Dolunay
21 Mayıs günü Ay dolunay evresinde olacak. Bu konumda Güneş ile Ay tam olarak karşı konumlarda bulunuyor. Ay'ın tüm yüzeyi aydınlık olarak görünüyor. Zamanı da gece yarısından sonra saat 00:15'te. Bu tarihlerde olan dolunay batı kültürlerinde Dolun Çiçek Ayı olarak adlandırılabiliyor. Çünkü ilkbaharda çiçeklerin bol miktarda açtığı zamana denk geliyor. Bazı kültürlerde ise Dolun Mısır Ekim Ayı ve Süt Ayı olarak adlandırılıyor.
Bu dolunay bu mevsimde toplamda görülmüş olacak dört dolunaydan üçüncüsü. Yine batı kültürlerinde bu dolunaya Mavi Ay adı veriliyor. Bu her zaman olan bir şey değil. Normalde her mevsimde 3 dolunay görüyoruz ancak Ay'ın dönemi 29,53 gün olduğundan bazı mevsimlere 4 dolunay sığıyor. Ortalama olarak 2,7 yılda bir Mavi Ay gözleniyor. Bu çok sık görülmediği için bunun için bir deyim bile üretilmiş. "Mavi Ay'da bir" deyimi çok sıklıkla olmayan olaylar için kullanılıyor.
Adı Mavi Ay da olsa, bu dolunayda Ay mavi görülmüyor tabii ki. Gerçekte çok kolay olmasa da belirli bir gökyüzü koşulunda gerçekten Ay'ın mavi görülmesi mümkün ama bunu önceden kestirmek pek mümkün değil. Örneğin 20 yıl kadar önce İzmir'de bir fabrikadan atmosfere salınan gazlar (içeriği konusunda bilgim yok) yüzünden o tarihte Ege Üniversitesi Gözlemevi'nde gözlem yapmaktayken Doğu'da doğup yükselmekte olan Jüpiter gezegenini tamamen yeşil olarak gözlediğimi anımsıyorum. O gün Ay dolunay olsaydı, muhtemelen onu da trafik lambası yeşilinde görmüş olacaktım. Belki de benden başka bunu gözlemiş olanlarınız da vardır.
PANSTARRS Kuyrukluyıldızı
Hawaii'de bulunan Pan-STARRS Teleskobu ile keşfedilen C/2013 X1 kodlu bu kuyrukluyıldız, gözle görülemese de, bu sıralar Aquarius (Kova) Takımyıldızı'nın kuzeydoğusunda bulunuyor. Teleskopla bakıldığında Güneş doğmadan önce alaca karanlıkta 7 kadir civarında görülebilir.
Mars karşı konumda
Güneş Sistemi'nin son yıllarda en çok konuşulan gezegeni Mars, 22 Mayıs günü karşı konumda olacak. Yani Dünya'ya göre Güneş'in tam aksi tarafında bulunacak. Bu konumdayken Mars Dünya'ya her zamankinden çok daha yakın konumda bulunuyor ve dolunay gibi Güneş tarafından Dünya'dan görülen yüzü tümüyle aydınlatılıyor. Bu konumunda Mars her zamankinden daha parlak görünüyor. Orta büyüklükte bir teleskopla turuncu renkli yüzeyinde bazı koyu bölgeler görülebilir.
Jüpiter Gezegeni
Jüpiter Güneş battıktan sonra Güney yönünde oldukça parlak olarak görülebiliyor ve gece yarısından sonra bile sabaha yakın saatlere kadar görülmeye devam ediyor. -2.2 kadir parlaklığıyla gökyüzündeki tüm yıldızlara göre çok daha parlak. Küçük bir teleskopla bile yüzeyi görülebilen bu Güneş Sistemi'nin dev gezegeninin yanında, Galileo'nun keşfettiği 4 uydusunun tümü kimi zaman birlikte görülebiliyor.
Her gün yaklaşık olarak 13° ilerleyen Ay, 13 Mayıs'ta İlk Dördün evresinden sonra 15 Mayıs öğlen Jüpiter'in 2° güneyinden geçecek.
Satürn Gezegeni
Mars doğduktan yaklaşık 45 dakika sonra Satürn güneydoğudan yükseliyor. Mars'a yakınlığından anlaşılabileceği gibi o da karşı konuma yaklaşıyor. Onunki 3 Haziran'da ama uzak olduğu için gökyüzünde yavaş hareket ediyor ve yine de yeterince parlak görülebiliyor. Küçük bir teleskopla bile bakıldığında oldukça etkileyici görünen Saatürn'ün halkalarının bu sıralar eğimi 26° kadardır.
Gökbilim Günü
Astronomi Günü tüm dünyada ilkbahar ve sonbaharda yapılan bir etkinlik. Sonuncusu 19 Eylül 2015'te idi ve şimdi de 14 Mayıs 2016'da yapılacak. Bu etkinliklerde Astronomi Toplulukları ve Klüpleri, plenateryumlar (gezegenevleri), müzeler ve gözlemevleri gözlem etkinlikleri düzenliyorlar, çeşitli astronomiye dayalı etkinlikler yapıyorlar ve toplumun içinde yaşadığımız bu harikulade evrenle ve gökbilimle ilgili farkındalığını arttırmayı amaçlıyorlar. Ülkemizde bu günler özellikle etkinlik için seçilmiyor ancak bu tarihlerde, özellikle Mayıs aylarında yalnızca gökbilimle ilgili değil diğer dalları da kapsayacak biçimde bilim şenlikleri yapılıyor. Bu günlerde de Ege Üniversitesi Bornova Belediyesi ile birlikte Bornova Bilim Şenliği'nde özellikle Fen Fakültesi'nin bölümleriyle halkı ve meraklı öğrencileri bilgilendiriyor.
Kaynaklar:
