Değişiklikle çevre katliamlarına davetiye çıkaracak düzenlemeler yapılırken, alışveriş merkezleri (AVM), hidroelektrik santralleri (HES), şehir hastaneleri, toplu konut projeleri ve golf sahaları ÇED'den muaf tutuldu. Yeni yönetmeliğe isyan eden Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Baran Bozoğlu, "Bu yönetmelik çevre katliamı demek. Anayasa Mahkemesi ÇED'den muafiyeti öngören değişikliği iptal etmişti. Bakanlık, Anayasa Mahkemesi'ni takmadığını bu yönetmelikle göstermiş oldu." ifadelerini kullandı.

ÇED yönetmeliği 25 Kasım 2014 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelikte en çok göze çarpan golf tesisleri ve AVM'lerin ÇED'den muaf tutulmasının yanı sıra toplu konut projeleri için uygulanan ÇED sürecinin de esnetilmesi oldu. TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Baran Bozoğlu, düzenlediği basın toplantısında yeni ÇED yönetmeliğini yerden yere vurdu. "Düzenlemeler nokta atışı şeklinde yapılmış." diyen Bozoğlu, bu yönetmelikle çevre felaketlerinin artacağı uyarısında bulundu. Yönetmeliği yargıya taşıyacaklarını açıklayan Baran Bozoğlu, "Anayasa Mahkemesi'nin ‘muafiyetin' önünü kapatan kararını Bakanlık görmezden gelmiştir. Mahkemenin iptal ettiği madeyi yönetmeliğe tekrar koymuştur. Bu, 'hukuku takmayız' demektir. Bu düzenlemelerle çevre felaketleri yaşanabilir, isteyen istediği gibi orman ve tarım arazisi katliamı yapabilir, yeraltı ve yer üstü sularını istediği gibi kullanabilir. Kimse de çıkıp ‘bunun çevresel etkisi nedir' nedir diye soramayacak." değerlendirmesinde bulundu.

Yeni yönetmeliğin özellikle inşaat sektörünün önünü açtığını belirten Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Baran Bozoğlu, "Çok açık olarak ifade edilebilir ki inşaat sektörü ÇED sürecinden artık muaf tutulacak. İnşaatla uğraşan herkes istediği her şeyi yapabilir. Baraj yapmak isteyen baraj yapar, toplu konut isteyen toplu konut. Bu yönetmelik, ‘projelerin çevresel etkisinin değerlendirilmesini istemiyoruz' demenin diğer adıdır." dedi.

'İSTEYEN İSTEDİĞİNİ YAPABİLECEK'

İşte çok tartışılacak yeni yönetmeliğin özeti:

"-Geçtiğimiz yıl Çevre Kanunu'na geçici 3'üncü madde olarak konulan ve çok sayıda büyük projeye ÇED muafiyeti getiren değişiklik Anayasa Mahkemesi tarafından durduruldu. AYM'nin gerekçeli kararı henüz açıklanmamışken, Bakanlık mahkemenin reddettiği maddeyi yeniden yönetmeliğe koydu.

-Bir önceki yönetmelikte 2 bin konut ve üzeri konut içeren toplu konut projelerinde ÇED uygulanması gerekiyordu. Yeni yönetmelikte ise 500 konutun üzerindeki toplu konut projeleri için sadece proje tanıtım dosyası sunulması yeterli olacak. Böylece özellikle yapılması planlanan şehir hastanelerinin önündeki en büyük engel olan ÇED süreci de aşılmış oldu. Böylece, bir önceki yönetmelikte 200 konut ve üzerindeki toplu konut projelerinde ‘proje tanıtım dosyası' istenirken yeni yönetmelikteki değişiklikle 500 konutun altındaki projeler ÇED'den muaf tutulmuş oluyor.

-Tarım ve orman arazilerinin dönüştürülmesini sağlayan projeler de ÇED'den muaf tutulacak. Bu düzenleme ile orman ve tarım arazilerinde yapılacak projelerde, bu projelerin çevresel etkisinin incelenmesinin önü de tıkanmış oluyor. Çevre Mühendisleri Odası'na göre bu düzenleme orman ve tarım arazilerinin sonu anlamına geliyor.

BEYAZ EŞYA BOYAMA FABRİKASI, METRO, DEMİRYOLU, HEPSİNE MUAFİYET

-Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın yeni düzenlemesi ile metro gibi yer altı projeleri de ÇED'den muaf hale getirildi. Buna göre yapılacak bir metronun veya yeraltı çalışmasının çevresel etkisi istenmeyecek.

-Yeraltı sularının çıkarılmasına yönelik projelere de muafiyet getirildi. Yer altı suları tükenme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

-Yeni düzenlemeye göre 100 kilometre ve altı demir yolları ÇED'den muaf tutuldu.

-Beyaz eşya boyama fabrikaları ÇED'den muaf tutuldu. Buna göre beyaz eşya boyama yapmak için açılacak bir fabrika için çevresel etkisi değerlendirmesi istenmeyecek.

-Rüzgar enerjisi alanındaki projeler için de ÇED muafiyetinin önü açıldı. yeni düzenlemeye göre rüzgar enerjisi üretebilmek için tribün sayısı şartı getirildi.

-Deniz, göl ve nehirlerin dibinde; 3 milyon metreküp ve üzeri dip taraması ve malzeme çıkartılması ÇED'den muaf hale getirildi.

HES'LERE DOLAYLI MUAFİYET

-Akarsu havzaları arasında su aktarımında 100 milyon metreküp altı ÇED'den muaf oldu. HES projelerine dolaylı muafiyet sağlanıyor. Büyük su temini projelerine ÇED'den muafiyet sağlanıyor.

-Baraj ve gölet oluşturulmasında enerji üretimi şartı kalktı. Enerji üretmese bile 10 milyon metreküp ve altı ÇED'den muaf olacak. Farklı akarsuları birleştiren projeler (boru tipi projeler) ÇED'den muafiyetin önü açılıyor.

-Seramik üreten tesislerde ÇED uygulama sınırı 100 bin tondan 300 bin tona çıkartılıyor.

-Fabrikaların sökülmesi de ÇED'den muaf tutulan bir başka önemli düzenleme. Buna göre nükleer, termik, demir çelik, enerji santrallerinin sökülmesi ve kaldırılması süreci için ÇED raporu gerekmeyecek. Bu tür fabrikaların sökülmesinden doğacak çevresel etkiler değerlendirmeye tabi tutulmayacak.

AVM, GOLF SAHALARI DA MUAF OLACAK

-Toplu konut projeleri, alışveriş merkezleri, tarım arazilerini yok eden projeler, orman alanlarının dönüştürülmesi projeleri ÇED'den muaf tutuldu. Avrupa Birliği (AB) kriterlerine göre, bir yere AVM yapılabilmesi için çevresel etki değerlendirmesinin yapılması şart."

ÇED RAPORU NE ANLAMA GELİYOR?

Ulaştırma, ÇED raporu bir faaliyetin kurum aşamasında çevre kirliliği açısından değerlendirilerek gerekli şartları sağlayıp sağlamadığını belirten Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen bir belge. Firmaların inşaat kurulum aşamasında(eğer firma yönetmelikte belirtilen ÇED raporunun gerekli görüldüğü işleri yapıyorsa yada yapacaksa) bu belgeye kesinlikle sahip olmaları gerekiyor.