Ege Üniversitesi Kanserle Savaş Uygulama Araştırma Merkezi-EÜKAM ve İzmir Kanser Kayıt Merkezi 25 Aralıkta "Kanser Kayıtçılığında 20 yıl" başlıklı ortak bir toplantı düzenlemişler. Ne güzel! Toplantının konu başlıkları arasında Kanser Kayıtçılığı ve Kalite Kontrolü; İzmir'de Kanser Kayıtçılığı; Türkiye'de Kanser Kayıtçılığı; Kanser Kayıtçılığında Sorunlar ve Çözüm Önerileri; İzmir'de Kanser Kayıt Birimleri Sunumları; EÜKAM 20 yılı; Türkiye'de Sisteme Yönelik Kanser Kayıt Örnekleri yer almış. İster istemez yirmi yıl öncesine gittim. Hatta yirmi yılı da aşan bir zaman dilimi! Toplantı programında gözüm ister istemez Feride Aksu Tanık'ı aradı. En yakışanı İzmir'de kanser kayıtçılığının tarihçesini anlatması olurdu ama oturumu yönetenler arasında bile adımız yoktu. Açılışa davet edildik, ancak seyirci kisvesinde.

Her işin kurulma aşamasında çekilen sıkıntılar, katlanılan zorluklar daha sonraki aşamalarda yaşanılanlardan daima farklıdır. Meşakkatli bir iştir kuruculuk. Herkese ve her şeye rağmen karar ve istikrarla yol almak gerektirir. İşi yaparken kösteklenmek ayrı, başardıktan sonra yok edilmeye çalışılmaksa apayrıdır. Ya "bana mı kaldı memleketi kurtarmak" deyip vazgeçer, ya da "ya sabır" deyip yola devam edersiniz. İt ürür, kervan yürür misali.

İzmir İl Sağlık Müdürlüğü ile SB Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı 19 Kasım 2001 tarihinde düzenlediği bir törenle üzerinde "bir grup ileri görüşlü insanın çabalarıyla ortaya çıkmış olan KİDEM kuruluş ve gelişme sürecinde gösterdiğiniz özveri ve yaptığınız katkılar için size şükranlarımızı sunarız" yazan teşekkür belgesini sunarak emeği geçenleri onurlandırdı. Ne mutlu bize! Emeğin kadri kıymetini bilenler de sağ olsun tabii.

Ülkemizde güvenilir kanser istatistiklerine ulaşmak için Sağlık Bakanlığı tarafından Ege Üniversitesi ile Türk Amerikan Sağlık Araştırma Merkezi (TAC) arasında Kanser İnsidans Projesi başlatıldı (1991). Üniversitemizden Fikret İkiz (Bilgisayar Mühendisliği Bilgisayar Bilimleri) ve Feride Aksu Tanık (Tıp Fakültesi Halk Sağlığı) hocalarımızla Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesinden yüksek hemşire Figen Demir toplum tabanlı kanser kayıt sistemini (SEER) yerinde gözlemek üzere iki ay Amerika'da kaldılar. EÜKAM kuruldu (1991). Müdür Feride Aksu Tanık oldu. EÜKAM ve TAC işbirliğiyle ulusal kanser kayıt kursu düzenlendi (Mayıs 1992). Şubat 1992'de merkez müdür yardımcılığı görevine getirildiğimde TAC ile başlanan çalışmalar Dünya Sağlık Örgütü Kanser Araştırma Ajansı (WHO/IARC) ile sürdürüldü (Kasım 1992). İzmir metropol hastanelerinin kanser kayıt birimlerinde görevli kanser kayıt elemanları (sertifikalı) tarafından uluslar arası standartlara uygun veri toplandı. İzmir ülkemizin diğer illerinde başlatılacak kanser kayıt çalışmaları için referans il gösterildi (IARC,1992). Daha sonra sırasıyla il sağlık müdürlüğü bünyesinde İzmir Kanser İzlem ve Denetim Merkezi - KİDEM kuruldu (1993); DSÖ Uluslar arası Kanser Kayıtları Birliğine (WHO/IACR) üyelik hakkı elde edildi (1994); ilk ulusal (uluslar arası katılımlı) kanser kayıt sempozyumu düzenlendi (1996); İzmir'e ait ilk kanser kayıt ve kalite kontrol sonuçları IACR (Afrika, 1997) ve Avrupa Onkoloji Okulu (ESO) toplantılarında (Atina 1997) sunuldu. İlk insidans (kanser görülme sıklığı) elde edilinceye kadar yaklaşık beş, Beş Kıtada Kanser İnsidansı (WHO/IARC) kitabında yer alıncaya kadar da on yıl geçti. Bütün bu aşamalar kanser kayıt elemanları dahil kocaman bir ekiple aşıldı. Ki özellikle KİDEM kuruluncaya kadar EÜKAM sekreteri Sakine Pamak, kanser kayıt elemanları Nimet İşler, Şengül Kaya, Ayşegül Sarı ve Ergül Çilingir'in ne denli yoğun çalıştıklarını en iyi bilenlerdenim. Adlarını yazmadan geçemem.

Ekibin beyin takımında Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığından Nazmi Bilir ve Gülsen Yılmaz: Türk Amerikan Sağlık Araştırma Merkezinden Selçuk Şahin: İl Sağlık Müdürlüğünden Meltem Ağzıtemiz: Ege Üniversitesinden Hadi Özer, Fikret İkiz, Feride Aksu Tanık, Melek Gülsün Özentürk ve Eren Demirtaş: Uluslar arası Kanser Araştırma Ajansından Paola Pissani ve Max Parkin: Atatürk Eğitim Araştırma Hastanesinden Sümer Deniz ve Figen Demir: Tepecik Eğitim Araştırma ve Doğum Hastanelerinden Ümit Bayol ve Mustafa Tanaç: Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesinden Hakan Postacı: Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesinden Erol Mir: Tepecik Göğüs Hastalıkları Hastanesinden Hüseyin Halilçolar yer aldı. Ancak bayrağı beyin takımından devralıp götürenler de var tabii. EÜKAM müdürü Ayfer Haydaroğlu, Kanserle Savaş Dairesi başkanları Latif Atasever ve Murat Tuncer ile KİDEM sorumluları Caner Fidaner ve Sultan Yalçın Eser. Emeği geçen herkesin eline sağlık! Yetip artıyor bize ülkemizde güvenilir kanser istatistiklerinden söz ediliyor olması.