İş aleminin bazı hükümlerine dönük itirazlarına rağmen İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu önceki gün Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Kanun, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenliyor.
Kanunda temel olarak işverenin, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlayacak, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için yapacağı çalışmalar düzenleniyor. Ayrıca, işverenin sorumlulukları kalın çizgilerle vurgulanıyor.
Kanuna göre, yükümlülüklerini yerine getirmeyen işverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı 2 bin TL'den başlayan ve 80 bin TL'yekadar çıkabilen cezalar uygulanacak. Kanuna göre, işverene çalışanların işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyup uymadığını izleme ve denetleme görevi de veriliyor. Kanuna göre işveren, çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirmek zorunda. Kanun, işyerlerini 'çok tehlikeli' , 'tehlikeli' ve 'az tehlikeli' şeklinde sınıflandırırken, çalışana, gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbiri alınıncaya kadar o işyerinde çalışmaktan kaçınabilme hakkı da veriyor.
Kanun hükümleri, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), genel kolluk kuvvetleri ve MİT Müsteşarlığı'nın faaliyetlerinde, afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetlerinde, infaz hizmetleri sırasında iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetlerinde uygulanmayacak. Kanunun bazı temel hükümleri şöyle:
İşyerleri sınıflandırılacak
- İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamayacak. Alınması gereken tedbirleri yazılı bildirecek.
- Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekiminin yetki belgesi askıya alınacak.
- İş güvenliği uzmanlarının görev alabilmeleri için, çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde A sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az B sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde en az C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi şartı aranacak.
- İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimi almasını sağlayacak. Eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamayacak.
Yürürlük tarihi 3 kademeli
Yasanın yürürlük tarihi kademeli olarak belirlendi. Yasanın iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri, bu hizmetlerin desteklenmesi ve iş yeri hekimleriyle iş güvenliği uzmanlarının çalışma esaslarına ilişkin hükümleri, kamu kurumlarıyla 50'den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 2 yıl, 50'den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 1 yıl, diğer işyerleri için 6 ay sonra yürürlüğe girecek. Yeniliklere uygun kadrolar, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıf işyerlerinde iş güvenliği uzmanı bulundurulması bugünden itibaren yürürlükte olacak. Yasanın diğer hükümleri, 6 ay sonra yürürlüğe girecek.
İşçi sözleşmesini feshedebilecek
- Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar, İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu'na veya işverene başvurarak durumun tespitini ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep edebilecek.
- Talep etmelerine rağmen tedbirlerin alınmadığı durumlarda işçi sözleşmesini feshedebilecek.
- İşyerinde hayati tehlike tespit edildiğinde, tehlike giderilene kadar, işyerinin bir bölümününde veya tamamında iş durdurulacak.
- İşveren işin durdurulması sebebiyle işsiz kalanlara ücretlerini ödeyecek veya başka iş verecek.
Acil durum planı hazırlanacak
- İşveren muhtemel acil durumları belirleyerek, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alacak, acil durum planlarını hazırlayacak.
- İşveren, ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda, çalışanlarınderhal güvenli bir yere gidebilmeleri için gerekli düzenlemeleri önceden yapacak.
