Düşünsel olarak karşıt uçlara hızla gitmeye eğilim, riskli davranışlara açıklık, duygusal olarak çabuk ve yoğun etkilenebilirlik bu dönemin en belirgin özelliklerindendir. Psikolojik yapılanma olarak kimlik arayışı ve sorgulamaların en yoğun ve uçlarda yaşandığı dönemdir. Tüm bunlar düşünüldüğünde küresel bir salgında ergenler sizce nasıl bir duygu durumun içindedir?
Çocuk ve Ergen Psikolojisi
Ergenlik dönemi bireylerin kendilerini akranlarının gözünde nasıl olduklarına en fazla dikkat ettikleri, popüler, güçlü, güzel, engel tanımaz vb. birçok sıfat üzerinden kendilerini tanımlamaya yoğun eğilimli oldukları bir dönemdir. Haliyle sosyal mesafe onlar için aşılması gereken bir sınırı ifade etmesi kuvvetle muhtemel. Dışarı çıkmak, arkadaşlarıyla buluşmak, hiçbir şeyi önemsemeden basketbol oynamaya gitmek, her şeye rağmen flörtüyle buluşmak sosyal mesafeye karşı davranışlar sergileyerek hem sizlere hem de arkadaşlarına ergenlik döneminin en önemli mesajlarından birisini vermeye çalışıyor olabilir. Bu “ben bir bireyim” mesajı ve ergenlik döneminde en belirgin psikolojik ihtiyaçlardan. Ebeveynler olarak bu durum karşısında neler yapılabilir sorusunun cevabı ise “saygı duyarak sınır koymak” ve bu pek tabi ki dışarı çıkmasına izin vermek anlamına gelmiyor. Ancak duygu ve düşüncelerinin anlaşıldığı, bu dönemin kendisini zorladığının fark edildiği, yapmak istediği şeylerin çok normal olduğu ancak geçici bir süre bunları yapmamanın kendisini ne kadar olgun, güvenilir, güçlü kılacağı ile ilgili geri bildirimler vererek süreci yönetmeye çalışmak ebeveyn olarak en önemli tutumlardan bir tanesini oluşturmaktadır. Buna bir örnek olarak sosyal mesafeyi önemsemeyen, ya da bundan dolayı öfkeli hisseden ergen ile aşağıdakine benzer bir ifade ile ilişki kurmak yardımcı olabilir.
“Evde çok sıkıldığını ve dışarı çıkmak istemeni çok iyi anlıyorum. Ancak sen bunun tehlikelerini bilen, hem senin hem çevrendekilerin iyiliği için bunu yapmamayı tercih edebilen birisin. Seçimin senin elinde olmaması ne senin ne benim yaptığım bir şey. Bunu senin için daha kolay ya da eğlenceli yapabilecek başka ne varsa seve seve sana yardımcı olmak isterim.”
Bu dönemde ergenlerin yaşadığı bir diğer sorun ise evde, diğer aile bireyleri ile birlikte geçirilen zamanın artması, hatta sürekli hale gelmesidir. Sıkça dışarı çıkmak, arkadaşlarıyla olmak, evde olduğu zamanlarda da odasında olmayı tercih etmek şimdiye değin alıştığı şey iken birdenbire ebeveynleri ve kardeşleri ile tüm günü geçirmek bir ergen için çok daha güç olabilir. Burada kendisine ait sınırlara saygı duymak, ortak geçirilen vakitleri planlamak, bireysel alanlarına izni olmadan girmemek, bireysel uğraşlarına teklifsiz dahil olmaya çalışmamak yani dışsal sınırlar daralsa da içsel sınırların hala var olduğunu, buna saygı gösterdiğinizi fark etmek onu rahatlatacaktır.
Ergenlik döneminde bedensel-fiziksel değişimin, büyümenin en hızlı ve çok yönlü gerçekleştiği bir süreçtir. Bu süreçte bedeniyle fazlasıyla ilgilendiğini, boyu, kilosu ve saçları ile siz ebeveynlere fazla gelecek şekilde uğraştığını fark etmişsinizdir. Buna bağlı olarak, pandemi sürecinde evde spor yapabileceği bir alan oluşturmasına destek olma, bedensel-fiziksel sağlığını öncelemekle birlikte olumlu geri bildirimlerle kendilik değerini, beden algısını sağlıklı oluşturmaya destek olabilirsiniz.
Belki hepimizin en fazla ilgilendiği ve kaygılandığı durum ise, “ne olacak bu çocuğun dersleri, sınavları?” Bunu ifade etse de etmese de emin olun ki o da bu durumdan kaygılanıyor. Sevmediğini söylediği okulunu özlemeye başladığını, uykusunun geldiği derslerde olmayı tercih edebileceğini düşündüğünü, sınavlarının belli tarihleri var iken yaşadığı kaygıyı şimdi bunların belirsizliğinin getirdiği kaygıya tercih edebileceğini düşünmeye başladığına emin olabilirsiniz. Bu durumda eğitim hayatıyla ilgili ebeveyn olarak sizin de endişe yaşamanız gayet normal ancak bu endişeyi ona sağlıklı biçimde yansıtmamanız halinde kendisiyle ilgili ne yapacağını bilemezken bir de sizin duygularınızı taşımanın ağırlığını yüklemiş olacaksınız. Kendisine bir çalışma düzeni oluşturmasına yardımcı olun; bu düzenin şimdiye kadar olduğundan ya da olmasını istediğinizden daha farklı olsa da çabasını takdir edin. Okul ya da sınavlarla ilgili duygularını, düşüncelerini size açmasına yardımcı olun. Bu düşünceler size ne kadar uymasa bile onun düşüncelerini ve duygularını anlamaya çalıştığınızı fark etmesi önemli. Böylece bu dönemde kaygı, öfke, sıkılma, engellenme gibi zor duygular hissetmenin, duygusal olarak büyük tepkiler vermenin, sınırların dışında düşünebilmenin de sizdeki karşılığının anlaşılabildiğini görmesi, bu geçiş sürecini Koronavirüsün etkileri ile yaşamanın zorluğunu sizin tarafınızdan kapsanabildiğini görmek en temel ihtiyaçlarından bir tanesi olduğunu unutmayın.
Yaşadığınız bu süreçte profesyonel destek almak için İstanbul Psikiyatrist merkezimiz ile iletişime geçebilirsiniz. Uzman ekibimiz sizlere en doğru yönlendirmeyi sağlayacaktır. Bireysel ve ilişkisel yaşantılara farklı bakış açısı kazandıran çözüm odaklı yaklaşımlar ile İstanbul Psikiyatri merkezimiz daima yanınızda.
Uzm. Klinik Psikolog Asiye Usluca
www.adeldanismanlik.com
