Ülkemizin içinde bulunduğu durumda, çöken bir imparatorluğun küllerinden nasıl bir devlet kurulduğunu bilmeyenler "Osmanlıcılık" oynuyorlar. Dizilerden çok etkilenmişler (!) anlaşılan, komik giysilerle seçim propagandasına bile çıkmışlar. Aslında okullarda ders kitabı olarak okutulmalı; hepimiz okumalı, ders almalıyız... Dünyadaki, tüm ezilmiş toplumların mücadele eden liderlerinin başucu, başvuru kitabı "Nutuk". Vatan topraklarının öyle kolayca hibe veya feda edilemeyeceğinin öyküsüdür bu kitap. Yrd. Doç. Dr. Orhan Çekiç, T.C Maltepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölüm Başkanı. 40 sayfalık bir sunum olarak özetlemiş "Büyük Nutuk"u. Sizlere özetle aktarmaya çalışacağım.

***

"Size günlerce işlerinizden alıkoyan uzun ve ayrıntılı sözlerim, en sonu tarihe mal olmuş bir çağın öyküsüdür. Bundan ulusum için ve yarinki çocuklarımız için dikkat ve uyanıklık sağlayabilecek kimi noktaları belirtebilmiş isem kendimi mutlu sayacağım...
Gazi Mustafa Kemal, 80 yıl önce 15 Ekim 1927 Cuma günü, Cumhuriyet Halk Partisi'nin 2. Büyük Kongresi'nde büyük nutkunu okumaya başlamıştı. Gazi CHP'yi 9 Eylül 1923'te kurmuştu. Kuruluşundan sonra ilk büyük kongre yapılıyordu ama Sivas Kongresi'nde alınan bir kararla "Anadolu ile Rumeli Müdafaa-i Hukuk Dernekleri" birleştirilmiş, böylece verilecek mücadelede bir bütünlük sağlanmıştı. İşte ortaya çıkan bu "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Dernekleri" ileriki yıllarda siyasal bir hareket olarak CHP'nin 1. Büyük Kongresi kabul edilmişti. O nedenle şimdikine 2. Büyük Kongre denmişti. 20 Ekim Çarşamba gününe kadar, tam 36 saat 33 dakika süren Gazi'nin bu sunumu sadece Türkiye'de değil, tüm dünyada beklendiği gibi çok büyük yankı uyandırmıştı.

***

Cumhuriyet henüz 4 yaşındaydı ama öylesine olağanüstü dönemlerden geçilmişti ki, bunu birinci ağızdan yazıp söylemekle gelecek kuşaklar açısından büyük yarar görmüştü. O nedenle de uzun zamandan beri hazırlamakta olduğu bu nutku okumak için Gazi, parti genel kurulunun daha uygun bir ortam olacağına karar vermişti. Böylece orada sadece milletvekillerine ve hükümet üyesi bakanlara hitaben değil aynı zamanda tüm illerden gelecek CHP delegelerine parti ileri gelenlerine, bürokraside yer alan üst düzey yöneticilere, komutanlara, kordiplomatiğe mensup tüm büyükelçilere hitaben bu uzun konuşmasını yapabilecekti. Öyle de oldu. TBMM genel kurul salonu ağzına kadar doluydu ve insanlar adeta nefeslerini tutarak 6 gün boyunca Gazi'yi dinlemişlerdi.
Kürsüde son derece şık ve yakışıklı, yaptıklarından müthiş gururlandığı her halinden belli, kimi zaman sesini yükselterek kimi zaman alçaltarak dost düşman tüm dünyaya sesleniyordu.
"...1919 yılı Mayısı'nın 19'uncu günü Samsun'a çıktım". Genel durum ve görünüş. Milli mücadele günlerinin zor koşullarına değinirken sesi titremeye başlıyor, hele sonlara doğru bütün bu mücadelenin muzaffer sonucu olan Cumhuriyeti Türk gençliğine armağan ettiği bölüme geldiğinde "Ey Türk gençliği" derken artık daha fazla dayanamıyordu. Ertesi gün İngiliz gazeteleri, "Gazi gözyaşlarını tutamadı" diye manşet attılar. Doğruydu, 1918-1927 arası son dokuz yılda olup bitenlerin hesabını soruyor, hesabını veriyordu. Konuşma tümüyle belgelere dayanıyordu. Bu nedenle birinci cilt, nutkun metnini, ikinci cilt ise belgeleri içerir. Metin kısmında 192.240 sözcük vardır. Her sayfasında ortalama 360 sözcük bulunan bir baskıda Nutuk 534, sayfa belgeleri ise 344 sayfa, böylece Nutuk iki cilt bir arada 878 sayfalık dev bir eserdir. Nutuk'ta bulunan toplam belge sayısı ise 308'dir.

***
Dost düşman, dinlediklerinden payını alarak dinler. Sultan Vahdettin'in İngilizlerle gizli temaslarını, Sadrazam Damat Ferit'in onursuz politikalarını, İngiliz Dostları Derneği'ni, Anadolu'daki kutsal isyanı bastırmak için Vahdettin'in İngilizlerden aldığı para ve silahla donatıp Ankara'yı ezmek üzere sevk ettiği Hilafet Ordusu'nu şimşek bakışlarını kordiplomatiğin oturduğu locaya dikmiş, gürül gürül anlatıyor ve yan masaya bir belge veriyordu. Oturum sona erdiğinde tüm diplomatların en büyük merakı "Acaba yarın ne anlatacak?" sorusuydu. Evet, ben de bir sonraki yazıma devamını saklıyorum...