Dilbilimciler, özgürlüğü soyut bir kavram olarak tanımlar; oysa özgürlük, gözlenen, algılanan, yaşanılan bir olgudur ve somuttur.
Günümüzde tek kutup olarak kalmış gözüken kapitalizm, bireyin yaratıcı, girişimci gücünü ben'iyle(ego) harekete geçirerek başarılı, özgür insan tipini yaratmayı hedefler. Rekabete dayanan bireysel girişim sayesinde toplum daha mutlu, renkli, özgür bir yaşam kalitesi yakalamış olacak; devletin ve bürokrasinin frenleyici, hantal yapısı bu sayede dinamizm kazanacaktır, derler.
Başta ABD olmak üzere batılı endüstriyel devletler kapitalizmin uygulayıcıları olmuşlar; tehlike olarak gördükleri gelişen sosyalizme karşı faşizmi yaratmışlardır. Ünlü kapitalist İdeologlar :Adam Smith, Robert Malthus, John M.Keynes...
Sosyalist düşüncede birey, ancak toplumsal yapının bir üyesi olarak görülür.
Birey, gücüne ve yeteneğine göre toplumda üretime katılır , üretimden pay alır.
Sosyalist düşüncede toplumsal yapı öncellik kazanır. Emeği oranında kazanımıyla birey hak ettiğini aldığı için özgür ve mutludur.
Özgürlük tekil değil, çoğul (kolekrif)bir olgudur.Bireyin(işçinin,üreticinin) alın teri sömrülmeyecek, artı değer yine toplumun kalkınması için kullanılacaktır.
Sosyalizm, vahşi kapitalizme tepki olarak doğmuştur. Öyle ki işçilerin ağır koşullarda çalışmalarına karşın hiçbir haklarının olmaması bazı işverenleri de etkilemiştir.
Bunlar ütopik sosyalistlerdir.Saint Simon, Charles Fourier, Robert Owen ünlü ütopik sosyalistlerdir.
Sovyetlerle yükselen, sovyet sonrası nicel olarak küçülen bilimsel sosyalizmin kurucuları, filozofları Karl Marks ve Friedrich Engels' tir.Sadece Marks'ı öne alıp Engels'i görmemek çok haksızlıktır. Ekonomi k politika Marks'ınsa.felsefe de Engels'indir.
Sosyalist açıdan özgürlüğün en güçlü yazarını ben, Jean Baby olarak alıyorum.
Ünlü eseri En Güzel Dünya'da özet olarak şöyle diyor: "İlk aşamada herkes emeği orananında kazanacak, ileri aşamada (Komünizm) üretime katkıda olamayanlar da insanca yaşama standartına kavuşacaktır. Emeği sömrülmeyen, bilimsel düşünceyle hareket eden bir sistem tam da özgür bir sistemdir "
Bir de christopher Caldwell'ı anmalıyım; okuduğum makalelerinden tanıdığım biri .Yetmişli yıllarda Yeni Dergi'nin iki sayısında çok uzun makaleleri ve değerlendirmeleri vardı.Yazık ki depremde kaybolan kitaplarım arasında o dergiler de bulunuyordu.
(Yılını ve sayılarını anımsamıyorum.)
Sosyalizm,günümüzde görkemini kaybetti ; ama vahşi kapitalizmi ıslah ederek onun daha olumlu, daha insanî bir düzene geçmesini sağladı.
Okunacak üç kitap : En Güzel Dünya(Jean Baby)- Ütopik Sosyalistler(Bertrand Russel)
-Yanılsama ve Gerçeklik (Christopher Caldwell)
