Alaşehir Alhan’da2018 yılında 50 milyon dolara maliyetle 12.3 MW kapasiteye sahip jeotermal enerji üretim santrali, 2019 yılında ise 48 MW kapasiteye yükseltilerek MİS-3 Santral yatırımıyla işlemeye başladı. Santralin büyümesiyle bölgedeki tarım arazileri ise kimyasalın etkisi altında küçülmeye başladı.
60 yıllık emek çöp oldu
Çiftçilerin iddiasına göre, Jeotermal üretim tesisinin 17 bin tonluk sülfürik asidin bulunduğu havuzun patlaması sonucunda 100 dönümlük tarım arazisinin kimyasal suyla ölüme terk edildiği, tarım arazisine bulunan çiftçilerin mağdur edilmesinin yanı sıra bölgede yer altı su kaynakları da ölüm saçıyor. Gerçekleştirilen faaliyetlerin yanı sıra yüzlerce dönüm araziye binlerce metre uzunluğunda boruların tarım arazilerinin üzerinden geçmesi çiftçileri tedirgin etmeye devam ederken önü alınamayan tehdidi de beraberinde getiriyor. 36 dönümlük arazisinin şirketin patlayan havuzundan dökülen kimyasal atıklı sulardan geri dönülemeyen zarara uğradığının altını çizen 64 yaşındaki Ümmü Argın, “Bu topraklar çok verimli. Ve ben bu bağla 3 çocuk okuttum. 16 yaşımda başladım bu arazideki tarım işleyişine, şimdi ise 64 yaşımdayım. Burası ise eşim Halil Argın’ın babasından kalma. Eşim Halil ise 70 yaşını devirdi. Onun da babasından kalma bir arazi” dedi.
’Satın almalarını istedik’
Şirketin verimini kaybeden toprakları satın almasını istediğini aktaran çiftçi Argın, “Biz ilk olarak şirketle görüşüp bu ölen toprağı satın almalarını istedik. Ben tarım yapıyorum ve verim alamadığım bu toprağı ne yapacağım? Onların patronları ise ‘Biz toprak tüccarı değiliz’ diyerek bu teklifimizi geri çevirdi. ‘O halde kimyasala bulaşmış toprağı yerinden söküp yeniden tarıma elverişli hale getirelim’ dediler. Şirket ise bu söküm ve yeniden işleyişin masrafını ucuz zannediyor. Burada kimyasala bulaşmış tüm toprağın eski haline getirilmesi, ıslah edilmesinin toplam maliyeti 65 milyon lirayı buluyor. Buradaki bir işçinin maliyeti ise bin 500 lira” dedi.
Yeraltı suyu tehlikede
SOYAK’ın Alaşehir Alhan’dakiEnerji Üretim Tesisi’nin19 Mart tarihinde sülfit asidinin bulunduğu havuzunun patlaması sonucunda dağdan tarım arazilerine inen sular, 100 dönümlük arazi çoraklaşmaya itti. 10 yılda tarıma elverişli hale gelen 200 dönümlük toprak, kimyasal suyun her geçen gün daha da derine inerek yeraltı suyuna karışıyor. Bazı vatandaşların yeraltı suyunu kullanmasıyla bölgedeki hastalığın ise artması dikkat çekti. Bunun üzerine patlama sonrası jandarma, ilçe belediyesi, avukatlar ve ilgili kurumların devreye girmesini sağlayan çiftçiler, tarım arazisine ve ekilen ürünlere zarar veren suyun ve toprağın incelenmesi için çalışma başlattı.
Alaşehir Ticaret Borsası’ndan Laboratuvar Müdürü Ziraat Mühendisi Süleyman Yüksel’in inceleme raporun sondaj suyunun 74,3 miligram bor, 3 bin 550miligram elektriksel iletkenlik, 946 miligram sodyum, 25,77 miligramise potasyumun yanı sıra 45 miligram oranında klorür ve kullanılamaz seviyede 145,44 miligram oranında da sodyum adsorsiyon oranı (SAR) olduğu belirlendi.
Öte yandan aynı laboratuvarda ise toprak analizi yer aldı. Toprakta ise fazlasıyla 50,78 miligram oranında bor, 505,3 miligram oranında magnezyum, kalsiyum oranında ise 3 bin 38 miligram olarak belirlendi.
Şirketten uzlaşı atağı
Şirket,iddialara göre, bölgedeki çiftçilere 700 bin lira teklif edildiğini aktarıldı.Bilirkişinin raporlamasında ortaya çıkan maliyet ise, anlaşmanın çok üzerinde ve bir dönüm için 645 bin 50 lira olduğu, bu maliyetin 100 dönümlük hesaplamasında ise toplamda 64 milyon 500 lirayı geçtiği ifade edildi. Bir diğer iddia ise, bölgedeki sülfit asidin barındığı suda yüzde 70 oranında bor olduğu tespit edildi. Bu endişeyle ayağa kalkan köylüler, topraklarının yeniden ıslah edilmesini isterken şirket ise daha ucuz maliyetle yaşanan tepkilerin dinmesini istiyor.
‘Defolup gitsinler’
Çiftçi sakinleri “Bunların ceremesini çok çektik. Defolup gitsinler buradan. Ben nasıl kazanacağım? Burada toprağımdan başka kazancım yok. Emekli maaşı iki haftalık Pazar parası ve gerisini bu topraktan kazanıyorum. Şimdi toprağım da gitti elimden. Buralar cennetti, her yerden sular akıyordu avuç avuç su içiyorduk buralardan” dedi.
Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi ise, yaşanan tarımsal katliama karşın “Jeotermal tesislerin; atık jeotermal akışkanın yerüstü sularına kontrolsüz deşarjı, temiz yeraltı suyu akiferinin kirlenmesi, buhar ve karbondioksit salımı, araştırma ve işletme esnasında patlama ve fışkırma, gürültü, salınan atıklardaki tehlikeli kimyasallar gibi çevresel etkileri bulunmaktadır” dedi.
Öte yandan ÇMO İzmir, toprak değerlerine ise şöyle yaklaşıyor:
“Çeşitli ürünlere göre ( arpa, tütün , yonca düşük toleranslı- yulaf, patates , çay toleranslı) Toprak reaksiyonu yani pH etkisi değişkenlik gösterse de genel olarak bitkilerin büyümesi için gerekli besin elementlerinin alımı pH 6,5-7,5 arasında olmaktadır. Bunu altındaki pH değerlerinde bitki ihtiyacı olan besin elementlerini sağlayamayacağı için verim kaybı yaşanabilir.
Asidik şartlarda miktarı artan H+ iyonları, toprağın yapıtaşı olan kil minarelleri içerisinde tutulmakta olan Ca++ başta olmak üzere K+, Mg++ ve Na+ gibi bitki besin elementleri ile yer değiştirerek bu bitkiler için faydalı besin elementlerinin topraktan ayrılarak ( buna yıkanma denmektedir) taban suyuna geçmelerine neden olmaktadır. Bu makro olarak tanımlanan besin elementlerinin topraktan yıkanmaları toprağın verim gücünün azalmasına neden olduğu gibi toprakta asitlik diğer bir kısım mikro besin elementlerinin alımını da olumsuz yönde etkiler.
Diğer yandan düşük pH’lar da Fe, Al, Mn’ nın çözünürlüğü artacak ve bu maddeler de yetiştirilen ürünler üzerine toksik etki yaratabilecek ve ilave olarak yağmur suyu ile yeratı suyu ve tatlı su kaynaklarına geçişine neden olabilecektir. Ayrıca topraktaki mikroorganizmaların da varlığını (toprak solucanları gibi) azaltacağı için toprağın drenaj ve havalanma özelliklerinin de üzerine de olumsuz etki gösterecektir.”
SOYAK Jeotermal Enerji Şirketi, Alaşehir’deki 17 bin tonluk sondaj havuzunun patlaması sonucu gazetemize yanıt vermekten kaçındı.
64 milyonluk hesap
Yaşanan toprak katliamı sonrasında tüm maliyet raporları bilirkişilercekağıda döküldü. Raporda ise 2024 yılı güncel fiyatlar şöyle:
1. BAĞ SÖKÜM MALİYETLERİ (14bi TL)
-Asma,Direk, Tel, Damlama Söküm işçilik 5 bin TL
-Kötü Toprağın tavsiyesi (70 cm’ye göre hesaplanmıştır)
*Kepçe maliyet :6 saat* bin 500 Litre:9 bin TL
2. BAĞ DİKİM MALİYETİ :(81 bin 50 TL)
*Temiz toprak 20 kamyon*2 bin TL:40 bin TL
*yeni asma 220 adet çubuk*50 TL: 11 bin TL
*tel-direk maliyeti:57 adet direk *150 TL: 8 bin 550 TL
* Tel 200 Kg*30 TL:6 bin TL
*Direk Dikim işçilik 3 kişi* bin 500 TL: 4 bin TL
*Asma dikim işçilik 4 kişi * bin 500 TL :6 bin TL
*Yer altı Boru döşeme 5 bin TL
TOPLAM İSLAH MALİYETİ DÖNÜM BAŞI:95 bin 50 TL
