İlk duyunca ne hoş geliyor kulağa, çikolata kisti. Sanki bedenimiz çikolata üretiyor. Ama işin aslı bu değil.
Kadın bedeni aslında gebe kalmaya programlı. Her ay üreme organı olan uterusun (rahimin) bebeğin tutunacağı iç tabakası olan endometrium kalınlaşır. Gebelik olmayınca yeterli hormon desteğinden mahrum kalan kalınlaşmış endometrium dökülür kanla beraber atılır, yani adet kanaması olur. Bu döngü her ay hormonların kontrolü altında devam eder ta ki menapoza kadar.
Endometrium adı verilen tabaka sadece rahim içerisinde yer alır. Bazen rahim dışında başka organlarda da bu tabak yer alır ki bu bir hastalıktır ve 'endometriozis' denir. Peki başka organda da olsun endometrium dokusu ne olur, fazla mal göz çıkarmaz! Ne yazık ki fazla doku göz çıkartıyor. Çünkü hormonların etkisiyle her ay gebe kalacak diye kalınlaşıp sonra da bebek yoksa kanamayla dökülen endometrium dokusu gözde yumurtalıkta ya da karın içindeyse sistem aynı çalışır. Yani her ay adet zamanı gözü kanayan veya burnu kanayan bir kadın olur! Şaka değil gerçek. Tabii gözden, burundan, idrar yolundan ziyade overde (yumurtalıkta) ve karın boşluğunda olur fazlalık doku ve her ay kanama olunca dışarı atılamaz içeri kanar bir nevi iç kanama meydana gelir. Beden bu iç kanamayla ve fazlalık dokularla başetmeye çalışıtken iltihaplar ve yapışıklıklar olur. Sonuçta da gebe kalamama ve kronik pelvik ağrı (sürekli alt karın ağrısı) meydana gelir.
Yumurtalıkta olmaması gereken rahim dokusu (endometrium) varsa her ay kanama sırasında yumurtalıktan atılamaz ve birikir. Biriken kan kalıntılarının rengi zamanla kırmızıdan kahverengiye ve siyaha döner. Yumurtalıkta siyah sıvı dolu bu kist aynı sıvı çikolatayı andırır. Bu nedenle overdeki endometriozis "Çikolata Kisti" (chocolate cyst) adını alır.
Üreme çağına özgü bir hastalık olsa da her yaş kadında görülür. Birinci derece akrabalarınızdan birinde endometriyozis varsa, sizde de olma ihtimali normalden 7 kat daha fazla!
Çikolata kisti saptanan kadınların en sık şikayeti; adet döneminde, cinsel ilişki sırasında ya da her hangi bir zamanda ortaya çıkan alt karın ve kasık ağrısı. Bu ağrı bazen bel ağrısı şeklinde de görülür. Vajinal ultrasonografi çikolata kistlerine %90'dan fazla doğrulukla tanı koyar. Bir tümör belirleyicisi olan Ca-125 de endometriozis hastalığında kanda artar. Ameliyat sonrası değerin azalması tedavinin işe yaradığını, tekrar yükselmesi nüks ettiğini gösterir.
Çikolata kistlerinin tedavisinde temel amaç kistin içinin boşaltılması ve kist cidarının çıkartılması. Eğer laparoskopi sırasında kist cidarının tümü çıkarılamazsa nüks etme olasılığı artar. Bazen kistin sağlıklı yumurtalık dokusundan ayrılması zor olur, yumurtalığın kendisi alınır. Karın içinde yapışıklıklar çoksa laparoskopi yerine karın açılır yani laparotomi yapılır. Kadın çocuk istemiyorsa, ağrılı ve tekrarlayan endometriozis varsa, rahim ve yumurtalık beraber çıkartılır. Ameliyat sırasında tüö fazlalık endometrium dokusu çıkarılır ama gözle görülmeyen mikroskopik odaklar varsa bunlar tekrarlar. Nüksleri olabildiğince önlemek için ameliyat sonrasında hormon ilaçları ve bağışıklık sistemini güçlendiren ilaçlar kullanılır.
Sağlıkla kalın.
