Kalbimiz, pompaladığı temiz kanı atar damarlar (arterler) ile tüm bedenimize gönderir. Kirli kan (oksijenden fakir karbondioksitten zengin anlamında kullanılır) ise toplar damarlar (venler) ile tekrar kalbe taşınır. Atar damarlardaki kan, kalbin pompalamasıyla ve yerçekimi etkisiyle rahatça giderken kalbe zıt yönde ve yerçekimine karşı olarak toplar damardaki kan nasıl olur da hareket eder? Bunu sağlayan toplar damarlarda gerilebilen elastik duvarlar, tek yöne geçişe izin veren kapakçıklar ve aynı kalpteki gibi pompa etkisi gösteren bacak kaslarının kasılmasıdır.

Yaş ilerledikçe toplar damarlardaki elastikiyet azalır. Bu da damarın sertleşmesine ve balonlaşmasına neden olur. Damar içindeki kapakçıklar da zorlanır ve kapaklardan kaçaklar olmaya, böylelikle kan göllenmeye başlar. Sonuçta dışa doğru kabarık, mor renkte damar görünümleri yani varis meydana gelir. Kısacası varis; yüzeyel toplar damarların genişleyerek uzaması, kıvrımlı bir görünüm alması ile ciltten dışarıya doğru belirginleşmesidir. Zaten adı da Latincede kıvrım anlamına gelen 'varix' kelimesinden gelir.

Varis oluşumunun tek sebebi yaşlanmak değil elbet. Toplar damardaki kapakçık sisteminin görevini bozan ve derin ven sistemindeki tıkanıklığa neden olan pek çok durum varise sebep olur. Fazla kilolar, hamilelik, uzun süre ayakta durmak (öğretmen ve doktorların mesleki koşulları gibi), hareketsizlik, genetik yatkınlık da etkilidir.

Anatomik olarak üç çeşit varis var. İri ve yeşilimsi renkte ana varisler, cilt altında ağ biçiminde yapılar oluşturan morumsu varisler ve kırmızı ipliksi varislerdir bunlar.

Kadınlar varis konusunda daha şanssızdır. Çünkü kadınlık hormonları toplar damarların yapısını bozar. Erkeklerde de görülür görülmesine ancak kadınlardaki kadar değil. Sadece kozmetik sorun değildir varis. Ağrıya neden olabileceği gibi ilerledikçe başka damar sorunlarına da yol açar. Unutmayın ki varis kendiliğinden düzelmez. Mutlaka kalp damar cerrahisi uzmanına görünmeniz ve tedavi olmanız gerekir. Bu tedavi yöntemleri de varisin anatomik çeşidine, hastanın mevcut sağlık durumuna göre planlanır.

Tedavi yöntemleri nelerdir? 

Skleroterapi: Küçük ve orta boyuttaki varislerin içine özel solüsyon iğne ile zerk edilir ve kapatılır. Buradaki amaç kanın sağlam damara yönelmesini sağlamaktır.
Ambulatuvar Flebektomi : Küçük damarlar ince bir alet yardımıyla çekilerek çıkartılır. Hafif bir iz delik yerinde kalabilir.
Ven Stripping: Uzun bir toplar damarın küçük bir kesi yapıldıktan sonra uzunlamasına sıyırılarak çekilmesi yöntemidir. Yaklaşık iki haftada, hastalar normal işlerine, aktivitelerine dönerler.
Endoskopik ven cerrahisi: İleri derecedeki varis hastalıklarında tercih edilir.

Bazı hastalarda bu yöntemlerin birkaç tanesi birden de kullanılabilir.

Varis oluşumundan korunmak için ne yapmak gerekir?

1.    Gün boyu neler yaptığınızı gözden geçirin. Ne kadar süre ayaktasınız, ne kadar süre oturuyorsunuz hesaplayın.
2.    Egzersiz yapmamak varise davetiye göndermektir. Özellikle bacak kaslarını güçlendirmezseniz başınıza er ya da geç varis gelecektir.
3.    Tüm damar hastalıklarında olduğu gibi alkol ve sigara tüketimi varisleri de arttırır. Bu alışkanlıklardan kurtulmak genel sağlığınız açısından da önemli bir adım olacaktır.
4.    Gebelikte kontrollü kilo almak, gebelik süresince yürüyüşlere çıkarak olabildiğince hareket etmek gerekir.
5.    Sauna, termal havuz, kum banyosu, sıcak çamur banyosu gibi sıcağa maruz kalmak varislere iyi gelmez. Kaplıcaya gitmek varis hastaları için iyi bir seçim değildir.
6.    Ayaklarınızı özellikle bu sıcak günlerde günde 3-4 kere 10-15 dakika süreyle kalp seviyesinin üzerinde tutun. Bunu tam olarak yapamıyorsanız da iş yerinde çalışma masanızın altına tabure koyun, ayaklarınızı uzatın.
7.    Akşam eve döndüğünüzde bir yere uzanıp ayaklarınızı ya duvara dayayın ya da altına en az üç yastık koyup dinlenin. Ayaklarınızdaki kanın kalbe gitmesine yardımcı olun böylelikle.
8.    Otururken ayaklarınızı altınıza almak, özellikle de seyahat ederken bacaklarınızı kıvırmak, varise 'merhaba' demektir. Bunun yerine ayakları uzatmak, yolcuklukta da molalarda ayakta durmak veya oturmak yerine yürüyüş yapmak iyi gelecektir.
9.    Hekimin tavsiye edeceği numaradaki varis çorabı da varis oluşumunu önleyecektir.

Bacaklarınız 'Ankara'nın bağları, büklüm büklüm yoları' türküsündeki gibi mor kıvrımlarla dolmadan önleminizi alın.

Sağlıkla kalın.