Durakta beklerken yanınızda gazete okuyan amca bir anda fenalaşıp yere yığılıyor ne yaparsınız? Bir başka senaryo; markette kasiyersiniz ve kasadaki müşteri göğsününü tutarak yere düşüyor ne düşünürsünüz? İlk hareketiniz ne olmalı?

Sağlık personeli (hekim, hemşire, paramedik...) değilseniz ya da ilk yardım eğitimi almadıysanız yine de ilk yardımın temel kuralını bilmeniz gerekir. Gözünüzün önünde ölmek üzere olan birine sırtınızı çeviremezsiniz! Hipokrat'ın dediğini de asla unutmadan "Primum non nocere" yani önce zarar verme!

Beş yılda bir ilk yardım klavuzu yenilenir. 2010'da çıkan klavuzda sağlıkçı olmayanların suni tenefüs yapması kaldırıldı. Eskiden ABC (airway-breathing-circulation)  yani ilk yardımın temeli olan hava yolunu aç, nefes alıyor mu nabzı atıyor mu bak olan sıralama değişti. Çünkü tüm dünyada sağlıkçı olmayanların nabzı alamadığı veya sunii tenefüs için çok vakit kaybettiği tespit edildi.

Siz, fenalaşan kişiye ilk önce omzunu sarsarak bilincinin açık olup olmadığına bakın. "Beni duyuyor musunuz? İyi misiniz?" gibi soruya cevap yoksa, kişiyi sarstığınızda tepki yoksa bilinç kapalı demektir. Tabii sarsmak kişiyi kırpalayarak demek değil :) Yanınızda bir başkası varsa hemen 112'yi araması için görevlendirin, yoksa siz arayıp yardım çağırın.  Telefondaki görevliye bulunduğunuz yerin adresini, kendi adınızı ve olayın ne olduğunu (trafik kazası ayrı kalp krizi ayrı yangın ayrı) söyleyin. Diyelim ki siz kafeteryada otururken yan masadaki bayıldı ve yerde yatıyor. Bilincine baktınız bilinç kapalı, 112'yi arayıp yardım çağrıdınız, eee sonra ne olacak? Başında durup bekleyecek misiniz? Elini tutup moral mi vereceksiniz? Elbette hayır!!! Hiç vakit kaybetmeden nabzına ya da nefes alıp vermesine bakmadan kalp masajına başlayacaksınız. Kalbin çeşitli nedenlerle durmasıyla kan dolaşımı sağlanamaz bu durumda kalbe dışarıdan baskı yaparak tekrar çalışması sağlanır. İşte buna "Kalp Masajı" denir.

 Eskiden bize öğretilen kalbe güçlü bir yumruk indirip sonra masaja başlamaktı ama bu yaklaşım da tarih oldu. Yapmanız gereken hastayı sırt üstü sert zeminde yatırmak ve göğsün ortasındaki kemiğinin (iman tahtası) alt ucundan 2- 3 parmak yukarıya denk gelecek şekilde sağ elinizin ayasını yerleştirip sol elinizle destek olarak hızlı ve sert kalp masajına başlamaktır. Dakikada 100 kere göğse basınç uygulamanız ve her basıda göğüs kafesinin yaklaşık 4 cm içe çökmesini sağlamanız gerekir. Bunu yazarak kelimelerle anlatmak oldukça zor. En iyisi internetten ilk yardım videolarını izleyerek ve evde yastıkla deneyerek pratik yapmak. Sakın kalbi atan kişi üzerinde deneme yapmaya kalkmayın!

İngiltere'de Kalp Vakfının hazırladığı kamu spotu kısa filmler televizyonda gösterilmekte. Amaç halkı bilinçlendirmek ve hayat kurtarmak. "Hands only CPR" sloganıyla yeni klavuzda yer alan halka anlatılıyor. Sadece ellerinizle ilk yardım yaparak 3 adımda hayat kurtarma öğretiliyor. 1)Bilince bak, 2)Yardım çağır, 3) Hızlı ve sert kalp masajı yap. Bu filmlerde değindikleri bir konu da sunii tenefüs yapmamak. Oldukça dikkat çekici ve komik hazırlanan spotlarda "öpüşmek yok" deniyor, kastettikleri sunii tenefüs. Arka fonda çalan "Stayin' Alive" şarkısı da kalp masajı ritmiyle uyduğu için akılda kalıcı.

Nerede ne zaman başımıza ne geleceğini bilmiyoruz. Bilinçli olursak, ilk yardımı bilirsek belki birinin hayatını kurtarırsınız, belki de biri sizinkini kurtarır.

Sağlıkla kalın.
Not: İnternetteki British Heart Foundation'ın hazırladığı eğlenceli bir o kadar da eğitici olan ilk yardım videosunu izlemenizi tavsiye ederim. http://youtu.be/ILxjxfB4zNk