8000 yıllık bir geçmişi olan İzmir tarih boyunca sürekli el değiştirerek değişik medeniyetleri ev sahipliği yaptı. Osmanlı'nın son dönemlerinde İzmir bir ticaret ve liman kentiydi. Kentin kültürel açıdan en zengin semtlerinden birisi bugün Alsancak adıyla bildiğimiz eski adıyla Punta semti. İzmir kurtarıldıktan dört gün sonra Basmane'de Ermeni mahallesinde başlatılan yangın rüzgârın yön değiştirmesi ile planlanan Türk mahallelerine doğru değil daha ziyade Levanten ve Rumların yaşadığı Punta semtine doğru yayıldı.  Yangın bittiğinde sahil kesimindeki bazı evlerin dışında koskoca bir alan yangına yenik düşmüştü. Bu bölge uzun süre yangın yeri olarak anıldı. Bundan sonrasını, yazılı olarak bulamadıklarımızı, rahmet ve özlemle andığımız Sancar Maruflu'nun anlattıkları ile sizlere aktaracağım.

***

1931 yılında Behçet Salih Uz İzmir belediye başkanlığına seçilir.  Atatürk’ün en çok sevdiği heykeli Mareşal üniformalı heykeli. 1929 da yapımına İtalyan sanatçı Pietro Canonico tarafından İtalya’da yapılmış, ama yarım kalmış.. Kalan borçları ödüyor Behçet Uz belediye başkanı olunca sanatçıyı tekrar çağırarak eksik kalan heykeli tamamlatıyor. Heykelin açılışı yapılacak. Behçet Salih, İstanbul Floryaya gidiyor, açılışa Atatürk’ü davet edecek. 27 Temmuz 1932 de açılış yapılacak. Atatürk Cumhuriyetin 10 yıl hazırlıklarını yapıyor. Atatürk’le 4.5 saat süren bir görüşme yaparlar. Atatürk “Bak Behçet Salih, İzmirdeki o yangın yerini temizlemezsen, halkın istifade edeceği yer haline getirmezsen ben  İzmire gelmem diyor” Behçet Salih “Efendim arada sigorta şirketleri var, davalar devam ediyor…” deyince Atatürk “Biz yedi düvele karşı bir kurtuluş savaşı yaptık ve kazandık, bunun yolları vardır, git hallet” diyor.” Başla, bitir, gelip göreceğim” Atatürk “Bak Behçet Salih, spora önem veriyoruz. Burada yeni yapılacak parkta Tenis sahası, Binicilik kulübü, golf sahası, yürüyüş alanları yap” diyor. (Bir anlamda Tenis Kulübü Atatürk’ün vasiyeti). 13 Eylül 1922 de başlayıp dört gün süren Basmane’den başlayan İzmir yangınında 3 milyon metrekare alan yanmış ve müthiş bir enkaz kalmıştı. Fransızların 10 yılda kaldıramazsınız dediği enkaz Bayburtlu Niyazi’nin 1300 adamı ve at arabaları ile 10 ay gibi bir sürede temizlendi. Bunun 420.000 m2 lik bölümünde Moskovadaki Gorki parkı örnek alınarak daha da geliştirilerek park planlanıyor. (Etrafında da 1. 2. 3. Kültür mahalleleri kuruluyor)

***

27 Temmuz 1932 de Gazi Meydanında (daha sonra Cumhuriyet meydanı oluyor) Gazi heykeli görkemli bir törenle açılıyor, devletin üst düzeyi, İsmet İnönü vb.. geliyor. Heykel açılışından sonra Behçet bey hemen Atatürk’ün isteğini yerine getirmek için faaliyete girişiyor, Ekibini kuruyor. Ekipte İtfaiye şefi Uzun İbrahim (Güray), Bayburtlu Niyazi (Ersoy), Sancar Maruflu’nun Ziraat mühendisi babası, Halikarnas Balıkçısı ve bir çok uzman var. (Kültürparkın ağaçlarının pek çoğu Halikarnas Balıkçısının getirdiği ağaçlar).  Atatürk’ün isteği doğrultusunda, Kültürpark hazırlıklarına giriyor.  Behçet bey ilk önce Kültürparkı “Atatürk Halk parkı” olarak düşünüyor. Atatürk bu isme karşı çıkarak “her yerde Atatürk parkı açılıyor, Behçet bey hep savunduğumuz değer Kültür, buranın adı Kültürparkı olsun diyor”  İzmir Kültürpark Behçet Uz öncülüğünde 1 Ocak 1936 yılında kurulmuştur.

Kültürpark’ın çevresinde de 1. Kültür mah, 2. Kültür mah. ve 3. Kültür mahalleleri kuruldu. Bunlardan ikisi daha sonra Mimar sinan ve Kahramanlar mahalleleri olarak isim değiştirdi. Fuarın batında kalan kısım Kültür mahallesi adını sürdürmektedir.

***
Alsancak’taki ve Kültür mahallesindeki Cadde ve Meydan isimleri çoklukla kurtuluş savaşına atıftır. Lozan ve Montrö, Sait Altınordu meydanları, Şehit Nevres,  Vasıf Çınar, Mahmut Esat Bozkurt, Ali Çetinkaya caddeleri. Ya da İzmir’e hizmet etmiş Dr.Mustafa Enver, Şair Eşref gibi… Şimdi belediye meclisinden birileri çıkmış, hangi akla hizmetse sokak isimlerini Kolombiya, Brezilya, Fransa diye değiştiriyor.

***
Sevgili okuyucularım bu konuda neden niçine yanıt bulamadım ama nasılı sizinle paylaşayım. İzmir Büyükşehir belediyesi 14.03.2022 tarih ve 269 nolu kararı.
“Meclisimizin 15.02.2022 tarihli toplantısında Hukuk-Kent konseyi komisyonlarına havale edilen başkanlık önergesini ilişkin hukuk komisyonunun 2.03.2022 kent konseyinin 4.03.2022 tarihli komisyon raporunda 10.02.2022 tarihli 606775 sayılı harita ve dairesi CBS Başkanlığı ifadeli başkanlık önergesinde Konak ilçesi Kültür mahallesinde bulunan zeminde mevcut yollardan ekli kroki de gösterilen şekilde Dr.Mustafa Enver bey caddesinin bir kısmının niteliğinin sokak olarak düzenlenerek Brezilya, 1382 nolu sokağın bir kısmının düzenlenerek Kolombiya ve ayrıca 1380 nolu sokağın isminin Fransa olarak yeniden isimlendirilmesi talep edilmektedir. (Kim? Neden? Gerekçesi? yok) Bu nedenle konunun 5216 sayılı Büyükşehir belediyesi kanununun 7/9 maddesi doğrultusunda değerlendirilmesi hususunda arz ederim.” denilmektedir. Bu rapor okutturularak görüşülmüş olup söz konusu raporun hukuk kent konseyi komisyonlarından geldiği şeklinde kabulüne 5216 sayılı Büyükşehir belediyesi kanununun 7/9 maddesi ile 5393 sayılı belediye kanunu 81 maddesi gereği meclisimizin nitelikli çoğunluk oybirliğiyle karar verildi. Sevgili okuyucularım İzmir'in tarihinden bilgilerle ilerde Lozan Montrö meydanlarının başına neler gelebileceği endişesiyle yorum ve kararları sizi nitelikli İzmirlilerle paylaşıyorum. İzmir tarihinden günümüze hepimizin bizim adımıza alınan kararlar ve en azından bir İzmirli olarak benim temsil edilmediğimi teessürle görüyorum…