Tanım: İşyerinde veya iş gereklilikleri nedeniyle meydana gelen, kimi zaman ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olaya denir.
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesine göre;
a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
d) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,
meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır.
İş Kazalarının Nedenleri:
1.İşçiden Kaynaklanan Sebeplere Örnekler
- İşi Bilinçsiz Yapmak,
- Dalgınlık ve Dikkatsizlik
- Makina Koruyucularını Çıkarmak
- Tehlikeli Hızla Çalışmak
- Görevi Dışında İş Yapmak
- İş Disipline Uymamak
- İşe Uygun Makina Kullanmamak
- Yetkisiz ve İzinsiz Olarak Tehlikeli Bölgede Bulunmak
- Kişisel Koruyucuları Kullanmamak
- Tehlikeli Hızda Araç Kullanmak
2.İşverenden Kaynaklanan Sebeplere Örnekler
- Tehlikeli Yükseklikte İstifleme
- Kapatılmamış Boşluklar
- İşyeri Düzensizliği
- Koruyucusuz Makina, Tezgahlar
- Parlayıcı Patlayıcı Maddeler
-İşçilere işin yapılması ve işyerinin gerekliliği ile ilgili gerekli eğitimleri vermemek
-İşin niteliği ile ilgili gerekli koruyucu ve önleyici ekipmanları, kıyafetleri temin etmemek
İş Kazası Unsurları
1.SİGORTALI OLMA
2.BİR KAZANIN VAR OLMASI
3.İŞÇİNİN ZARARA UĞRAMASI
4.UYGUN İLLİYET BAĞININ OLMASI
İlliyet Bağını Kesen Durumlar:
1) İşçinin ağır kusuru
2) 3. kişinin ağır kusuru
3) Mücbir sebep (Tahmin edilemeyen ve engellenmesi mümkün olmayan durumlar)
İş kazası meydana geldiğinde ne yapılmalı?
İşveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve SGK’ya da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde,
Sigortalı bakımından ise; kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde, iş kazası bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile SGK’ya bildirilmesi zorunludur.
Eğer iş kazası işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmiş ise, bildirim süreleri iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.
Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan tahsil edilir.
İş Göremezlik Türleri
Geçici iş göremezlik: Bir iş kazası veya meslek hastalığı sonucu bedensel veya ruhsal bir zarara uğrayan işçinin geçici olarak çalışamamasıdır.
Kalıcı iş göremezlik: İşçinin iş kazası veya meslek hastalığı sonucu uğradığı bedensel veya ruhsal zarar sebebiyle meslekte kazanma ve çalışma gücünde sürekli nitelikte bir azalmanın doğması halidir. Örneğin: Gitar çalan kişinin bir parmağını kaybettiği zaman çalışma gücü daha az oranda azalırken, kişi meslekte kazanma gücünü çok büyük oranda kaybeder.
İş Kazasında İşverenin Sorumluluğu Sınırlandırılabilir Mi?
Meydana gelen iş kazalarından dolayı, işverenin sorumluluğunun belirli durumlarda sınırlandırılması mümkündür. Bu haller şu şekildedir:
Mücbir Sebep: Mücbir sebep, işverenin faaliyet ve işletmesi dışında oluşan kesin ve kaçınılması mümkün olmayan durumlar için söz konusudur. Mücbir sebebin varlığında işverenin olayın meydana gelmesinde veya sonuçlarının azaltılmasında bir kusurunun olmaması esastır.
Zarar Görenin Ağır Kusuru: İşçi çalışmasını gerçekleştirirken, kendisinden beklenen en temel basit ve olağan özeni göstermemiş ise onun bu hareketi işverenin sorumluluğunun ortadan kalkmasına teşkil edebilir. Bunun için kazaya uğrayan işçinin ağır kusurunun, illiyet bağını etkilemesi gerekmektedir.
Üçüncü Şahsın Ağır Kusuru: Üçüncü şahsın ağır kusuru neden-sonuç bağını kesebilecek yoğunlukta ise bu durumda işverenin sorumluluğu ortadan kalkabilir. Zira bu durumda işveren işletme tehlikelerine karşı önlem alma borcunu yerine getirdiği halde, üçüncü şahsın ağır kusuru sebebiyle iş kazası meydana gelmekte ve zarar doğmaktadır.
Kaçınılmazlık İlkesi: Bazı durumlarda iş kazasının olmaması için gerekli tüm şartlar bilim ve teknik kullanılarak sağlansa dahi iş kazası durumu yine de gerçekleşebilir. Bu durumda iş kazası kaçınılmaz bir biçimde meydana geldiğinden işverenin sorumluluğu ortadan kalkmaktadır.
İş Kazası Durumunda İşçiye Ödenecek Maddi Tazminat Kalemleri Nelerdir?
İş kazası meydana geldiğinde iş kazasına uğrayan işçinin veya bazı alacak kalemleri için yakınlarının, tazminini talep edebileceği maddi tazminat kalemleri şu şekildedir:
Tedavi Giderleri
Kazanç Zararları
Çalışma Gücünün Azalmasından yahut Yitirilmesinden Doğan Zararlar
Ekonomik Geleceğin Sarsılmasından Doğan Zararlar
Cenaze Giderleri
Ölenin Desteğinden Yoksun Kalan Kişilerin Uğradığı Zararlar
Ölüm Hemen Gerçekleşmemişse Tedavi Giderleri ve Çalışma Gücünün Azalmasından Yahut Yitirilmesinden Doğan Zararlar
