İngilizce çok ilginç ve dinamik bir dil, çünkü her yıl yeni kelimeler yaratılıyor ve sözlüğe ekleniyor. İngilizce konuşulan dünyada referans standardı sayılan Oxford English Dictionary'ye (Oxford İngilizce Sözlüğü), sadece 2018 yılında, 1000'in üzerinde yeni kelime eklendi. Bu kelimelerin bir çoğu tabii ki online internet dünyasından geliyor ve bu arada Amazon'un girişimi ile sözlüğe 'Turking' kelimesi ekleniyor. Biz bunu 'Türklemek' diye tercüme edelim.
Türklemek ne demek? Aslında Türklerle ilgisi doğrudan değil, çok dolaylı. Bu terim, Mechanical Turk'e (Mekanik Türk) bir gönderme. Bilgisayar bilimleri ve felsefe eğitimi derslerinin çoğunda öğretilir bu. Aslında burada bir Otomaton Satranç Oyuncusu'ndan söz ediliyor. Bu otomaton oyuncuyu 1769 yılında yaratan ve imal eden Macar mühendis Baron Wolfgang von Kempelen. Bu aparatı ile dünyayı dolaşmış ve imparatorlar ve krallar huzurunda satranç oynatmıştı. Örneğin Napolyon Bonapart, bu 'Türk'e karşı Viyana'da oynayıp ve kaybetmişti.
Mekanik Türk'ün ilginç yanı, tahta bir satranç masasının önünde oturan bir Osmanlı Türkü olarak tasarlanmasıydı. Taşlar, bu masanın gizlediği bir dizi kol, levye, çark ve dişli ile hareket ettiriliyordu.
Bu yenilik Avrupa'da bir fırtına gibi esmişti. Unutmayalım ki, bu Alan Turing'in Artificial Intelligence - Yapay Zekâ çalışmalarının başlangıcından neredeyse 200 yıl önce idi.
Ancak daha da ilginç olan, gerçekte bu Yapay Zekâ filan olmamasıydı. Masanın altında gizlenen bir insan, gerçek bir satranç büyükustası, rakip ile görünmeden oynuyor ve taşları oynatıyordu.
Evet, bu Mekanik Türk aslında bir kandırmaca idi... Şimdi bu kelime 'turking - türklemek' şeklinde bir fiil olarak kullanılıyor. Türklükle gereksiz bağ kurmamak için ilk harfi küçük yazılıyor.
Fiil olarak anlamı Amazon'un öncülüğünde başlatılan yeni bir çalışma yöntemi. Amazon'un kurucusu Jeff Bezos bu çalışmayı 'Yapay Yapay Zekâ' olarak tanımlıyor.
Sistem şöyle yürüyor: İşverenler, gerçekleştirilmesini istedikleri İnsan Zekâsına Dayalı İşler'i (Human Intelligence Tasks) Amazon'un Mekanik Türk websitesine gönderiyorlar. Bunlar, bir faturanın kayda geçirilmesi, bir araştırma çalışmasına katılma veya yapay zekâyı eğitmek üzere fotoğrafların etiketlenmesi gibi küçük işler olabiliyor.
Serbest çalışanlar bu görevlere talip oluyorlar. Yapılan birim işler için gerekli süre 20 saniyeden 1 dakikaya kadar, yani genellikle zamanlarının çok küçük bir kısmı. İşleri gerçekleştirip bir sonrakine geçiyorlar. Bu görevler için ödenen para da genellikle 1 doların onda birinden bile daha az, hatta birçok iş için sadece 1 sent.
Ödenen ücretler gerçek işlere göre çok düşük. Ortalama Amerikalı 'turker' (Bu işi yapan kişiye verilen ad. Buna da 'türklemeci' diyelim) saatte 5 dolar civarında, hatta daha da altında kazanıyor. Ama yine de binlerce Amerikalı daha şimdiden 'türklemek'teler.
Bir de bunun işveren tarafından ücretin geç ödenmesi veya işin beğenilmeyip hiç ödenmemesi gibi durumları da var. Ücretlerini talep etmek için de bir kaç dakika harcayıp bir beyanname dolduruyorlar. Hatta cevaplandırmaları 10 dakikalarını alan, ancak kötü kodlama nedeniyle uygulanamayan bir anketten hiç para alamadıkları da oluyor.
Geçen yıl yapılan bir araştırmaya göre, 'türklemeci'lerin sadece yüzde 4'ü ABD asgari saat ücreti 7 dolar 25 sentin üzerine çıkabildiler.
O zaman neden yapıyorlar? Bazıları harcamalarına yetmeyen gelirlerine destek sağlamaya çalışırken, bazıları ise satın alacakları pahalı bir ürün ya da hizmet için para biriktiriyorlar. Bir kısmı işsiz ve evde canları sıkılıyor. Bazılarının ise çalıştıkları bir yer var ama işte öldürecek zamanları çok. Bazıları, engelleri normal bir iş yerinde çalışmalarını güç hale getirdiği için tercih ediyorlar. Bir de giderek artan sayıda, sosyal anksiyete bozukluğu nedeniyle, gerçek bir işe giremeyen ve girdiğinde tutunamayanlar var.
Aslında dünyanın birçok fakir ülkesindeki insanlar için saatte 5 dolarlık bir gelir hiç de fena sayılmaz. Bu bakımdan Amazon, daha şimdiden, gözlerini Amerikalılardan çok daha fazla sayıda ve onlardan çok daha azına çalışabilecek Hintli 'türklemeci'lere dikti ise hiç şaşırmam.
Bu güç ekonomik dönemde acaba biz Türkler için de 'türkleme'ye başlama zamanı olabilir mi?
