Son zamla birlikte 1 Ocak 2019'dan bu yana yüzde 39.3 oranında zam yapıldı. Ocak 2019'da 117.3 TL olan ortalama aile faturası 163.4 TL'ye yükseldi. Son zamla birlikte asgari ücretli, maaşının yüzde 8'ini elektrik faturasına ayırmak zorunda kalacak. Elektrik Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Yönetim Kurulu, son elktrik zamları ile ilgili açıkmala yaptı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, 1 Ekim 2019 tarihinden itibaren geçerli olan yeni elektrik tarifesini Resmi Gazete'de yayımladı. Tarife bileşenlerine bakıldığında; Perakende Enerji Bedeli'ne bir önceki tarifeye göre yüzde 15.6 zam yapılırken, iletim, kayıp ve kaçak bedellerini de içeren Dağıtım Bedeline ise yüzde 13,5 oranında zam yapıldı. Fon ve vergilerin etkisiyle yeni tarife, konut faturalarına toplamda yüzde 14.9 oranında zam olarak yansıyacak.
Asgari ücreti eritiyor
Elektrik Mühendisleri Odası'nın (EMO) hesaplamalarına göre; 4 kişilik bir ailenin asgari geçim standartları için aylık tüketeceği elektrik enerjisi miktarı 230 kilovatsaat (kWh) olarak kabul edilmektedir. 4 kişilik ailenin ortalama faturası yüzde 14.9'luk zamla birlikte, 163.4 TL'ye yükseldi. İki haneli zam, ailelerin faturalarını 21.2 TL yükseltecek. Net asgari ücretin 2020 TL olduğu düşünülürse, asgari ücretli yurttaşlar aylık maaşının yüzde 8'ini elektrik faturalarına ayırmak zorunda kalacak. Bu oran Ocak 2019'da yüzde 5,8 iken, 1 Temmuz'da yüzde 7'ye ulaşmıştı. Son zamla birlikte asgari ücretli maaşının yüzde 8'ini elektrik faturasına ayırmak zorunda kalacak.
Faturanın yarısı enerji bedeli
Ocak 2019'dan bu yana gerçekleşen artış oranına bakıldığında Perakende Enerji Bedeli'nin yüzde 30 düzeyinde arttığı görülürken, dağıtım bedelindeki artış oranının ise yüzde 60'ı aştığı görülmektedir. Fatura bileşenlerindeki artışların toplamı Ocak 2019'dan bu yanan faturaya yüzde 39.3'lik zam olarak yansımıştır. Dağıtım özelleştirmelerinin ardından faturadaki payı düzenli olarak yükselen dağıtım bedelinin payı yüzde 29 olmuştur. Faturaların yalnızca yüzde 51'i enerji bedelinden oluşurken, geriye kalan yüzde 20'lik bölümü ise vergilerden oluşmaktadır.
Toptan tarifesi de zam olarak yansıyacak
Öte yandan 1 Ekim 2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) tarafından dağıtım şirketlerine teknik ve teknik olmayan kayıp enerji satışları ve görevli tedarik şirketlerine yapılan satışlara uygulanan toptan tarifeye de yüzde 69,94 oranında zam yapılmıştır. Kwh başına 0,205159 TL olarak uygulanan toptan tarife, konutlara uygulanan Perakende Enerji Bedeli'ne oldukça yaklaşarak; 0,348654 TL'ye yükselmiştir. Benzer şekilde EÜAŞ tarafından genel aydınlatma kapsamında yapılan satışlar için uygulanan tarifede ise yüzde 15,78 oranında zamlandırılmıştır. Dağıtım şirketlerinin alımlarına yapılan artışların, önümüzdeki aylarda son kullanıcı tarifelere zam olarak yansımaması mümkün değildir. Toptan tarifeye yüzde 70'ler düzeyinde zam yapılması, 2020'de zam oranlarının "korkutucu" seviyelere ulaşma olasılığını yükseltmiştir.
Yerel seçim kampanyasına elektrikte ve doğalgazda indirim müjdesiyle başlayan siyasi iktidar, yenilenen İstanbul seçimlerin tamamlanmasıyla, ekonomik krizin acı reçetesi için ilk adımını 1 Temmuz zammıyla atmış; hemen ardından 1 Ekim'de de iki haneli yeni bir zamma imza atmıştır. Son zammın da "piyasa dengesi, maliyet artışı" gerekçeleriyle izah edilmesi mümkün değildir. Sadece seçim öncesinde "indirim" hesaplayabilen bu sistemin diğer tüm tarife dönemlerinde zam hesaplaması, EPDK'nin tarife değişikliklerini "piyasa" dengesinden daha çok siyasi dengeleri gözettiğinin göstergesidir. Enerjiye erişim bugün temel bir insan hakkı olarak kabul ediliyor, fiyatlarının herkesin ulaşabileceği düzeyde olması gerektiği ilkesini göz ardı ederek, üst üste iki haneli olarak yapılan yüksek artışlar, yeni bir yoksullaşma dalgası başlatacak büyüklüğe ulaşmıştır. Asgari ücretle geçinen geniş halk yığınlarının ödeyemeyeceği fatura sayısının artacağı uyarısını yaparak, elektrik tarifelerinin kamu yararını esas alan siyasi ve ticari müdahalelerden uzak özerk bir yapı tarafından belirlenmesi çağrımızı yeniliyoruz.
