi. Abisi de endüstri mühendisi onun da çok destekleri oldu' ifadelerini kullandı.

 

'Çok başarılı bir öğrenciydi'


Dr. Durmuş'un Edebiyat Öğretmeni Aysel Kocadağ'ın, Dr. Gözde Durmuş ile ilgili hikayesi de oldukça ilginç. Durmuş'un liseden mezun olduğu sırada, kendisinin hastanede kanserle savaş verdiğini ve ilik nakli olduğunu söyleyen Kocadağ, sözlerini şöyle tamamladı: Gözde'nin bulmuş olduğu şey, benim en çok istediğim şeydi. Bulduğu cihaz hepimiz için çok gerekli. Maalesef grip gibi oldu artık kanser hastalığı. Onu tespit edebilecek bir cihaz bulmuş olması bana göre benim için yapılması gereken en iyi şeydi. Ben hastalandığım dönemde o lise son sınıfa geçmişti. Çok iyi kompozisyon yazan, çok iyi konuşan her yönüyle başarılı olan bir çocuktu Gözde. Her yönüyle uyumlu olan bir çocuktu. Verdiğiniz bir görev için tekrar peşine düşmeniz gerekmezdi. Bir kez söylemenizle Gözde onu kademe kademe halleder ve sizin önünüze getirirdi. Sonrasında da ara ara görüştük Gözde'yle. Gözde'de hiçbir değişiklik yoktu. Gözde yine bizim Gözde'ydi. Okumuş olmak, yurt dışında bulunuyor olmak malum bazılarında farklı davranışlara neden olabilir ama Gözde'de hiç öyle bir şey yoktu. Onun insani yönünün hiç değişmemiş olması çok güzel. O yönüyle de yeni nesle örnek oluyor. İnşallah onun daha büyük başarılarını göreceğiz. Benim bir öğrencimin kanserin erken teşhisi ile ilgili bir buluşa imza atması beni çok mutlu etti. Onu çıktığı TV programlarında büyük bir gururla izledim. Kanseri atlamış biri olarak, Gözde'nin kanserle ilgili bir buluşa imza atması benim için büyük mutluluk verici bir şey.