Burcu Özkan- Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'ndan emekli olan ve yıllardır sosyal güvenlik uzmanlığı yapan Metin Bilgili, yurt dışındaki çalışmalarını, Türkiye'deki emeklilik ile eşdeğerliği, Türkiye'de Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT), prim borcu ve malulen emeklilik gibi konularda danışmanlık yapıyor. Bilgili, bilgi eksikliğinden kayıp yaşamamanız için uyarıyor: 'Kulaktan dolma bilgi ile iş yapmayın uzmanından yardım alın.'

Milyonlarca emekli, maaşlarına ilişkin yasal düzenlemeler hakkında yeni gelişme olup olmadığını takip ediyor. Emekli adayları da emekli maaşını hak etmeye ne kadar gün kaldığını, günleri dolduğu takdirde maaşının bağlanması için kaç yaşına kadar sabretmesi gerektiğini bekliyor. Bu kadarla da sınırlı değil. Herhangi bir gerekçeyle işine son verilen ya da istifa edenler de var. Böyle bir durumla karşı karşıya kalan kişilerin büyük çoğunluğu sosyal güvenlik hakları konusunda bilgisiz ya da yetersiz bilgiye sahip. Çok sayıda çalışandan sosyal güvenlik hakkında danışma hizmetine ihtiyaç duyması muhtemel kişilere malulen emekli olanlar, çalışma koşulları yüzünden sağlık durumu bozulanlar gibi kişiler de eklenince, hem yasal açıdan güncel durumu takip etmek güçleşiyor hem de SGK ile ilgili yasalar ve yönetmelikleri takip etmek oldukça zorlaşıyor. Bu gibi durumlarda insanların sosyal güvenlik hakkında bilgilendirilmesi açısından sosyal güvenlik uzmanları yol gösterici oluyor. İşini doğru yapan, güncel duruma hakim, siz çözüme çabuk yönlendirebilecek bir sosyal güvenlik uzmanından alınacak danışma hizmetleri, bilgi eksikliğinden kaynaklanan hak kayıplarının da öciddi oranda önüne geçiyor.

* Yıllardır Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde çalışan bir memurdunuz. Şimdi kendiniz sosyal güvenlik uzmanlığı yaparak vatandaşlara danışmanlık sunuyorsunuz. Peki bize kendinizi tanıtır mısınız? Metin Bilgili kimdir?

1961 Yılında Kayseri'de doğdum. Eskişehir Anadolu Üniversitesi İşletme Fakültesin'den mezun oldum 2009'da Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'ndan emekli olduktan sonra, halen kurucusu olduğu Bilgili Danışmanlık firmasında insanlara sosyal güvenlik konusunda danışmanlık sunuyorum. SSK İl Müdürlüğü'nde yurt dışı servisi, işveren servisi, işveren tescil servisi, sağlık karnesi aktivasyon karnesi, rehberlik ve danışmanlık servisi, hastalık servisi departmanlarında uzun yıllar çalıştım. Son 2 yıldır da Kayseri'de kendi danışmanlık şirketimi kurdum.

*  Sosyal güvenlik uzmanlığı kapsamında vatandaşlara sağladığınız kolaylıkları nelerdir? İnsanlar niçin sizden danışmanlık hizmeti almayı tercih ediyor?

Geçtiğimiz Mart, Nisan aylarında Fransa, Almanya, Belçika ve Hollanda'yı gezerek 3201 sayılı yurt dışı borçlanma yasasını oradaki kişilere anlattım. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) dediğinizde; 80 milyonu ilgilendiren bir konu SSK, Bağkur, Emekli Sandığı ya da Genel Sağlık Sigortası (GSS) ile ilgili insanların sorunları her zaman oluyor. Mesela, ben ne zaman emekli olabilirim? Çeyiz Parası alabilir miyim? Emekli olursam ne kadar maaş alırım? gibi... Ya da SSK'lı olmuş bir yerde ama hizmetini bulamıyor kişi. Eskiden TC sistemi olmadığı için örneğin Metin Bilgili diye sisteme girilmiş ama başka Metin Bilgili'nin hesabına girilmiş oluyor sigorta işlemleri. Bizler bu yanlışları bulup, doğruları ile düzelterek insanların hayatlarında rahat yaşamalarını sağlıyoruz.
Örneğin Kayseri'de biri vardı, 1979 - 1981 yılında bir yerde çalışmış ama 30 yıldır bunu bulamadık dediler. Bana geldiler 629 gün sigortasını buldum, 2 çocuğu vardı onun borçlanmasını yaptık şu anda kendisi 1 yıldır sigortalı, 3 yıl sonra da emekli olacak. İşverenin de prim borcu olduğunda, işçilerle ilgili cezalarında da çalışıyoruz. Sadece işçi odaklı değiliz. SGK, 80 milyonun tamamını kapsar.

* Yurt dışı emekliliklerinde, Türkiye ile eşdeğerlik kazanma süreçleri nasıl oluyor?

Yurt dışı borçlanma ve emeklilik var tabi 80 milyonun dışında. Dünyanın bütün her yerinde bizim insanlarımız çalışıyor. Anlaşmalı olduğumuz 20 ülke var. Kişi bu ülkelerde iş başı yapmışsa Türkiye'de başlangıç kabul ediliyor ama bu ülkeler dışında bir ülkedeyse, örneğin İngiltere bizim anlaşmalı olmadığımız bir ülke. Orada çalışanlar da yine borçlanma yapabilir ama sondan geriye gidiyor. 2019'da bize geldiğinde o tarihten geriye gidiyoruz mesela. Bunlar fazla prim ödüyorlar. Keza, Almanya'da işe girmiş 1979'da birisi, Türkiye'de başlangıç gibi kabul ediliyor ve daha az prim ödüyorlar. Yurtdışındaki hanımlar ise, çocuk borçlanması ve ev hanımı borçlanması yapabiliyor.

Son 3,5 yıla göre emeklilik belirleniyor

* 65 yaş emeklilik yaşına göre emeklilik prim ve yılı nasıl belirleniyor?

Kadınlar 25 yıl 7 bin gün ve 58 yaş ile başlıyor. Erkeklerde ise 65 yaş, 7 bin 200 gün 25 yıl olarak belirleniyor. Bu SSK ile ilgili kısmı. Bağkur emekliliği için bakarsak, 9 bin gün olarak değişiyor. Bağkur'da çok prim ödersiniz ama az maaş alırsınız. Bir de biz son 7 yıla bakıyoruz. SSK, Bağkur ve Emekli Sandığı olarak 3 büyük kuruluşun tek çatıdaki adı SGK. Son 7 yılda en çok primi nerede ödemiş diye bakıyoruz emeklilikte. Sayısal olarak baktığımızda: 2 bin 520 gündür. 2'ye böldüğümüzde; 1260 gündür o da 3,5 yıldır. Son 3,5 yılı nerede ödemişseniz oradan emekli olursunuz. Bu son 3,5 yılı SSK'dan ise SSK, Bağkur ise bağkur, emekli sandığı ise emekli sandığından emekli olursunuz.

* Vatandaşların en fazla merak ettikleri konulardan birine de açıklık getirelim. Çeyiz parası nedir?

Çocuğun babası vefat ettikten sonra evleniyor diyelim ki. Maaşının 24 katını devlet ona çeyiz parası olarak veriyor. Detaylarıyla şu şekilde açıklayayım:
Devlet tarafından ödenen çeyiz ödeneği, SGK'dan yetim aylığı (ölüm aylığı-gelir) alan kız çocuklarının evlenmeli sonucu kesilmesi sonucu alınır. Sosyal güvenlik mevzuatında ölüm sigortası kolundan sağlanan yardım olan evlenme yardımı yalnızca kız çocuklarına verilen bir ödenektir. Erkek çocuklarının evlenme yardımı almak gibi bir hakları yoktur. Çeyiz parası olarak da adlandırılan evlenme yardımı bir defaya mahsus olmak üzere tahsil edilir.

* Peki malulen emekliliğin gerekleri nelerdir?

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre; hizmet akdine tabi (4/a) ve kendi adına ve hesabına bağımsız (4/b) çalışan sigortalıların çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60'ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü, kaybettiği kurum sağlık kurulunca tespit edilen sigortalılar malul sayılır. Sigortalıların sağlık hizmeti sunucularından alacakları maluliyete ilişkin raporlar, kanuna göre malul sayılmaları için yeterli değil. Sigortalının malul sayılabilmesi için, çalışma gücünün veya meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybettiğinin kurum sağlık kurulunca tespit edilmesi gerekir.

* Annelerin emeklilikte çocuk borçlanmaları nasıl sağlanıyor?

Annelerin, herhangi bir şekilde 4A, 4B ve 4C'den başlangıçları varsa ve sonrasında kadın çocuk sahibi olmuşsa ve girişten itibaren 2 yıl çalışmamışsa tamamını borçlanabilir. 3 çocuk 6 yıl. Diyelim ki, çocuk 1 yaşına gelene kadar çalışmamış anne 2'nci yaşında çalışmaya başlamış ise bu çalışmadığı dönemi borçlanabilir. Çocuk doğumundan itibaren çalıştıklarını, çalışmadıklarından düşerek borçlanma yapıyoruz.
Erkekler ise sadece askerlik ve yurdışı borçlanması yapabilir. Eğer önce askerliğe gitmişse, diyelim 550 gün askerlik yapmış, burada başlangıcını 550 gün geriye çekebiliriz kişinin. Önce sigortalı olup sonra askere gitmişse bu da primi çoğaltır.

*  Özellikle 24 Haziran'dan yapılan Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekili Genel Seçimleri'nin ardından Türkiye'nin gündeminden hiç düşmeyen ve bu söyleşiyi okuyanların da merakla beklediği bölüme gelelim. TBMM'ye sunulan yasa önerisinin geri çevrilmesiyle mağur vatandaşların talep ettiği gibi çözüme kavuşmayan Emeklilikte Yaşa Takılanlar'ın (EYT) durumu için ne söyleyebilirsiniz?

Sizin de vurguladığınız gibi biraz politik bir durum bu. Bu durumda olan 600 bine yakın insan var şu an. Stajyerlikte başlangıç isteniyor. Vatandaş; 'Stajyerlik numarası vermiş, devlet bana burdan başlangıç yapsın' diyor. Böyle talepte bulunanlar var. Kimisi de yaşı dolduruyor ama primi dolmayan var. MHP bunu gündeme getirmişti önceki seçimlerde, hatta parti programında ve seçim beyannamesinde bu sorunun çözüleceğine ilişkin vaatlerde bulunmuşlardı. Ancak Meclis'te Emeklilikte Yaşa Takılanlar için verilen yasa önerisinin kabul edilmemesi yönünde oy kullandılar. "EYT bekleyenleri emekli edeceğiz" demişlerdi ama olmadı.

Emeklinin maaş kesintisi

* Siz emekli bir devlet memurusunuz ve şimdi vatandaşı emekli etmeye gönül verdiniz. Emeklilikten sonra çalışma hayatına devam ettiniz, halk arasında da bunu yapan çokça insan var. Bu durumda maaş kesintileri neye göre hesaplanıyor?

Kendim için şunu söyleyebilirim: Ben işveren durumunda olduğumdan vergi mükellefiyim. Eskiden emekli maaşlarına bu gibi durumlarda yüzde 15 kesinti yapılırdı. Şu anda yapılmıyor.
Bir emekli, SSK'lı, bir yerde çalışıyorsa  o zaman işveren destek primi öder. Emekli birinin iş kazası olsa istihrat parası ödenmesi gibi haller için yapıyor bunu işveren. Yoksa 2'nci bir emeklilik elbette yok. Devlet de bundan kaynak sağlıyor kendisine. Bu işverenden asgari ücrete yakın bir prim alıyor çünkü. Normal istihratta parasını alamaz ama bir iş kazasından dolayı istihrat alırsa onun parasını alır. Emekliliğin böyle bir artısı var. İşveren prim ödemesi yapar, işçi herhangi prim ödemez. İşçi sadece parasını alır.

* SGK danışmanlığı yapmanın riskleri var mı?

Bizim işimizde direkt cevap vermek riskli olabiliyor malesef. Çünkü olabilecek birşeye olmaz deriz ama zamanın gereklerine göre değişim gösterebilir. Yani tüm prosedürler ülkemizde bir gün içinde dahi değişebiliyor. O yüzden bizler zamana ayak uydurmaya çalışıyoruz ve amacımız tüm vatandaşların aklındaki sorulara cevap bulmak. Bu kurumudaki çalışanların tüm bilgi birikimlerine sahip olduğum için her şeyle tek başıma ilgileniyorum. Bu kolay bir şey değil. Ayrıca her zaman danışanlarıma ve çevreme söylüyorum, sigortanızın ödenip ödenmediğini mutlaka kontrol edin. Eğer yatmadığını görüyorsanız ALO 170 hattını arayarak şikayet hattından bildirebilirsiniz bu durumu.

* SGK hukuksal danışmanlık nedir?

Bilindiği üzere, işverenler, çalışanları adına net ücret maliyeti haricinde brüt ücreti % 20,5'i oranında SGK primi işveren payı maliyetinde de ayrıca katlanmakta. 5510 sayılı Kanunun 81'inci maddesinin I bendine göre, prim borcu olmayan ve diğer şartları sağlayan tüm işverenler, SGK primi işveren payındaki % 20,5 olan maliyetlerini 5 puanlık indirim ile % 15,5 olarak ödeyebilirler. 6111 SGK teşviki ise bu teşvikten yararlanabileceğini tespit ettiğimiz çalışanlarınızın kalan % 15,5' ik işveren maliyetinin tamamının teşvik süresince (6 ay- 54 ay) işsizlik fonundan karşılanmasına imkan verecek bütçenize çok ciddi katkılar sağlamakta. Ayrıca, aynı çalışanlarınız için 687 sayılı KHK kapsamında sağlanan SGK prim teşvik tutarları KHK'da belirtilen şartların sağlanması durumunda 6111 sayılı Kanun kapsamında sağlanan SGK prim teşvik tutarlarından fazla olması durumunda avantajlı olan bildirge uygulanarak şirketlerin SGK prim maliyetleri daha da azaltılabilmektedir.
Askerlik borçlanması, Doğum borçlanması, maaş bağlanması, SSK / Bağkur / Emekli Sandığı  sorgulama, Tazminat hesaplama, SGK Hukuksal danışmanlık ve Stajyerlik nuharası gibi vatandaşın değişen yasalar ve uygulamalarla çözüme ulaşamadığı tüm konularda danışmanlık sağlayan Sosyal Güvenlik Uzmanı Metin Bilgili, Yurtdışı ve Türkiye'de olmak üzere tüm problemlere çözüm getiriyor. Tüm soru ve önerileriniz için "www.bilgilisgk.com" ile irtibata geçebilirsiniz.

SSK / Bağkur / Emekli Sandığı farkı

Bağkur Nedir?

Bağkurlu olan kişiler sigortalı çalışanlar gibi belli bir miktarda prim ödemek zorundadırlar. 25 yıllık ya da 15 yıllık bir ödeme süresince prim yatırmaları gerekmekte. Yaptığınız bu ödemeler sayesinde belirlenen yaşa geldiğiniz zaman Bağkur emeklisi olarak geçersiniz.

SSK Nedir?

Sosyal Sigortalar Kurumu
Fabrikalarda çalışan veya özel kurumlarda çalışanların bağlı olduğu sosyal güvenlik kurumu. Devletin insanlara hastalandıklarında veya başka bir şey olduğunda bu kurumdan faydalanabilmeleri için açılmıştır. Emekli olduklarında ise maaş alabilmeleri için kurulmuştur.

Emekli Sandığı Nedir?

Emekli Sandığı kamu kuruluşlarında çalışanların emeklilik işlerini düzenleyen maliye bakanlığı kapsamında kurulan sistem. Devlet dairesinden emekli olduktan sonra kişiye emekli maaşı bağlanır. Emekli Sandığı sayesinde memurlar hastanelerde ücretsiz işlem yapabilmektedirler.

Yurtdışı Borçlanma İşlemleri

Yurtdışı Borçlanma İşlemlerinin Şartları Nelerdir?
Ülkemiz ile Sosyal Güvenlik Antlaşması imzalanmış ülke olsun veya olmasın yurtdışında çalışan Türk vatandaşları ve doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler yurtdışında geçen hizmetlerini ve ev kadınlığı sürelerini ülkemiz sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik, malullük, yaşlılık ve ölüm hallerinde Türkiye'de geçmiş hizmet gibi değerlendirilmesini sağlamak amacıyla borçlanabilirler.
Borçlanma kapsamındaki süreler yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri, ev kadını olarak geçen sürelerdir.
Yurtdışı hizmet borçlanmasından yararlanabilmek için borçlanma yapmak istenen sürelerde ve borçlanma başvuru tarihinde Türk vatandaşı olmak (doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler dahil olmak üzere), ev kadınlığında geçen süreleri veya hizmetleri belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şartları aranır.
Yurtdışı hizmet borçlanmalarında, "Türk vatandaşı olmak" şartının iki durumda yerine getirilmesi zorunlu. Bunlardan birisi, borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması, diğeri ise yurtdışında Türk vatandaşlığında geçen sürelerini borçlanma talebinde bulunan sigortalı veya hak sahibinin yazılı başvuru tarihinde (doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler hariç olmak üzere) Türk vatandaşı olmasıdır.
Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de, söz konusu yasa ile getirilen düzenlemeden yararlanabilmektedirler.

Yurtdışı hizmet borçlanması için ilk ne yapılmalı?

Yurtdışı hizmet borçlanması yapabilmek için öncelikle Yurtdışı Hizmet Borçlanma talep dilekçesi  doldurulmalı. Bu belge dışında yurtdışı hizmet borçlanması isteğine dair yazılı dilekçe ile yapılan başvurular da kabul edilir. Ancak, dilekçede yer alan bilgiler, borçlanma işlemini sonuçlandırmakta yeterli değil ise ilgiliden Yurtdışı Hizmet Borçlanma talep dilekçesinin doldurulması istenir.
Yurtdışı Hizmet Borçlanma talep dilekçesi  örnekleri Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri /Sosyal Güvenlik Merkezleri'nden temin edilebileceği gibi, başvuru sahiplerince Sosyal Güvenlik Kurumu web sayfasından temin edilebilir.