İzmir Büyükşehir Belediyesi(İZBB) Meclisi kasım ayı olağan toplantısı yedinci birleşimi Başkan Vekili Mustafa Özuslu idaresinde Kültürpark'taki belediye meclis salonunda gerçekleştirildi. Oturumda ESHOT Genel Müdürlüğü'nün 2024 Mali Yılı Performans Programı ve 2024-2026 Dönemi Mali Yılı Bütçe Tasarısı görüşüldü. 2023 yılına oranla yaklaşık yüzde 100’lük artışla 11 milyar 290 milyon olarak belirlenen ESHOT’un 2024 yılı bütçesi AK Parti ve MHP’nin "Ret", CHP ve İYİ Parti’nin "Evet" oylarıyla oy çokluğuyla kabul edildi.
"45 LİRA OLMASI GEREKİYORDU"
Oturumda ESHOT’un 2024 yılı bütçesine ilişkin söz alan CHP Grup Sözcüsü Gamze Gül Çamur, ülkedeki ekonomik krizin ESHOT’a özellikle gelir gider dengesinde büyük bir yük olduğunun altını çizerek “80 yıllık ESHOT, kentimizde toplu ulaşım hizmetinin amiral gemisidir. Filosunu ve hizmetlerini sürekli yeniliyor ve geliştiriyor. 4 bin 766 personel bin 700 otobüsü ile kentlilere hizmet veriyor. ESHOT otobüslerinin yaptığı günlük seferleri her gün dünyanın çevresini defalarca dolaşıyor. Ayrıca 2050 için sıfır karbon hedefi koyduk. Yapacaklarımız için 2024 mali yılında mali kaynak ihtiyacımız 12 milyar 900 milyon lira. Ancak bu gelire sahip değiliz. 2024 mali yılı gelirlerimiz 8 milyar 890 milyon. Ama biz mali krize rağmen yine bu gelirle idare edeceğiz. Hem yatırım yapacağız hem de hizmet üreteceğiz. Bütün bunları bütçemizi kendimizin belirleme hakkının elimizden alınması gibi. Merkezi iktidar belediyelerin ulaşımını UKOME’ye bağladı. Yani bütçemizi kendimiz belirleyemiyoruz. Kendimizin belirlemediği bir bütçeyi oylayacağız. Eğer ki biz motorine gelen zamma göre ücret tarifesini belirleseydik binişlerin 45 lira olması gerekiyordu. Ancak 13 lira. İşte bu da ESHOT’un ne kadar fedakarlıkla çalıştığını gösteriyor. 2019 yılında bin 518 liraya doluyordu. 2023 Kasım ayında 15 bin 206 liraya dolduruluyor. Yani 2019 nisanda yüzde 207 artan bir maliyet var. Ülkedeki ekonomik krizden her kurum gibi etkilenen ESHOT, tüm bu olumsuzluklara rağmen vatandaşımıza en iyi hizmeti sunmaya devam etmektedir. Toplumsal cinsiyet eşitliği kapsamında kadını şoför istihdamını önemsiyoruz. 29 olan kadın şoför sayımız bugün itibariyle 170 oldu. Bu sayının 2024 yılında 200’lere ve ilerleyen dönemlerde neredeyse erkeklerle yarışacak seviyeye çıkarılmasının hedefliyoruz. Bütçe ve yatırımlar konusunda daha iyisi olabilirdi. Biz hep daha iyisini hedefliyoruz. Sosyal devlet anlayışıyla toplu ulaşım ücretsiz olsa, bazı vergiler alınmasa, UKOME’nin yapısı değiştirilmese bütçemiz farklı olabilirdi. O açık olmazdı, ESHOT yüksek meblağları sübvanse etmek zorunda kalmazdı. Ancak bunlar hayal. Gerçeklerde ise giderler yüzde 500 oranında artarken gelirleri ise düştü. Biz buna rağmen tasarruf odaklı bir bütçe hazırladık” diye konuştu.
AK PARTİLİ YILDIZ BÜTÇEYİ ELEŞTİRDİ
AK Parti Grubu Sözcüsü Hakan Yıldız ise bütçeye ilişkin eleştirilerini dile getirerek "400 elektrikli araç alınacak dendi 2024 yılında. Ama bununla ilgili herhangi bir alım görüşmesine başlanmadı bile. Biz ESHOT konusunda ortaya konulan neredeyse her projeyi destekleme taraftarıyız. ESHOT İller Bankası’na otobüs alımıyla ilgili bir talebi olmuştu. 2024 kapsamındaki görüşmelerin devam ettiğini belirttiler. Yani Fransız Kalkınma Bankası’ndan fon alındığında Büyükşehir’in talepleri karşılık bulacak. Yani artık engellenme hikayelerini bir kenara bırakmamız lazım. Biz Cumhur İttifakı olarak hiçbir zaman ayrımcılığın tarafı olmadık. Ama maalesef şu ana kadar ortaya konulan bize vizyonsuzluk hikayesi var. Bu, İZBB’den başlayıp ESHOT’a uzanıyor. Bu, İZBB Başkanı Tunç Soyer ve onun yönetim eseridir. Biz eleştirilerimize yanıt vermenizi çok isterdik ama buna karşı geliştirdiğiniz bir yöntem var. ‘AK Parti bizi eleştiri biz oradan merkezi hükümetin işlerine gireriz’ diyorsunuz. Ama bilin ki bunlara giriyorsanız o konudan sorulara yanıt vermekten çekinmeyen bir AK Parti var. Biz 20 yıllık hikayemizin içinde hiçbir zaman hükümet ayrımı yapmadık. Ama tunç Soyer’in verdiği kitapçıkta ’20 yıldır yapılmayan altyapı çalışmalarını dönemimde yaptık’ demiş. Neden Aziz Kocaoğlu hiçbir şey yapmadı mı? ‘girilmeyen yerlere girdik’ demiş. Neden Ahmet Piriştina girmemiş miydi? Tunç Soyer, yapılmayanları ifade edersem yapmadıklarımı yaptım sanırlar diye düşünüyor. Ama öyle görülmüyor. 4-5 ay sonra sandık geldiğinde de bu görülecek" dedi.
"HESAP MAKİNELERİ FARKLI FARKLI ÇALIŞIYOR"
AK Partili Meclis Üyesi Hüsnü Boztepe de bütçeye yönelik eleştirilerini dile getirerek "CHP'den konuşan arkadaşların hemen hepsi akaryakıt, döviz gibi bunların arkasına sığınarak konuşmaya çalıştılar. Bülent Köklü bir kişinin yaklaşık maliyetinin 16,81 kuruş olduğunu söyledi. Grup sözcüsü Gamze Gül Çamur ise 'Motorine gelen zamma göre ücret tarifesini belirleseydik binişlerin 45 lira olması gerekiyordu' dedi. Biz bunu anlayamadık. Sanırım iki arkadaşımızın hesap makineleri farklı farklı çalışıyor" ifadelerini kullandı.
"20 LİRA MI YAPACAKTINIZ?"
AK Parti Grup Başkan Vekili Özgür Hızal "Elimde 2022 Sayıştay Raporu var. Beyaz, siyah değil. Prıl pırıl. Doğruya doğru diyoruz. İyi yapanı tebrik ediyoruz. Bardağın dolu tarafını da görürüz boş tarafını da. ESHOT'ta bardağın dolu oranını görme olasılığımız çok yüksek çünkü bardak biraz daha dolu. Ama İZBB'de bardağı dolu tarafını görmemiz çok güç. Muhalefetin görevi bardağın dolu tarafını görüp teşekkür etmek. Asli görevi boş tarafını görüp dolmasını sağlamak. Maalesef Türkiye'de bir muhalefet sorunu var. İzmir'de bir iktidar sorunu var. Türkiye'deki muhalefetin ve İzmir'deki ortak noktası; CHP. Biz ESHOT'un daha iyi çalışması için eleştirilerimizi yapıyoruz. Akaryakıt, girdi fiyatları, personel maliyetlerinin arttığını biliyoruz. Biz de bunu söylüyoruz; aksini söylemiyoruz. AK Belediyecilik örnekleri vereyim: Kahramanmaraş 7'lira, Konya 8,5 lira. Buralarda da girdi fiyatları arttı. Bir şeyi söylerken doğru düzlemde söyleyeceksiniz. İZBB Eshot Genel Müdürlüğü'ne 2019 yılında toplam 449 milyon para aktarmış. Neredeyse bütçenin yarısı. Akaryakıt bu denli yüksek değildi. Fiyat ayarlamaları UKOME üzerinden yapılmıyordu. Meclis kararıyla yapılıyordu. UKOME'yle ilgili hukuki bir tartışma var bunu tartışırız. Eğer UKOME olmasaydı İZBB tek biniş fiyatını 20 lira mı yapacaktı? Bunu çıkın İzmirlilere anlatın. Hükümet yetkilileri UKOME'de bizim 'Tek biniş fiyatını 20 lira yapmamızı engelledi mi' diyecektiniz. 2019 yılında da yüzde 50 para aktardınız ve o zaman bütün yetki sizdeydi. Aradan 4 yıl geçti yine aynı oranda para aktarıyorsunuz" ifadelerini kullandı.
"120 DAKİKANIN BİR ANLAMI YOK"
AK Partili Hızal sözlerinin devamında ise kentte geçmiş yıllarda uygulanan ücretsiz aktarma sistemini hatırlatarak "Siz göreve geldiğinizde söz vermenize rağmen ücretli hale getirdiniz. Siz aktarmadan ücret aldığınızda aktarma süresinin 120 dakikaya çıkarmanızın bir anlamı yok” diye konuştu.
CHP'Lİ AYDIN'DAN BÜTÇE HAKKININI İHLALİ ÇIKIŞI
Oturumun sonunda söz alan CHP Grup Başkanvekili Murat Aydın ise ülkenin içinde bulunduğu ekonomik krize rağmen ESHOT’un çok başarılı olduğunu kaydetti. Bilet fiyatlarının UKOME tarafından belirlenmesine tepki gösteren Aydın, “Bütçe dediğiniz şey gelir ve gider kalemlerinden oluşur. Bir kurum gelirlerini hesaplar ve bununla nasıl giderler ortaya koyacağını hesaplar. Ve bütçe hakkı 1215 Magna Carta’dan beri halkındır. Halkın seçtiği meclisler eliyle kullanılır. ESHOT Genel Müdürlüğü’nün en büyük gelir kalemlerinden bilet fiyatlarını bu meclisin görev alanında olmadığını bir yönetmelikle belirleyip bir idari kurula vermek açıkça halkın bütçe hakkını ihlaldir. Üstelik bu kurumun yapısını değiştirip merkezi hükümet atamasıyla gelen kişileri çoğunluğa koymak Anayasa’daki yerinden yönetim ilkesini tümüyle bertaraf etmektedir" dedi.
"İKTİDARLARINDA RAHAT GÖRMEDİK"
Zorlukları engel olarak görmediklerini vurgulayan CHP’li Aydın, “Biz devri iktidarlarda hiçbir rahat gün görmedik. 2019’da da rahat görmedik. Her zaman söylediğimiz ekonomik kriz bizim yeni gördüğümüz bir şey değil. Söylemeye çalıştığımız şeylerle ülke ekonomisini batıran siyasi iktidarın yarattığı idari ve ekonomik iklimle ne işler başardığımızı anlatmaya çalışıyoruz. Bunu anlatmak zorundayız; biz yaptığımız tüm harcamaları, tüm bu işleri bu ülkenin ekonomisi içerisinde yapıyoruz. Her zaman zorlukları daha çok aşmaya gayret gösteriyoruz. Zorlukları imkansızlıkları önümüzde engel olarak görmüyoruz. Türkiye’de otobüs yaş ortalaması 15.4 yıl, ESHOT’un ise 6.3 yıl. Göreve geldiğimizde dile getirdiğimiz otobüs sayısının üstünde çok otobüs alımı yaptık. O yüzden zorlukları engel olarak görmeyiz, zorluklar bizi yapmak istediğimiz şeylerden alıkoymaz, sadece yavaşlatabilir. Bütün bu çabayı görmezden gelemezsiniz. Bu partinin yönetim anlayışı ile aranızdaki farkı izah edemezsiniz” ifadelerini kullandı.
ELEŞTİRİLERE YANIT VERDİ
AK Parti Grubunun eleştirilerine de yanıt veren Aydın, “AK belediyecilik örnekleri verdiniz ben de bir örnek vereyim; İzmir’de otobüs fiyatları kilometre başına 39 kuruş, bu öğrenci biletinde 13 kuruşa iniyor. Ordu’da sizin belediyenizde 3 lira 23 kuruş… ESHOT’a, ‘sahayı bilmiyor’ denildi. ESHOT, günde 270 bin kilometre yol yapıyor. Bütün birimleriyle İzmir’in her karışında yer alıyor. Yöneticileri de sahada görev yapıyor. Bunu sahada daha az çalışan bir birim için söyleyebilirsiniz belki ama ESHOT için söylemeniz tuhaf… Dünyanın her yerinde toplu ulaşım idareler tarafından sübvanse edilir doğru ama bu oran dünyada yüzde 30 ve bu sübvansiyon sadece belediyenin üstüne bırakılmaz. Bu, devletin tüm birimleriyle yapılan bir şeydir. Toplu ulaşım kamusal bir haktır. Ama hükümetin bütçesi, belediyelerin toplu ulaşımda kullandığı ÖTV’den bile vazgeçemeyecek durumda. İZBB’nin toplu ulaşım fiyatlarını ucuz kılabilmek için verdiği para tüm sosyal yardımlarının kat kat üstünde… Günlük binişlerin yüzde 35’i tam biletle yapıldığı halde bunu başarıyor” diye konuştu.
"DEVLET ÇÖZÜM BULMALI"
CHP’li Aydın, konuşmasının devamında ise “Toplu ulaşımdan ücretsiz yararlanacak kişileri doğru düzgün belirleyelim. Asgari ücretliden tam bilet alıyoruz. Devletin, bunun finansmanı konusunda bir çözüm bulması gerekir. Bizim ülkümüz toplu ulaşım ücretsiz olsun herkes için. Ama bunun hepsini yerel yönetim bütçesine bırakırsanız o yerel yönetim diğer hizmetlerini yapamaz hale gelir. İZBB de bu yüzden 45 milyarlık bütçenin 6 milyarını ESHOT’a aktaracak. Toplu ulaşımı daha kaliteli, daha çevreci yapmak için daha fazla çalışacağız. Başardıklarımızın daha fazlasını yapmak üzere çalışacağız. Başarılı bulduğunuz ESHOT’u da İZBB ve Tunç Soyer yönetiyor. İzBB’nin kötü yönetildiğini söyleyen arkadaşlarımız bir yandan da ‘Bu meclisin aldığı kararların yüzde 95’ine evet oyu verdik’ diyorlar. Kötü yönetiliyorsa bu kararları neden onaylıyorsunuz? Daha iyisini yapmak için canla başla çalışmaya devam edeceğiz. İzmir 2024’te de yine CHP’li bir belediyeyle devam edecek. Daha iyisini yine biz yapacağız" ifadelerini kullandı.
