İzmir Ana Ulaşım Planı'nın hazırlık süreci hem ulusal hem de uluslararası standartlara uygun yöntemler ile sürdürüldü. Çok kapsamlı bir ulaşım araştırması yapılarak bugüne kadar oluşmamış nitelikte bir veri tabanı elde edildi. Çalışmanın her aşamasında ilgili kurum ve kuruluşların dışında sivil toplum temsilcileri, meslek odaları gibi paydaşların katılımı sağlandı. Tespit edilen sorunlar üzerinden hem mevcut imar planları hem de mevcut 2009 Ulaşım Ana Planı kararları yeniden değerlendirildi. Ayrıca ulusal ölçekli diğer kurum yatırımları da dikkate alınarak yeni senaryolar ve öneriler geliştirildi. Bu öneriler 10 farklı çalıştay ile değerlendirildi, 16 farklı senaryo geliştirildi. Bu senaryolar 4 temel senaryoya indirgenerek sonuçları da sivil toplum kuruluşları ile ve diğer paydaşlara sunuldu. Alternatifler arasından seçimler yapılarak plan oluşturuldu.
40 bini aşkın hanede yaklaşık 100 bin kişiyle, ayrıca 6 bin sürücü, yolcu ve yayayla anket yapıldı.
135 kesit ve 114 kavşak noktasında trafik sayımları, 6 güzergahta özel araç hız etüdü, 15 güzergahta minibüs hız etüdü gerçekleştirildi.
Çalışmada 327 kişilik araştırma ekibi, 20 idari personel ve Büyükşehir Belediyesi’nin ulaşım ile ilgili birimleri görev yaptı.
İzmir Ulaşım Ana Planı kapsamında 200 kurum ve kuruluş ile 4 paydaş toplantısı düzenlendi.
İzmir Ulaşım Ana Planı ile;
Otomobile bağımlılığı azaltan
Bisikletli ve yaya ulaşımı destekleyerek motorsuz ulaşımı teşvik eden,
Toplu taşıma odaklı,
Yüksek kapasiteli toplu taşıma sistemleri öneren,
Çevresel etkileri dikkate alan,
Kamu sağlığını ve güvenliğini hedefleyen,
Ekonomik gelişmeyi destekleyen,
Dezavantajlı grupları gözeten,
Katılımcı ve şeffaf bir plan oluşturuldu.
Bundan sonraki süreçte meclis üyelerine de bilgi verildikten sonra plan, görüş almak üzere Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü’ne (AYGM) sunulacak. Sonrasında da onay için Meclis ve UKOME Genel Kurulu'na getirilecek.
Plan neleri öngörüyor?
Kenti 2030 yılına hazır hale getirmeyi hedefleyen Ulaşım Ana Planı, 2030 yılında İzmir'in ulaşım açısından karşılaşacağı sorunları ve önlemleri ortaya koyuyor. İmar planları üzerinde yapılan detaylı projeksiyon hesapları sonrasında kentin nüfusunun 2030 yılında 6.2 milyon olması bekleniyor. Bu nüfusun ortaya çıkaracağı yolculuk talebi miktarı da 10 milyonun üzerinde hesaplanıyor. Buna paralel en önemli değişimin otomobil sayısı ve otomobil sahibi olma oranında görüleceği, bugün 642 bin civarında olan kentteki otomobil sayısının hedef yılında 1.4 milyon olacağı vurgulanıyor. Otomobil sayısındaki artış hızı, böylece nüfus artış hızının da üzerine çıkıyor.
Genel olarak kentte beklenen sorunlar ve riskler;
-Otomobil sayısının artması,
-Bununla berabertoplu taşımadaki talebin özel araçlı ulaşıma kayması,
-Karayolu şebekesinin yeterince gelişmemesi ve ana arterlerde sıkışıklığın % 47 artması,
-Tek merkezli gelişme ve bu nedenle ortalama seyahat mesafelerinin ve sürelerinin artması,
-Motorsuz ulaşım olan bisiklet ve yaya yolculuklarında azalma,
-Merkez alandaki sanayi vb. fonksiyonlarının iş merkezlerine dönüşmesi ve bu nedenle merkez üzerindeki yolculuk profilinin değişmesi şeklinde özetleniyor.
İşte 2030 hedefleri:
Bu çerçevede oluşturulan Ulaşım Ana Planı kapsamında raylı sistemlerde önümüzdeki 15 yılda mevcut 153 km’lik şebekeye 312 km daha ekleyerek 465 km’lik bir raylı sistem ağı oluşturulması planlanıyor. Mevcut inşaat ihale süreci devam eden Narlıdere hattı ile yakında inşaat ihalesine çıkılacak Buca-Üçyol hattının hemen devamında Sarnıç-Gaziemir-Eskiizmir-Çankaya-Basmane-Yenişehir hattı ile Buca hattının Üçyol’dan Konak-Alsancak-Halkapınar-Bayraklı yönündeki devam hattının proje süreçlerine başlanarak, öncelikli yatırım programına dahil edilecek.
Bu şebekenin en önemli omurgası İZBAN’ın kuzeyde Bergama’ya güneyde ise Tire, Ödemiş, Bayındır ilçelerimize kadar uzatılması planlar dahilinde.
Ancak gelecekteki talebi karşılayabilmek için mevcut hat üzerinde İZBAN ile konvansiyonel hat işletmelerinin ayrıştırılması, İZBAN’ın başka sistemler ile çakışmadan çalışabilmesi İzmir için kaçınılmaz bir ihtiyaç olarak gösteriliyor. İZBAN ile aynı hattı kullanan yük hattının ayrılması durumunda mevut durumda 10 dakika sefer sıklığıyla saatte maksimum 10-13 bin yolcu taşıyabilen İZBAN'ın 3 dakika bir sefer yaparak saatte 40 bin yolcuya ulaşabileceği öngörülüyor.
Bundan sonra kısa vadede raylı sistem şebekesinde öncelikle Karşıya Tramvayı'nın Mavişehir bağlantısının tamamlanması ile Çiğli –AOSB ve Katip Çelebi Üniversitesi uzatmasına başlanması amaçlanıyor. Mevcut metro hattının da batıda Narlıdere uzatması ve doğuda Evka3-Bornova uzatması için kısa sürede inşaatına başlanması hedefleniyor. Kısa vadedeki bir diğer en önemli yatırım ise yeni onaylanan Buca-Üçyol metrosu olacak.
Orta vadede ise Buca hattının kent merkezi yönünde Alsancak-Halkapınar ve Bayraklı güzergahında uzatılması planlandı. Yaklaşık 10.7 km'lik bir uzatmayla Buca hattı kent merkezine ve yeni merkezi iş alanına erişmiş olacak. Hattın güneyde İZBAN bağlantısı için de uzatılması hedefleniyor. Bir diğer önemli hat ise Sarnıç’tan başlayıp Gaziemir, Eskiizmir, Eşrefpaşa, Çankaya, Basmane, Yenişehir, Halkapınar güzergahındaki Eskiizmir hattı. 27.6 km uzunluğundaki hat ile en önemli konut ve çalışma bölgeleri birbirine bağlanacak.
Bornova-Bayraklı güzergahından Karşıyaka ve Çiğli'nin kuzeyinden geçen ve Katip Çelebi Üniversitesi'nde mevcut hatlar ile entegre olan Kuzey hattı bu yönden gelen talebin karşılanabilmesi amacıyla planlandı.
Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılması planlanan Halkapınar-Otogar hattı da planda yer alıyor ve bu hattın Pınarbaşı’na kadar uzatılması gerektiği belirtiliyor.
Uzun dönem planları arasında ise Bornova-Narlıdere metro hattının Güzelbahçe'ye uzatılması var. Kuzeyde ise Kuzey hattının Menemen'e kadar uzatılması öngörülüyor. Bu bölgede nüfus açısından çok ciddi gelişmeler beklendiğinden bu uzatmaya ayrı bir önem veriliyor.
Doğuda ise Pınarbaşı hattının Kemalpaşa OSB ve Kemalpaşa merkeze uzatılması amaçlanıyor.
Karşıyaka merkezde Girne koridorunda yeni bir tramvay daha planlanıyor. Bu dönemde toplamda 56 km daha hat ekleyerek 2030 yılında raylı sistem hattının 465 km’ye çıkarılması hedefleniyor.
Kısa, orta ve uzun vadeli olarak planlanan raylı sistem hatlarının dökümü ise şöyle:
Kısa vadede
* Karşıyaka Tramvayı'nın Çiğli Uzatması
11,0km/14 istasyon
* Evka3-F.Altay Metro Hattı'nın Bornova-Narlıdere Uzatması (1 & 2.Etap)
8,1km/8 istasyon
* Buca Metrosu (1.Etap)
11,7km/10 istasyon
* İzban-Ödemiş-Tire uzatması
75,2 km/19 istasyon
* İzban-Bergama uzatması
54 km/15 istasyon
Orta vadede:
*Buca Metrosu 2. ve 3. etaplar
12,3 km/12 istasyon
*Eskiizmir Metro hattı
27,6 km/24 istasyon
*Kuzey Metro hattı
21,6 km/21 istasyon
*Halkapınar-Kemalpaşa Metro hattı (1 etap)
8,9 km/10 istasyon
Uzun vadede:
*Evka3-F.Altay metro hattı Güzelbahçe uzatması
13,6 km/11 istasyon
*Kuzey Metro hattı (menemen uzatması 2. etap)
14,2 km/13 istasyon
*Halkapınar-Kemalpaşa metro hattı (2. ve 3. etaplar)
23,7 km/13 istasyon
*Girne Tramvayı
4,4 km/10 istasyon
Transfer merkezleri:
İzmir Ulaşım Ana Planı kapsamında raylı sistem şebekesinin en önemli tamamlayıcı unsuru olarak transfer merkezleri ele alındı. Türkiye’deki en güçlü entegre toplu taşıma şebekesine sahip olan İzmir özelinde transfer merkezleri yeni bir vizyon ile yeniden tasarlanarak, tüm teknik altyapı ihtiyaçlarının güzel bir mimari yaklaşım ile çözülmesi öngörüldü. Mevcut 24 transfer merkezi ve noktasına ek olarak 27 noktada yeni transfer merkezi planlandı. Özel araç kullanımını azaltmak ve toplu taşımayı teşvik etmek amacıyla 52 adet "park et-devam et" alanı kurulacak.
6 yeni iskele, 11 yeni hat
İzmir'in liman kenti kimliğine uygun olarak deniz ulaşımını geliştirmek için 6 yeni iskele ile birlikte 11 yeni hat planlaması yapılacak. Böylece iskele sayısı 17'ye, mevcut 10 hatla birlikte hat sayısı 21'e yükselecek.
Planın en önemli yaklaşımı olan motorsuz ulaşım kapsamında yeni bisiklet yolları da planlandı ve yeni yaya alanları geliştirildi.
Toplamda 350 km bisiklet yolu planlandı ve 670 ha alan da yayalaştırma için belirlendi.
Kent içi karayolu ulaşımında ufak dokunuşlar ile düzenlenebilecek 110 kavşak alanı yeniden projelendirildi. Bunlar ile beraber orta ve uzun vadede uygulamaya yönelik yaklaşık 200 km karayolu aksı yeniden düzenlendi.
Karbon salımında yüzde 18 azalma
Kentteki tüm işletmecilerin İzmirimkart ile entegre olması ve bütüncül bir yaklaşım ile koordinasyonu amaçlanıyor
Tüm hedefler çerçevesinde planın orta ve uzun vadede getirdiği faydalar dikkate alındığında özel araç kullanımında 4 puana yakın azalma öngörüldü. Raylı sistem kullanımının da 2 kat artacağı planlandı. Bu çerçevede sabah zirve saatte CO2 salımında 2030 yılında %18 azalma hedefleniyor.
