Toprağıyla yaşam mücadelesi veren çiftçiler, gübre, tohum ve tarım girdilerinin fiyatlarının belini bükmesi sonrasında süt fiyatlarına yeniden gelen zamla çiftçilerin beli kırıldı.
Ulusal Sün Konseyi (USK) 1 Mayıs’tan itibarıyla yasallaşması, çiftçinin endişesini bir kat daha artırırken üreticinin beklentisinin ise altında kaldı. Süte gelen zammı gazetemize değerlendiren Ege Üniversitesi Süt Teknolojisi Bölümü Öğretim Üyesi ve TMMOB Ziraat mühendisleri Odası Yönetim kurulu Üyesi Prof. Dr. Harun Raşit Uysal, “Çiğ süt yılda iki defa zam alır. Bu zam ara zam olduğundan olumlu etkisi var. Ama 13,5 liradan 14,65 liraya yükselen bu fiyat, mevcut et ve yem fiyatlarının altında kalması kötü etki ediyor. Üretici ise, maliyetini karşılayamadığından ve et fiyatlarının yükselmesiyle hayvanlarını kasaba götürmekten başka çare bulamıyor” dedi.
Süt zammı tüm ürünlerde paralel
Prof. Dr. Uysal, süte gelen zammın ardından diğer tüm ürünlere aynı oranda zam gelmesine ilişkin “Süt fabrikası için kötü olan şey ise artan tavsiye fiyatlarıdır. Sütün fiyatı arttığı gibi fabrikada üretim maliyetlerinin fiyatı da artıyor. Bu fiyat dengesizliği sebebiyle süt fabrikalarında da üretim durmak zorunda kalacak ve temel ihtiyacımız peynir, tereyağı gibi ürünler üretilemeyecek” dedi.
Fiyat artışı durmayacak
TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Uysal, “İlerleyen aylarda et, süt ve yem fiyatlarına yeni bir zam daha gelebilir. Çünkü döviz artışları henüz beklenen artışı göremezken fiyatlar ağır ağır artış gösteriyor. Bunun yanında yem fiyatları da artış gösteriyor” diyerek Türkiye’nin önemli petrol ihracatçısı olmasına değinerek “Türkiye önemli bir petrol ihracatçısı. Döviz artığında petrol fiyatları da bundan çabuk nem kapıyor ve tüm sektörlerde fiyat artışı etkileri tüketicinin sancısı haline geliyor” dedi.
Çiftçiye baskı destekle aşılacak
Prof. Dr. Uysal, çiftçilerin üzerindeki baskıların sadece destekle aşılabileceğinin altını çizerek “Tarım Kanunu, çiftçilere verilen desteklerin bütçenin yüzde 1’inden az olamaz” diyor. 2023 yılında bütçe 1 trilyon dolar olarak açıklanmasının ardından 33 milyar liralık desteğin gün yüzüne çıktığına değinen Uysal, “2023’te bütçe 1 trilyon oldu. Kanuna göre ise 330 milyar liralık desteğin çiftçilere ulaştırılması gerekiyorken ulaşan destek sadece 90 milyar lirada kaldı. Şayet 330 milyarlık destek verilmiş olsa dahi çiftçilerin maliyetlerine destek da sağlanabilir. Çiftçilerin verilebilecek bir diğer destek ise yüzde 70’lerdeki yem maliyetlerinin bu desteklerle yarısı kadar azaltılması olacağıdır. Çiftçi ve üreticinin üzerine yığılan bu maliyetler yerine yem ve vergilerde destek sağlanırsa çiğ süt üreticilerinin de belirlenen fiyatlarla maliyetleri karşılanması sağlanmış olur” dedi.
Tarım uzmanı ve yazarı Ali Ekber Yıldırım, süt fiyatlarının değişkenlerini işaret ederek çiğ sütün maliyeti ve fiyatlarında değişikliği gün yüzüne çıkararak şunları aktardı:
- Ulusal Süt Konseyi’ne göre 1 litre çiğ sütün Mart ayı üretim maliyeti 12 lira 31 kuruş. Tüm, Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği(TÜSEDAD)’ne göre 16 lira 76 kuruş.
- Ulusal Süt Konseyi, 1 litre çiğ sütün satış (referans) fiyatını litre başına 14 lira 65 kuruş olarak açıkladı. Bu fiyat 1 Mayıs’tan itibaren geçerli olacak.
- TÜSEDAD’a göre fiyat en az 20 lira olmalı.
Süt fiyatlarının değişkenliğine ise vatandaşlar, kararsızlığa girerek ‘Sağlıklı süt mü yoksa pahalı süt mü?’ kararsızlığı arasında kalıyor.
Dr. Uysal, “USK ve TUSEDAD in maliyet hesapları farklı, fark buradan kaynaklanıyor” diyerek zammın ana temasını şöyle aktarıyor:
“Esas sorun faizlerin, enflasyonun, dövizin, işsizliğin hepsinin birden yüksek olduğu genel ekonomiden yatıyor. Bunlar;
“1) Hayvancılık özelinde bunu örgütlenerek,
2) Meraları yapılaşmaya değil ineklerin hizmetine sunarak,
3) Yem bitkileri üretimini teşvik ederek,
4) çiftçiye tarım kanununun emrettiği destekleme miktarlarını ödeyerek asabiliriz.”
