Halil Özcan - Ege Otomotiv Derneği Başkanı Mustafa Akkalay, Volkswagen'in ülkenin önünü açacak diğer yatırımlara öncülük yapacağını söyledi. Yatırımla ilgili duyumlarını aktaran Akkalay, "Volkswagen harekattan dolayı yatırımdan vazgeçmiş bir durumu yok ama açıklamasını bu olayların gidişatına göre ertelemiş olduğunu duydum." dedi. Düşen kredi faizlerinin otomotiv sektörüne gözle görülür fayda sağlamadığına dikkat çeken Akkalay, özellikle vergi indirimi sağlanırsa hem otomotiv sektörününün hem de ülke ekonomisinin hareketlendireceğini kaydetti

Bornova Belediye Başkanı Mustafa İduğ'dan aldığı Ege Otomotiv Derneği Başkanlığını 2,5 yıldır sürdüren Mustafa Akkalay'la, otomotiv sektörünün durumunu konuştuk. Akkalay, gelişiyle ve özellikle 5 bin kişilik istihdam söylentileriyle gündeme oturan Volkswagen yatırımının etkileri ve ülke ekonomisine katkılarını değerlendirdi. Düşen kredi faizlerinin otomotiv sektörüne gözle görülür fayda sağlamadığına dikkat çeken Akkalay, özellikle vergi indirimi sağlanırsa hem otomotiv sektörünü hem de ülke ekonomisini son çeyrekte hareketlendireceğini kaydetti.

Ege Otomotiv Derneği olarak neler yapıyorsunuz?

Derneğin amacı, otomotiv sektöründeki hem çalışanların hem de işverenlerin bir şekilde problemlerine derman olabilmek amaçlı çalışmalar yapmak. Burada bizim bölgemiz içerisindeki sanayilerle iç içeyiz. Sanayi yöneticileriyle dirsek temasımız devamlı devam ediyor. Sanayi içerisindeki problemlere elimizden geldiğince dernek olarak yardımcı olmaya çalışıyoruz. En son Bornova Belediyesi'yle bir çalışmamız oldu. Sanayi siteleri içerisindeki hurda araç problemi vardı. Atılmış ve terk edilmiş birçok araç alan işgal ediyor ve tehlike oluşturuyordu. Aynı zamanda bu araçlar evsiz insanların barındığı yerler haline gelmişti. Bu anlamda tedirginlikler ve problemler yaşanıyordu. Bornova Belediye Başkanı Mustafa İduğ, bizim aynı zamanda eski dernek başkanımızdı. Bunların toplanmasıyla ilgili bir girişimimiz oldu. Belediye bize destek oldu ve birçok sanayideki terk edilmiş araçları belli bir prosedür içerisinde belediyenin belirlediği bir alanda toplandı. Sahipleri varsa gerekli belgelerle gelip araçlarını alabiliyorlar. Sanayi odası ve ticaret odasıyla sektörün desteklenmesine yönelik çalışmalarımız oluyor. Otomotiv sektöründe vergiler çok yüksek. Bunlarla ilgili görüşlerimizi gerekli mercilere iletmek için çalışmalarımız devam ediyor. Vergi indiriminin ekonomiye getireceği hareketlilikle ilgili raporlarımızı ortaya koyup gerekli mercilere gönderiyoruz.

Üniversitelerle çalışıyoruz

Ege, Dokuz Eylül, Yaşar ve Ekonomi üniversiteleriyle beraber çalışmalarımız var. Buralardaki otomotiv bölümü hocalarıyla, bu bölümde okuyan çocukların piyasada nasıl değerlendirileceği konusunda bize üye olan firmalarla temas kurup, çocukların oralarda staj yapabilmesini ve mezuniyetten sonra da iş konusunda da yardımcı olmaları için gerekli görüşmeleri yapıyoruz. Üniversite hocalarımız da sağ olsunlar bize bu konuda destek veriyorlar. Gerçekten firmaların işine yarayacak öğrencileri tanıyıp onların buralarda istihdam edilebilmesi için çalışıyoruz. Eğitime katkıda bulunmaya çalışıyoruz. 300 üyemiz var ama bunun 110'u aktif. Diğerleri maalesef ya işi bırakmış ya da emekliye ayrılmış. Bu üyelerimizi çıkarmıyoruz ama aktif değiller. Derneğimiz yaklaşık 25 senedir faaliyet gösteriyor. Bazı üyelerimiz iş yerlerini kapattı, bazı üyelerimiz ekonomik durumlardan dolayı kapanmak zorunda kaldı. 2,5 yıldır başkanlık yapıyorum ama yaklaşık 15 yıldır dernekte yönetim ve değişik görevlerde bulundu. Benden önceki başkan da Mustafa İduğ'du. Siyasi olarak yol çizmesinden dolayı görevi ben devraldım. Yaklaşık 8 ay sonra da ben başkasına devredeceğim. Derneği gençleştiriyoruz. İyi fikirler geliyor gençlerden.

Sektör krizde

Otomotiv sanayinin istihdama katkısı nedir?

Otomotivdeki istihdam çok büyük rakamlar. Çünkü otomotiv sadece otomobil üretmekle kalmıyor bunun yan sanayileri de var. Bunlarla beraber çalışanları da düşündüğümüzde bir otomobil yaklaşık 65 bin parçadan meydana geliyor. Her model için de ayrı ayrı düşündüğümüzde bu parçaların hepsini aynı fabrikadan çıkarmak mümkün değil. Çeşitli fabrikalar ve uzmanlaşmış alanlarda örneğin tamponunu bir firma yapıyorsa bu burada artık uzmanlaşıyor ve her markaya tampon üretmeye başlıyor. İzmir için konuşursak CMS'nin motor üst kapağını döken bir fabrika var. Bu fabrika artık BMW'ye de motor üst kapağı üretiyor. Böyle düşündüğünüzde arkadan gelen yan sanayiyle beraber milyonları geçen bir istihdam yaratıyor otomotiv sektörü. Göz ardı edilecek bir sektör de değil ama şu anda ciddi bir krizde olan bir sektör. Fabrikalar genelde yurt dışı bağlantılı olduğu için buradaki birçok marka Türkiye'deki fabrikasını uydu üretim merkezi olarak gerçekleştirdiğinden burada ürettiği malın birçoğunu da ihracat olarak yurt dışına gönderiyor ki bu fabrikalar canlı kalabiliyor ama iç piyasaya gönderilen mallarda ciddi sıkıntılar var. Adetlerde çok büyük düşüşler var. Bunun da üretime etkisi oluyor ki geçtiğimiz dönemde Fiat fabrikası belli bir dönem üretim yapmadı. Aynı şekilde Renault üretimini bir süre askıya aldı. Üretim fazlalığı olduğundan elindeki malı eritmek için ücretsiz izinlerle fabrikayı bir süre üretimden durdurabiliyorlar.

İşter çıkarmalar oldu

Bunları yaşadık. Şimdi en büyük sıkıntı iç piyasadaki adetsel oranların çok aşağılara düşmesi. 2017'de 980 bin rakamına ulaşmıştı otomobil ve küçük ticari araçlarda yurt içi satışları, 2018'de bu rakam 650 binlere kadar geriledi, 2019 için de 350-400 bin seviyelerinde olacağı ön görülüyor. Hedef 2018'de bir milyon sınırını aşmaktı ama olan krizlerden dolayı rakamlar geriledi. Bu ciddi bir düşüş. İki sene içerisinde yüzde 65-70'lere varan bir düşüş var. Bu durum firmalar için çok ciddi bir problem. Özellikle satıcılar için çok ciddi problem. Derneğimize birçok yetkili satıcı üyedir. Onlarla görüşmelerimizde bakıyoruz ki sağlanan istihdam ve çalışan kişi sayısı, satışların adetleriyle doğru orantılı olarak düşüyor. Ciddi işten çıkarmalar yaşandı ve devam ediyor. Bazı firmalarda bir anda 80-90 kişiyi işten çıkardı. Bu durum piyasanın tamamına yayıldığında binlerce kişi anlamına gelir. Otomotivdeki iç piyasa iyi bir durumda değil.

Volkswagen yeni yatırımcı çekecek

Volkswagen'in istihdama katkısı nasıl olur?

Volkswagen bir dünya markası. Böyle bir markanın Türkiye'de yatırım yapıyor olması demek birçok yatırımcının yüzünü Türkiye'ye çevirmesini sağlayacak bir olaydır. Neden çünkü, Volkswagen gibi bir firma iyi analiz edip yatırım yapacak bir firmadır. Bunun doğrultusunda da buradan mutlaka iyi bir çıkarı var ki öyle yatırım yapıyor diye birçok yatırımcı firma bunu mutlaka değerlendirme altına alacaktır. Volkswagen, önümüzdeki yatırımlarda Türkiye'nin yatırım yapılabilecek bir yer olarak kafalarda kalmasını sağlayacak bir yatırım olacaktır. Böyle bir otomotiv yatırımında sadece onların sağlayacağı istihdam değil etrafında yan sanayi firmaları oluşacak. Manisa gibi bir yerde örneğin Vestel, otomotiv ve bilgi işlem konusunda yatırımları var. Yerli otomotivde de kurulan şirketin ortaklarından aynı zamanda. Vestel'in, Volkswagen gibi bir firmaya ortak olabileceği imkanlar doğacaktır. Vestel de belki bu firmaya destek için ekstra bir yatırımla yeni istihdamlar sağlayacaktır. Bunları arka arkaya zincirleme olay gibi düşünmek lazım. Bu anlamda istihdam 5 binle kalmaz daha fazla da olabilir. Bu önemsenecek bir konu. Ciddi bir firma bir dünya markası. Türkiye'nin herhangi bir yerine yatırım yapmış olması bile ülkemiz adına iyi bir sonuç olur. Sevincimiz bizim bölgemize bu yatırımın olması. Keşke İzmir olsaydı ama teşviklerden kaynaklı Manisa tercih konusu oldu.

Faydalı bir yatırım

Türkiye'deki işsizlikten dolayı 5 bin istihdam söylentisi dalgalanmaya neden oldu. Türkiye, işsizlik sorunu yaşamasaydı Volkswagen'in gelmesi yine bu kadar önemsenir miydi?

Bizim en büyük problemlerimizden biri işsizlik olduğu için 5 bin rakamı önemli. İnsanların bu konunun işsizlik yönünü öne çıkarmaları doğal ama ülkemizde işsizlik bu kadar olmasa, az da olsa Volkswagen'in gelmesi gene önemli bir konu. Çünkü Türkiye'nin en büyük ihtiyacı bu tarzdaki kalıcı yatırımlar. Ama bu şekilde ama tarımsal alanda yapılacak kalıcı yatırımlarla biz zenginleşebiliriz. İnşaat yapmakla, al sat yapmakla bu ülkenin zenginleşmesi çok zor. Bu tür yatırımları çekmek lazım ülkeye. Bunlar kalıcı olacağı için devamlılığı olacaktır. Ya da altın ve petrol gibi çok ciddi maden bulmamız lazım ki zenginleşebilelim. Bize sadece işsizlik değil her yönden faydalı bir yatırım olacağını düşünüyorum. Bugün için işsizlik için önemli tabi. Keşke bunun gibi onlarcası olsa da işsizlik konusunda daha fazla faydası olsa.

Resmi açıklamayı ertelemiş

Volkswagen'in, Barış Harekatı'ndan dolayı Türkiye'deki yatırımdan vazgeçtiği söylentileri çıktı Alman basınında. Bunla ilgili bir duyumunuz var mı?

Bu işle ilgili şirket oluşturma aşaması tamamlandı. Aldığımız bilgiye göre Manisa çevresinde bir yer konusunda çalışma vardı. Maalesef ki bu harekatın bize kötü etkilerinden bir tanesi bazı ülkelerin destek vermeyip bir şekilde karşımızda olması. Almanya ile de direk bağlantılı bir firma olduğu için Volkswagen, öğrendiğim kadarıyla yatırımı askıya almış değil ama Türkiye'de yapacağı yatırımın resmi açıklamasını ertelemiş. Yatırımdan vazgeçmiş bir durumu yok ama açıklamasını bu olayların gidişatına göre ertelemiş olduğunu duydum ben. Aldığım bilgiler öyle. Şu andaki sıcak ortamda böyle bir açıklama yapmak işlerine gelmedi herhalde.

Ne açıklaması yapacaklar ki?

Biz şurada, şu boyutta yatırım yapıyoruz anlamındaki açıklama. Yapacağı yatırımın ne olacağı, hangi araçları üreteceği konusunda bilgimiz var ama firma bunları henüz açıklamadı. Bu bilgileri resmi anlamda açıklayacaklardı ama biraz erteleyip suların durulmasını beklediklerini duydum. Aldığım bilgi bu şekilde.

Bugün kazmayı vursalar üretim kaç yıl sonra başlar?

Şu anda başka bir ülkede üretim yapan bir fabrikasını söküp buraya taşıyacaklar. Söküp takma olacağı için uzun sürmeyeceğini düşünüyorum. 2020'de kuruluma başlayıp, 2022'de üretime geçme gibi bir planları vardı. 2 modelini burada üreteceklerdi. Taşıyacakları fabrika da o modelleri üretiyor. Başka ülkeden getirecekleri fabrikanın yerine de tamamen elektrikli otomobil üretimi için Ar-Ge çalışması yapıp yeni bir fabrika düşünüyorlar. Bunlar resmi değil ama aldığımız duyumlar böyleydi.

İstihdamın ne kadarı buradan karşılanır?

Çoğu Türkiye'den karşılanacaktır. Belki yöneyim grubunda ülkelerinden gelebilir ama bunlar çok yüksek olmaz. 50-100 kişilik yönetim ve eğitimciler gelebilir. Zaten buradaki amaç daha ucuza mal edebilmek için buranın ucuz işçiliğinden yararlanabilmek adına geliyorlar. Kendinden adam getirirse ucuza mal edemez. O yüzden çoğunluğu Türkiye'den sağlanacak bir istihdam oluşturur.

Arabanın yarısından fazlası vergi

Otomotiv sektöründe nasıl bir destekleme piyasayı hareketlendirir?

İç piyasada mal satılıyor ama ciddi problemler yaşanıyor. Özellikle toptancı firmalar perakendeci müşterilerine mal gönderdiklerinde ödemelerde sıkıntı yaşanıyor. Ödeme konusunda çok ciddi sıkıntılar var. Birçok firmaya kırmızı çizgi yediğinden dolayı bankalar çek vermiyor. Aslında bakılırsa çok basit sebeplerle kırmızı çizgi yemiş ama çek alamıyor. Piyasa gerçekten her yönüyle sıkıntılı bir dönem geçiriyor. Sıkıntıların çözülmesi adına devletten beklentimiz ciddi anlamda piyasayı hareketlendirecek destek bekliyoruz. Kredilerle ilgili bir destek açıldı ama çok yetersiz ve kısıtlı. Yerli üretim ve bazı modeller üzerinde kaldı. Satışların yüzde 70'e yakını ithal ürünler. Yerli üretimle eş değer ithal ürünler bunlar. İthalatın artması adına bunu söylemiyorum ama piyasadaki satıcılar bunları satıyorlar sonuçta. Haksız rekabet ortamı da oluşuyor. 0.79 kredinin yerli üretim otomobillerde kullanılıyor olması haksız rekabete yol açıyor. Aynı arabanın muadili ithali var ama alacak kişi belki onu düşünüyor ama alamıyor. Bütün hepsine bunu uyguluyor olmanız lazım. Otomotivde en büyük destek vergi konusunda olabilir. Piyasadaki fiyatını duyduğunuz her arabanın yarısından fazlası vergi olarak ödeniyor. Vergide ciddi bir desteğin piyasaları hareketlendireceğini düşünüyorum. Sektörün buna ihtiyacı var. Bir yerde alınmayan bir vergidense üçte birini almak hiç almamaktan daha iyidir. Bunu bu şekilde düşünerek devletten sektör olarak destek bekliyoruz. Son çeyreğe girdik. Bu son çeyrekte ne olursa ona göre sene kapanıyor. Böyle bir destek piyasayı canlandırır diye düşünüyorum. ÖTV'yle beraber KDV ödeniyor çünkü otomotivde. Bunlar ciddi maliyetler demek.

Lüks araç üretecek

Keşke çevre kirliliğini azaltmak için elektrikli araçları Türkiye'de üretselerdi!

O da olmuyor işte. Zaten burada üretecekleri araçlar da lüks olacak. Devletin de bu araçları satın alma taahhütleri olmuş basında da yer aldı. Şimdi 40 bin araç devlete satacak ve en lüks araçlar üretilecek burada. Avrupa'da Türkiye'yi 3. Sınıf ülke olarak görüyorlar ya fabrikayı taşıyacakları ülke de iyi bir ülke galiba...
Maalesef...Keşke kendi aracımızı üretiyor olabilsek de bunlara ihtiyacımız olmasa. AR-GE ve teknik çalışmayı yapabilecek bir markamız olsaydı bunları düşünmemize hiç gerek kalmazdı. Ama maalesef böyle. Bizim aldığımız duyumlar bu şekilde. Volkswagen'in 2 senede hızlı bir şekilde üretime geçebilme hedefi vardı ama gelişmelerden sonra bu tarih ertelenir ya da ertelenmez onu göreceğiz. Devletler arasındaki görüşmeler nereye gidecek sonuç ne olacak bilemiyoruz ama firmalar da kendilerini zora sokmak istemezler. Hem Türkiye'yle hem de kendi bağlı olduğu devletle ilişkilerini bozmak istemezler.