Teleskopla bulunan ilk gezegendir. 1781'de gökbilimci William Herschel tarafından keşfedilmiştir. Başlangıçta Herschel bunun bir kuyrukluyıldız veya bir yıldız olduğunu düşünmüştür. İki yıl sonra, gökbilimci Johann Elert Bode'nin gözlemlerine dayanılarak, bu bulunan cisim yeni bir gezegen olarak kabul edilmiştir.
William Herschel bu keşfine, Kral George III'e ithafen Georgium Sidus adını vermek istemiş ancak başarılı olamamıştır. Bunun yerine gezegene, Johann Bode'un önerdiği biçimde eski Yunanda gökyüzü tanrısı olan Uranüs'ün adı verilmiştir.
Büyüklük ve uzaklık
25.362 kilometre yarıçapıyla Uranüs, Dünya'dan 4 kat daha geniştir. Gerçi pek piyasada bulunmuyor ama, eğer Dünyayı 5 kuruş büyüklüğünde düşünürsek, Uranüs yaklaşık bir tenis topu kadardır.
Uranüs ortalama olarak Güneşe 2,9 milyar kilometre uzaklıktadır. Bu, 19,8 Astronomik Birim kadar, yani Dünyanın Güneşe olan uzaklığının 19,8 katı kadardır. Bu uzaklıktan Güneş ışınlarının Uranüs'e ulaşması 2 saat 40 dakika sürer. Başka bir biçimde anlatmaya çalışırsak, Uranüs'te bulunan biri ile telsiz ya da telefon görüşmesi yapabilsek, bizim "Merhaba" kelimemiz, Dünyanın Güneşe göre bulunduğu yere bağlı olarak, Uranüse en erken 2 saat 32 dakikada varacaktır. Konuşmaya çalıştığımız kişinin yanıtının da bize ulaşması bir o kadar sürecektir. Dolayısı ile bu pek memnun olunacak tür bir görüşme olmayacaktır.
Yörünge ve dönme
Uranüs üzerinde bir gün yaklaşık 17 saat sürer. Bu, Uranüsün bir kez kendi ekseni etrafında dönmesi için geçen süredir. Uranüsün 1 yılı yaklaşık olarak 84 Dünya yılı (toplam 30,687 Dünya Günü) kadardır. Yani Uranüs, benim babamın doğduğu zamanda Güneşe göre bulunduğu yere, önümüzdeki yıl, babam doğduğundan beri yeniden ilk kez gelecektir.
Uranüs, ekvatoru yörüngesine göre dik açılı, 97,77 derece eğimli tek gezegendir ve bunun nedeni de muhtemelen uzun zaman önce Dünya boyutlarında bir cisimle çarpışmış olmasıdır. Bu eşsiz eğim, Güneş Sisteminde en aşırı mevsimlere neden olur. Her dörtte biri Uranüs yılında, Güneş gezegenin kutuplarını doğrudan aydınlatır. Bu aşamada gezegenin diğer yarısı ise 21 yıllık uzun ve karanlık bir kışa girer.
Uranüs aynı zamanda gezegenlerin çoğuna göre zıt yönde, doğudan batıya doğru dönen ikinci gezegendir. Bunu yapan diğer gezegen Venüs'tür.
Oluşumu
Güneş Sisteminin yaklaşık 4,5 milyar yıl önce oluşması sırasında, yerçekimi gaz ve tozu döndürerek bu buz devini de oluşturmuştur. Komşusu Neptün gibi, muhtemelen Uranüs de oluşumu sırasında Güneşe yakındı, ancak yaklaşık olarak 4 milyar yıl önce dış Güneş Sistemine geçiş yaparak Güneşin yedinci gezegeni oldu.
Yapısı
Uranüs, dış Güneş Sisteminde bulunan iki buz dev gezegeninden biridir. Diğeri Neptün gezegenidir. Gezegenin merkezinde küçük bir kayalık kısım bulunur. Bunun üzerinde gezegenin kütlesinin çoğunu, yani yüzde 80'inden fazlasını oluşturan, su, metan ve amonyaktan oluşan, sıcak, yoğun buzlu maddeler içeren bir akışkan bulunur. Çekirdeğin yakınında sıcaklık 4,982 derece kadardır.
Uranüs, çap olarak komşusu Neptün'den biraz daha büyük, ancak kütle olarak ondan daha küçüktür. Güneş Sistemindeki ikinci en az yoğun gezegendir. İlk sırayı Satürn gezegeni almaktadır.
Uranüs mavimsi yeşil rengini atmosferinde metan gazından alır. Güneş ışığı atmosferden geçer ve Uranüs'ün bulutlarının üst tabakaları tarafından yansıtılır. Metan gazı, Güneşten gelen ışığın kırmızı kısmını soğurur ve sonuç olarak yansıyan ışık mavi-yeşil bir renk olarak görülür.
Yüzeyi
Bir buz devi olarak, Uranüsün gerçek yüzeyi yoktur. Gezegen çoğunlukla dönen akışkanlardan oluşur. Uranüs'e bir uzay aracı gönderilse inmek için herhangi bir yere bulamaz ve atmosferi içinde de çok sorun yaşardı. Ortamdaki aşırı basınç ve sıcaklık, metal bir uzay aracını yok edecektir.
Atmosferi
Uranüs atmosferi çoğunlukla hidrojen ve helyumdan oluşur. Atmosferde az miktarda metan ve çok az da su ve amonyak bulunur.
1986 yılında Voyager 2, birkaç parça bulut, Büyük Karanlık Nokta ve küçük karanlık bir nokta görmüştür. Daha yeni gözlemler, Uranüste ekvatora doğru gidildikçe daha hareketli olan bulutların olduğu, bunların arasında hızla değişen parlak kısımların olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Uranüs'ün atmosferinin sıcaklığı -224,2 dereceye kadar düşer. Bazı yerlerde Neptün'den daha soğuktur.
Uranüs üzerinde rüzgar hızı saatte 900 kilometreye kadar ulaşabilir. Rüzgarlar, ekvator bölgesinde gezegenin dönmesinin ters yönde eser. Ancak kutuplara daha yakın rüzgarlar, Uranüsün dönme yönünde eser.
Yaşam potansiyeli
Bilindiği kadarıyla Uranüs'ün ortamı yaşam için elverişli değildir. Bu gezegeni karakterize eden sıcaklık, basınç ve materyaller, canlı organizmaların uyum sağlayacağı değerlere göre aşırı değerlerde ve zararlıdır. Bu nedenlerle Uranüste canlı oluşmuş olabileceğini düşünmüyoruz. Yine de gelecekte daha derin araştırmalar yapılabildiğinde, bu konuda çok daha kesin konuşulabilir.
Kaynak: http://solarsystem.nasa.gov
